Jestem przedszkolakiem - program adaptacyjny

1. WSTĘP

Dzień, w którym dziecko trafia po raz pierwszy do przedszkola, jest bardzo ważny w jego życiu. Musi rozstać się z rodzicami i w nowym środowisku poradzić sobie samo z różnymi problemami.
Z psychologii rozwojowej wiadomo, że poziom dziecka 3-letniego nie predysponuje go do samodzielnego pokonywania progów zorganizowanej instytucji, jaką jest przedszkole. U wielu dzieci wywołuje to sytuację stresową – lęk, złość, upór, gniew, którą bardzo często przenoszą na pracowników przedszkola, rodziców lub inne dzieci.
Sytuację stresową przeżywają także rodzice dzieci. Mają, bowiem oddać swoje dziecko, swój największy skarb, pod opiekę instytucji i osób obcych. Nie znają założeń i wymagań przedszkola, warunków, w jakich będzie przebywać dziecko, osób, które będą się nim zajmować. Rodzi to wiele niepokojów i wątpliwości, które podświadomie często przenoszą na dziecko. Brak podstawowej wiedzy na temat specyfiki pracy przedszkola uniemożliwia rodzicom odpowiednie przygotowanie dziecka w zakresie samodzielności oraz kształtowanie pozytywnego stosunku emocjonalnego do przedszkola.
Nauczyciele przyjmując pod opiekę nowe dzieci nie znają indywidualnych potrzeb swoich wychowanków, ich zainteresowań, sytuacji rodzinnej jak również oczekiwań rodziców w stosunku do przedszkolaka.
Przedszkole jako profesjonalna placówka wychowawcza może udzielić rodzicom wsparcia przygotowując ich do udzielenia pomocy dziecku w jego adaptacji do nowego środowiska społecznego.
Żeby proces adaptacji przebiegł sprawnie i trwał jak najkrócej, musi istnieć ścisła współpraca między rodzicami a pracownikami przedszkola. Współpraca ta powinna byś przemyślana, zorganizowana, oparta na ustalonych zasadach i mająca na celu osiągnięcie określonych efektów.
Na tej podstawie opracowano program adaptacyjny przedszkola włączając w swoje środowisko dziecko przy współpracy jego rodziców. Został on przygotowany jako system działań organizacyjnych i pedagogicznych, oparty na wiedzy o rozwoju dzieci oraz oczekiwaniach i wzajemnych oddziaływaniach przedszkola, rodziców i nauczycieli w celu stworzenia dzieciom lepszego startu przedszkolnego.
Program powstał na bazie podstawy programowej wychowania przedszkolnego zatwierdzonej przez MEN (Dz.U. z dnia 19 czerwca 2001 – Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001), mającej stanowić zgodnie z zaleceniami MEN dokument podstawowy przy opracowaniu innowacyjnych programów wychowania przedszkolnego.

2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Programem objęte są wszystkie dzieci, które po raz pierwszy idą do przedszkola, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci 3-letnich.

Główny cel programu to: stworzenie warunków organizacyjnych, wychowawczych i edukacyjnych do właściwej adaptacji dziecka w przedszkolu.

