Metody aktywizujące w edukacji wczesnoszkolnej

„ POWIEDZ, A ZAPOMNĘ
POKAŻ, A ZAPAMIĘTAM
POZWÓL WZIĄĆ UDZIAŁ, A ZROZUMIEM”

Nauczyciel nie musi wiedzieć wszystkiego, ale może i powinien wyposażyć swoich uczniów w podstawowe umiejętności radzenia sobie z gwałtownie zmieniająca się rzeczywistością.
Nauczyciel stwarza warunki, aby uczeń potrafił uczyć się, myśleć, poszukiwać, doskonalić, komunikować się działać i współpracować w zespole. Jest to zmiana w dotychczasowej roli nauczyciela i jak każda zmiana wymaga czasu. Nauczyciel występuje w roli: - osoby organizującej proces uczenia się, badającej potrzeby, oczekiwania, możliwości uczniów - osoby integrującej wewnętrzne potrzeby uczniów z wymaganiami programu, który wybiera sam nauczyciel - osoby kreującej warunki uczenia się, poszukiwania, odkrywania, myślenia, komunikowania, działania i współpracy w grupie - osoby uczestniczącej w wymianie emocjonalnej, która zachodzi między uczniami, grupą, zespołem klasowym. - opiekuna, przy pomocy którego uczniowie mogą uczyć się aktywnie i samodzielnie.
Organizując proces nauczania – uczenia się nauczyciel określa: tematykę, cele, przewidywane efekty, sposoby sprawdzania i oceny osiągnięć uczniów. Do realizacji określonych celów dobiera odpowiednie metody. Tadeusz Kotarbiński podaje, że pojęcie ,,metoda” wywodzi się z języka greckiego ( od słowa ,,methodos”– droga do czegoś) i oznacza sposób, w jaki dochodzi się do określonego celu.
Metoda nauczania jest zatem sposobem kierowania przez nauczyciela procesem uczenia się dla osiągnięcia podstawowych celów w zakresie wiadomości, umiejętności, postaw. Metody aktywizujące to grupa metod nauczania, które charakteryzuje to, że w procesie kształcenia aktywność uczniów przewyższa aktywność nauczyciela. Stosowanie metod aktywizujących w procesie dydaktycznym sprzyja pogłębieniu zdobytej wiedzy, jej operatywności i trwałości. Dzieci muszą myśleć podczas wykonywania podjętych działań. Angażują się emocjonalnie; są aktywne w sferze percepcyjnej, ruchowej, werbalnej i emocjonalno- motywacyjnej. Wykorzystując metody aktywne, uczymy dzieci właściwych stosunków międzyludzkich, zrozumienia, tolerancji. W trakcie przeprowadzania zajęć z wykorzystaniem metod aktywnych należy pamiętać o kilku zasadach:
Nie wykluczamy nikogo z zabawy, dlatego że czegoś nie wie lub nie potrafi.
Nie dzielimy uczniów na lepszych gorszych.
Jeżeli ktoś nie ma ochoty się bawić, nie zmuszamy go.
Nauczyciel także uczestniczy w zabawie.
Każdy ma prawo do popełniania błędów.
METODY AKTYWIZUJĄCE – pomoce i wskazówki, dzięki którym uczeń poszerza swoją wiedzę, pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z innymi, uczy się dyskutować i spierać na różne tematy. Metody te charakteryzują się:
• dużą siłą stymulowania aktywności uczniów i nauczycieli,
• wysoką skutecznością,
• dużą różnorodnością i atrakcyjnością.
Główna zaleta tych metod polega na doskonaleniu umiejętności przydatnych nie tylko podczas lekcji, ale również w codziennym życiu, np. umiejętności wyciągania wniosków, myślenia analitycznego i krytycznego, łączenia zdarzeń i faktów.
Dobór metod zależy od indywidualnych możliwości dzieci oraz od tego, jakie umiejętności zaplanowaliśmy kształcić w danej chwili. Zatem najlepszymi metodami są te, które aktywizują i motywują dziecko oraz umożliwiają praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy. Zarówno wszystkie metody, jak i techniki służą wspomaganiu wszechstronnego rozwoju dziecka rozbudzając jego aktywność twórczą, zapewniając pozytywną motywację do podejmowania zadań, a tym samym rozwijając wiarę we własne siły i możliwości.
Moje ulubione metody , które stosuję najczęściej w mojej pracy to:
1. Burza mózgów
Jest to najprostsza metoda aktywizująca. Pozwala na zgromadzenie w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu. Plusem tego sposobu jest możliwość modyfikowania cudzych pomysłów lub na zasadzie skojarzenie, podawanie innych. W czasie burzy mózgów pracuje się indywidualnie, ale na rzecz całego zespołu, którego zadaniem jest zgromadzenie jak największej liczby pomysłów czy faktów do danego problemu.
Burzę mózgów stosuje się jako:
- rozgrzewkę umysłową
- dla ustalenia zakresu posiadanej wiedzy
- dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy
- dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu
Zastosowanie podczas pracy z dziećmi burzy mózgów pozwala na:
- włączenie wszystkich dzieci do pracy
- szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów
- przeprowadzenie rozgrywki umysłowej
- naukę zwięzłego wyrażania myśli
- sprawdzenie posiadanej wiedzy
2. Mapa pojęciowa
To metoda wizualnego przedstawienia problemu z wykorzystaniem schematów, zwrotów, rysunków, symboli. Celem stosowania tej metody jest usystematyzowanie zdobytej wiedzy lub wizualizacja posiadanych wiadomości.
W trakcie pracy tą metodą dzieci:
- doskonalą umiejętności techniczne takie jak: czytanie, pisanie, rysowanie i umiejętności umysłowe min. planowanie, klasyfikowanie.
- muszą również współdziałać ze sobą przekonywać o swoich racjach, ale także rezygnować ze swoich pomysłów na rzecz dochodzenia do porozumienia.
Efekty pracy z mapą pojęciową:
- uczy samodzielnego zdobywania wiedzy
- uczy posługiwania się poznanymi pojęciami
- daje okazję doskonalenia czytania ze zrozumieniem
- ułatwia zapamiętanie poznanych faktów poprzez poszukiwanie, segregowanie wiadomości, przedstawienie w postaci rysunku
- uczy uważnego słuchania
- uczy oceny i samooceny
- daje szansę wykazania się dzieciom różnych zdolnościach
- stwarza możliwość współpracy
- uczy zadawania pytań i udzielenia odpowiedzi

