Lekcja języka polskiego w kl. III: Wiersz S. Barańczaka pt."19.12.79:Czyste ręce" - literackim świadectwem reżimu PRL - u

Cele lekcji:
Uczeń
- czyta ze zrozumieniem
- gromadzi skojarzenia do podanego frazeologizmu
- wyjaśnia znaczenie frazeologizmów
- redaguje poprawne zdania zawierające związki fraz.
- posługuje się słownikiem frazeologicznym
- określa sytuację liryczną utworu
- ustala adresata wypowiedzi lir.
-określa funkcję ironii w utworze
-interpretuje tytuł wiersza
- określa wpływ tytułu na wymowę utworu
- dostrzega związek między sytuacją przedstawioną w utworze a sytuacją polityczną Polski

Metody:
praca z tekstem, heureza, ćwiczenia praktyczne i redakcyjne
Formy:
indywidualna,grupowa, zbiorowa
Pomoce:
słowniki frazeologiczne, schemat nr 5 z zeszytu ćwiczeń " Między nami"

Przebieg lekcji:

N:Wokół jakich zagadnień, pojęć koncentrują się nasze ostatnie lekcje jęz. polskiego?
U:(władza , prawo )
N:Dziś poznacie wiersz S. Barańczaka i zastanowicie się dlaczego został on umieszczony w tym dziale podręcznika.
Zapiszcie początkową część tematu lekcji. Jego zakończenie będzie jednocześnie wnioskiem interpretacyjnym do naszego wiersza .
(Zapisanie początkowej części tematu na tablicy

Temat: Wiersz S. Barańczaka pt." 19.12.79: Czyste ręce"........................................

N; W tytule pojawił się fragment poniższego wyrażenia.
Jak sie nazywa taki stały związek wyrazowy? Dopiszcie do niego jak najwięcej przenośnych skojarzeń:
" mieć czyste ręce"
U: -np.postępować etycznie
- być człowiekiem honoru, uczciwym, szlachetnym, dobrym...
- nie dopuścić się oszustwa...itp.
N: Gdzie znajdziemy dokładne wyjaśnienie sensu tego frazeologizmu?
U: W słowniku fraz.
N:Będziecie teraz pracować w grupach.
Gr. I
Poszuka w słownikach znaczenia frazeologizmu
"mieć czyste ręce"
Gr.II wyjaśni znaczenie wyrażenia
" brudna robota"
Gr. III
Ułóżcie zdanie,w których wyrażenie "mieć czyste ręce"
zastosujecie w znaczeniu dosłownym i zdania, gdzie to wyrażenie użyjecie w znaczeniu przenośnym
( prezentacja wyników pracy grup, zapis zdań)

Wysłuchanie nagrania wiersza S. Barańczaka"19.12.79: Czyste ręce"
Objaśnienie niezrozumiałych wyrazów
N: Określcie sytuację liryczną wiersza.
U: - 19 grudnia 1979r.
- komisariat dworcowy MO
- podmiot lir. rewidowany przez porucznika SB
- presja, zagrożenie, inwigilacja
N: Scharakteryzujcie bohatera lirycznego.
U: -młody porucznik SB
- człowiek wykształcony
- kulturalny
- dba o higienę
- pochodzi z inteligenckiej rodziny
N: W trzeciej części wiersza pojawiają się sformułowania:"na naszych wierszach, rysunkach, dziennikach i mózgach"
Kogo dotyczą?
U:Podmiot lir. utożsamia się z twórcami kultury, którym przyszło żyć i tworzyć w czasach PRL-u.
N: Do kogo odnoszą się słowa:" najwnikliwsi z odbiorców współczesnej sztuki" ?
U; cenzorzy SB
N:
Jaką opinię o nich wydaje podmiot lir.?
Czy mówi te słowa na serio?
U: ironizuje
N;
Jaką funkcję pełniten zabieg stylistyczny?
U: szderstwo, kpina, pogarda
N:
Zinterpretujcie zatem tytuł utworu, biorąc pod uwagę znaczenie frazeologizmu 'mieć czyste ręce" i kontekst całości wiersza.
U:....
N:
Podsumujmy i zapiszmy krótki wniosek, który będzie zakończeniem tematu tej lekcji
np.
Wiersz S. Barańczaka pt."19.12. 79: Czyste ręce" - literackim świadectwem reżimu PRL-u.
Praca domowa
Opisz w formie kartki z pamiętnika wrażenia podmiotu lirycznego z pobytu w komisariacie MO.