W obrębie postawionego celu głównego wyróżnić można następujące cele szczegółowe:
• w stosunku do dziecka:
- skrócenie jego adaptacji do warunków przedszkolnych,
- zmniejszenie lęku przed rozstaniem z rodzicami,
- poznanie swojej wychowawczyni i innych pracowników przedszkola,
- poznanie sal i otoczenia przedszkola,
- rozwijanie umiejętności społecznych,
- rozumienie i stosowanie norm i zasad życia w grupie
- wspomaganie dziecka w opanowaniu czynności samoobsługowych,
- przystosowanie dziecka do nowego środowiska
- wspomaganie dziecka w budowaniu pozytywnego obrazu siebie,
- nabywanie przez dziecko poczucia własnej wartości.
• w stosunku do rodziców:
- zmniejszenie lęku rodziców związanego z koniecznością oddania dzieci pod opiekę personelu przedszkola,
- ukazanie rodzicom mocnych stron, możliwości i sukcesów dziecka,
- uczulenie rodziców na sytuacje trudne, spotykane przez dziecko w przedszkolu,
- poznanie przez rodziców wychowawczyni ich dziecka i personelu przedszkola,
- integracja rodziców między sobą,
- zapoznanie rodziców z ramowym rozkładem dnia oraz pomieszczeniami przedszkola,
- zaproszenie rodziców do współpracy z nauczycielkami, budowanie wzajemnej więzi między nauczycielkami, a rodzicami i dziećmi, opartej na zaufaniu.
OCZEKIWANE EFEKTY:

Dziecko potrafi:
• spokojnie rozstać się z rodzicem,
• przezwyciężyć lęk i obawy przed zmianą środowiska,
• uczestniczyć w życiu grupy,
• wesoło bawić się z koleżankami i kolegami,
• kojarzyć pobyt w przedszkolu z radosnym i ciekawym działaniem,
• z zaufaniem zwracać się o pomoc do nauczycieli i pracowników przedszkola,
• przestrzegać podstawowych reguł współżycia w grupie,
• zrozumieć, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i zawsze kończy się powrotem do domu z rodzicami,
• zapoznać się z pomieszczeniami, w których będzie przebywać w przedszkolu,
• przestrzegać zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy.
Rodzic:
• ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko,
• zna nauczycielki oraz personel przedszkola,
• zna pomieszczenia, w których będzie przebywać jego dziecko
• współpracuje z przedszkolem – zna cele i zadania,
• wie, w co wyposażyć dziecko do przedszkola,
• rozumie znaczenie samoobsługi i samodzielności dziecka jako warunków lepszej adaptacji w środowisku przedszkolnym,
• obserwuje swoje dziecko na tle rówieśników,
• wie, w jaki sposób pomóc dziecku pokonać „próg przedszkola”
• nawiązuje aktywną współpracę z przedszkolem.
Nauczyciel:
• poznaje dzieci, którymi będzie się opiekował,
• zna środowisko domowe dzieci,
• planuje pracę w oparciu o wyniki obserwacji zachowań dzieci,
• zna oczekiwania rodziców wobec przedszkola.

3.METODY PRACY WYKORZYSTYWANE PODCZAS REALIZACJI PROGRAMU

Dla osiągnięcia realizacji założonego głównego celu programu, czyli zapewnienie warunków szybkiej adaptacji dziecka w przedszkolu wskazane jest stosowanie kilku proponowanych metod.
Są to:
• elementy metody Pedagogiki Zabawy, ułatwiające integrację grupy,
• elementy metody Ruch Rozwijającego W. Scherborne
• zabawy i ćwiczenia ruchowe
• opowieści ruchowe,
• wybrane metody aktywne: zabawy w kręgu, drama, improwizacja, burza mózgów,
• zabawy naśladowcze,
• tańce integracyjne (KLANZA)
• opowiadania, bajki, inscenizacje,
• techniki relaksacyjne.

Dziecko za pomocą tych metod, poprzez podstawową formę aktywności, jaką jest zabawa, zdobywa nowe umiejętności, uczy się współżycia w grupie rówieśników i współdziałanie z nimi, mając jednocześnie zapewnione poczucie bezpieczeństwa.
Program zapewnia nauczycielom dużą swobodę działania i nie ogranicza ich inwencji.