3. Metoda projektu.
Jedną z kluczowych umiejętności, w jakie szkoła wyposażyć ma dziecko to twórcze myślenie. Taką możliwość daje metoda projektów. Polega ona na wykonaniu przez dzieci zadań poprzez samodzielne poszukiwania pod opieką nauczyciela.
Dzieci w trakcie pracy nad projektem uczą się:
- przeprowadzania rozmów
- samodzielnego poszukiwania materiałów
- współdziałania w grupie
- odpowiedzialności.
Praca metodami aktywizującymi przynosi wiele korzyści:
o Zwiększa się atrakcyjność zajęć;
o Ujawniają się indywidualne zdolności ucznia;
o Rozwijają się różnorodne zainteresowania uczniów;
o Wzbogaca się wiedza nauczyciela na temat indywidualnego rozwoju poszczególnych uczniów;
o Zwiększa się zaufanie do nauczycieli, zmniejsza się dystans między nauczycielami i uczniami;
o Wzbogaca się warsztat pracy nauczyciela;
o Podnosi się poziom efektywności procesu nauczania i uczenia się, a tym samym poziom jakości pracy szkoły;
o Wzbogaca się wiedza rodziców o ich dzieciach;
o Szkoła jest pozytywnie postrzegana przez jej klientów wewnętrznych i zewnętrznych, poprawia się wizerunek placówki.
Dlatego warto z nich korzystać.