Gry planszowe - sposób na wielowymiarowy rozwój dzieci podczas zajęć dodatkowych

Każdy z nas kiedykolwiek grał w jakąś grę planszową. Nawet jeżeli dziś nie mamy na to czasu jako dorośli ludzie, to zapewne miłym wspomnieniem jest spędzanie wolnego czasu na licznych rozgrywkach i rywalizacji ze współuczestnikami gry, które pamiętamy z dzieciństwa. Gry planszowe mają tak wiele zalet, że wykorzystanie ich w praktyce szkolnej można określić jako idealne narzędzie do wspierania rozwoju dziecka w każdym wieku. I choć zostały one wynalezione dawno temu, by dać rozrywkę graczom, to ich wpływ jest dużo większy niż możemy sobie zdawać z tego sprawę.
Pierwsze planszówki pojawiły się już w starożytności i cieszyły się dużą popularnością szczególnie wśród rodów królewskich. Jako najstarszą wymienia się "Królewską grę z Ur" – zwaną także grą o dwudziestu kwadratach. Pochodzi ona z około 2600 roku p.n.e. i jest uważana za jedną z najstarszych gier planszowych na świecie. Inną – dobrze nam znaną grą - są kości. Znano je już w czasach starożytnych i wytwarzano z miedzi, szkła, kości, mosiądzu czy marmuru. Szukając informacji na temat dawnych gier, możemy się dowiedzieć , że Egipcjanie bardzo chętnie grali w grę "Senet", której zasady nie zostały jeszcze poznane przez historyków. Była ona jednak tak popularna, że pojawia się na licznych hieroglifach. To tej pory odnaleziono także kilkadziesiąt kompletów tej gry, którą chowano w komorach grobowych zmarłych. Jeden z nich został odkryty w grobowcu Tutanchamona i dziś wchodzi w skład eksponatów Muzeum Egipskiego w Kairze.
Z biegiem czasu gry stawały się także nieodłącznym elementem życia zwykłych ludzi, którzy nie pochodzili z królewskich rodów. Bardzo popularna była rzymska wersja gry w kółko i krzyżyk zwana "Tabula Lusoria" czy "Tryktrak", który upowszechnił się szczególnie w średniowieczu, choć znano go już w starożytności.
Popularność gier planszowych stawała się tak duża, że w miarę upływu czasu i pod wpływem rozwoju technologicznego ich produkcja stała się dużo łatwiejsza i odbywała się na masową skalę. Dziś producenci oferują nam wiele tytułów, które dostarczają rozrywki starszym i młodszym. Mają one jednak nie tylko walory rozrywkowe, lecz także edukacyjne. Mogą urozmaicić nauczanie lub stać się czynnikiem ułatwiającym przyswajanie wiedzy. Mogą także stanowić podstawę prowadzenia zajęć, w czasie których uczniowie odczuwają pozytywne emocje wynikające z rywalizacji. Są także dobrą alternatywą dla komputerowych odpowiedników, które w dobie epidemii sprawiły, że wiele dzieci uzależniło się od gier komputerowych, co jednocześnie negatywnie wpłynęło na relacje koleżeńskie, które zostały ograniczone przez konieczność izolacji.
Walory gier planszowych są dostrzegane przez coraz szersze grono użytkowników. W ostatnim czasie powstają stowarzyszenia skupiające miłośników planszówek. Bardzo często słyszy się o zakładaniu Kół Gier Planszowych, które cieszą się coraz większą popularnością wśród dzieci w różnym wieku. Ich działalność można zaobserwować w szkołach czy instytucjach kultury. Zajęcia z wykorzystaniem „planszówek” mają na celu wspieranie budowania dobrych relacji, które są oparte na pozytywnych emocjach. Oprócz tego kształtują postawy koleżeńskie. Dzieci w czasie spotkań uczą się cierpliwości, wyrabiają także nawyki przestrzegania dyscypliny i reguł gry. By kształcić różne umiejętności, dzieci mogą grać w gry planszowe różnego typu. Są to m.in. integrujące gry towarzyskie, gry strategiczne oraz logiczne. Takie zajęcia pokazują uczniom alternatywny sposób spędzania wolnego czasu bez użycia urządzeń elektronicznych, których nadużywanie niesie ze sobą negatywne skutki dla rozwoju młodego człowieka. Podczas spotkań dzieci pracują samodzielnie lub w grupie, co uczy je współpracy, odpowiedzialności za zespół, a także zasad uczciwej rywalizacji. Wspólne rozgrywki pozwalają także na osiąganie sukcesu dzieciom, które w codziennej rzeczywistości szkolnej mają problemy edukacyjne. Zwycięstwo podczas gry podnosi ich poczucie własnej wartości oraz wspiera wiarę w siebie. Dzięki wspólnej zabawie nie czują się one odrzucone, a w pełni akceptowane przez grupę rówieśniczą. Odpowiedni dobór publikacji pozwala także na rozwój zainteresowań oraz wspiera zdobywanie wiedzy z zakresu różnych dziedzin. By tak było na zajęciach można wykorzystywać gry o tematyce matematycznej, przyrodniczej, historycznej, polonistycznej. Wspólna zabawa wspomaga także myślenie kreatywne, logiczne, rozwija wyobraźnię oraz stymuluje pracę mózgu. Kształci umiejętność negocjacji, liczenia, poszukiwania właściwych rozwiązań, logicznego myślenia i czytania ze zrozumieniem. Rozgrywki wspierają rozwój społeczny dzieci, które uczą się jak radzić sobie z porażką i sukcesem. Bardzo ważnym aspektem jest także ćwiczenie koncentracji uwagi, spostrzegawczości czy podzielności uwagi, co przekłada się na wykorzystanie tych umiejętności w czasie nauki. Podczas wspólnej zabawy młody człowiek ćwiczy rozwiązywanie różnych problemów i analizuje obrane strategie, co dodatkowo rozwija jego umiejętności i myślenie.
Wśród gier wyróżnić możemy strategiczne, które rozwijają planowanie i strategiczne myślenie. Czynią one rozrywkę bardziej zależną od działań zawodników. Zręcznościowe - zwiększają sprawność manualną i koordynację wzrokowo-ruchową. Uczą one także skupiać uwagę, ćwiczą pamięć i spostrzegawczość. Słowne – gry te uczą nowego słownictwa i umiejętności poprawnego formułowania wypowiedzi pod presją czasu, kształcąc jednocześnie zdolności komunikacyjne. Logiczne - do których należą zarówno gry tradycyjne oparte na konkurencji jak i gry quizowe. Jeszcze innym typem gier są gry symulacyjne, które rozwijają wyobraźnię, przenoszą w wykreowany świat oraz pozwalają sprawdzić się w nowych rolach i sytuacjach.
Mając na uwadze jak duży wpływ na pozytywny rozwój dziecka ma taki rodzaj spędzania czasu wolnego, można powiedzieć, że gry planszowe są idealnym narzędziem, które można wykorzystać w pracy z dziećmi w każdym wieku. Działalność Kół Gier Planszowych ma pozytywny wpływ na kształtowanie dobrych postaw i wielowymiarowy rozwój dzieci i młodzieży.