4.TREŚCI PROGRAMOWE:
• poznanie nowego środowiska,
• poznanie zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie przedszkola
- poznanie rozkładu pomieszczeń przedszkolnych,
- omówienie zasad poruszania się po nich, uważne chodzenie po schodach, korzystanie z poręczy,
- nieoddalanie się od określonych pomieszczeń i miejsc zabaw,
- przestrzeganie zakazu brania do ręki rzeczy znalezionych, czy otrzymanych od osób nieznanych,
• przestrzeganie zasady „mówimy umiarkowanym głosem”, unikanie wydawania dźwięków ostrych,
• wdrażanie do opanowywania własnych gwałtownych reakcji emocjonalnych np.: głośny, histeryczny płacz,
• przezwyciężanie lęku, obaw i oporu,
• dochodzenie do samodzielności w ubieraniu, rozbieraniu się, spożywaniu posiłków i korzystaniu z łazienki,
• uczenie się używania zwrotów grzecznościowych w określonych sytuacjach: dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam, dziękuję,
• wspólne porządkowanie zabawek w sali po skończonej zabawie,
• wyrabianie nawyku uprzejmego witania się z kolegami spotkanymi w szatni, na podwórku,
• słuchanie nauczycielki, podchodzenie na jej przywołanie,
• poznanie i przystosowanie do określonego rytmu dnia,
• zapoznanie z zasadami, regułami i normami obowiązującymi w grupie przedszkolnej,
• integracja w grupie,
• wprowadzenie w świat wartości ogólnoludzkich.

5.FORMY DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH

Lp.
Zadanie do realizacji
Termin

1.
Spotkanie organizacyjne z rodzicami:
-zapoznanie z nauczycielami,
-zapoznanie z budynkiem i ogrodem przedszkolnym,
-zapoznanie z harmonogramem pracy przedszkola,
-przygotowanie dla rodziców ankiet informacyjnych o dziecku,
-wywieszenie wyprawek.
Bal integracyjny dla dzieci w ogrodzie.
Czerwiec 08

2.
Zorganizowanie "Dni otwartych przedszkola" :
- zapoznanie z budynkiem i ogrodem przedszkolnym,
- zapoznanie dzieci z nauczycielkami,
- udział dzieci w zabawach i zajęciach zespołowych,
oraz indywidualnych na sali,
- zorganizowanie warsztatów plastycznych dla dzieci,
- stworzenie serdecznej atmosfery sprzyjającej zdobyciu zaufania dzieci i ich rodziców do naszego przedszkola.
Sierpień 08

3.
Powitanie dzieci:
- zapoznanie dzieci z rozkładem dnia w przedszkolu,
- zwiedzanie przedszkola: zapoznanie z rozkładem sali, szatni, łazienki, holu,
- oswojenie dzieci z nowym dla nich miejscem i zapewnienie poczucia bezpieczeństwa,
- umożliwienie rodzicom przebywania razem z dziećmi na sali - wspólne zabawy.
Wrzesień 08

4.
Zorganizowanie spotkania organizacyjnego z rodzicami.
Zapoznanie rodziców z :
• harmonogramem dnia dzieci w tej grupie,
• Podstawą Programową oraz przyjętym przez placówkę programem ABC... Program Wychowania Przedszkolnego XXI wieku,
• Planem dydaktyczno - wychowawczym na bieżący rok szkolny,
• Książkami do pracy indywidualnej.
Wybór przedstawicieli Rady Rodziców.
Ustalenie terminów kontaktów indywidualnych z rodzicami.
Wrzesień 08

5.
Aktualizowanie tablicy informacyjnej dla rodziców,
zamieszczając :
• propozycje zadań edukacyjnych i wychowawczych do pracy z dziećmi na dany miesiąc,
• stopień ich realizacji,
• repertuar wierszy i piosenek do pracy z dziećmi
• aktualności z życia grupy (zdjęcia z imprez i uroczystości grupowych) ,
• propozycje literatury pedagogicznej np. dotyczącej adaptacji i rozwoju emocjonalno-społecznego dzieci w wieku przedszkolnym, (oraz inne aktualne tematy).
Cały rok.

6.
Zorganizowanie cyklu spotkań integracyjnych dla całej grupy, w celu lepszego poznania się dzieci i wykształcenia w nich poczucia przynależności do wspólnoty grupowej.
Stopniowe włączanie dzieci do wspólnych działań grupowych.
Wrzesień/
Październik 08

7.
Nawiązanie stałej współpracy z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, w celu umożliwienia rodzicom indywidualnych kontaktów z psychologiem, pedagogiem i logopedą –prelekcje specjalistów wg potrzeb i zainteresowań rodziców.
Systematyczna współpraca z logopedą .
Cały rok.

8.
Organizowanie zajęć otwartych dla rodziców:
-umożliwienie obserwacji dzieci na tle grupy rówieśniczej,
- zaprezentowanie rodzicom metod pracy z dziećmi.
Cały rok.

9.
Organizowanie uroczystości i imprez przedszkolnych w celu zintegrowania rodziców z przedszkolem:
-Święto Pluszowego Misia,
- Wigilia i spotkanie z Mikołajem,
-Bal Karnawałowy,
-Dzień Babci i Dziadka,
-Zabawy z Mamą i Tatą,
-Dzień Dziecka.
Zaprezentowanie efektów pracy nauczycieli z dziećmi.
Cały rok.

10.
Propagowanie utworów literackich, zabawek i zabaw podkreślających pozytywne wartości: dobro, przyjaźń, pomoc, życzliwość.
Cały rok.

11.
Aktywny udział w spotkaniach z teatrem i koncertach muzycznych oraz przedstawieniach organizowanych przez starszych kolegów.
Udział w akcjach charytatywnych organizowanych na terenie przedszkola.
Cały rok.

12.
Zebrania z rodzicami:
-informowanie rodziców o postępach dzieci,
-uzyskiwanie od rodziców informacji dotyczących problemów adaptacji dziecka.
Wrzesień 08, styczeń 09, czerwiec 09.

13.
Wprowadzenie czytania globalnego metodą I. Majchrzak:
-wskazywanie wizytówki z własnym imieniem i imieniem kolegi,
-odczytywanie napisów globalnych,
-nazywanie wybranych liter,
-prowadzenie ćwiczeń słuchowych i artykulacyjnych.
Styczeń – czerwiec 09.

14.
Systematyczna i planowa obserwacja dzieci pod względem adaptacji:
-karty obserwacji dziecka,
-ankiety informacyjne o dziecku,
-ankiety ewaluacyjne dla rodziców.
Cały rok.

6.EWALUACJA PROGRAMU

Celowość i efektywność proponowanych przez program działań należy monitorować przez cały okres procesu adopcyjnego.

Proponowane sposoby monitoringu:
1. ankieta dla rodziców,
2. ankieta informacyjna o dziecku,
3. karty obserwacji dzieci ,
4. zdjęcia ,
5. protokoły zebrań z rodzicami ,
6. kronika przedszkolna ,
7. scenariusze zajęć integracyjnych.

7.BIBLIOGRAFIA

1.Bogdanowicz M.: "Metody Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka",
2.Gruszczyk-Kolczyńska E. i Zielińska E.: "Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci wolniej rozwijających się",
3.Fiutowska T.:’’Po nitce do kłębka”,
4.Blek A.: „Przedszkole przyjazne dziecku”,
5. Bodziach Wanda, Pierwszy rok w przedszkolu, [w]: „Wychowanie w przedszkolu”, nr 5/95, str. 299;
6.Praca zbior.: Przetacznik -Gierowska Maria, Makiełło- Jarża Grażyna Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego,
7. Gruszczyk- Kolczyńska Edyta, Od malucha do starszaka, poradnik dla rodziców przedszkolaków, cz.1,

Aneks

Ankieta dla Rodziców dotycząca "Programu adaptacyjnego"

1.W jaki sposób przygotowywała Pani dziecko do przyjścia do przedszkola?
1. Czy reakcja dziecka po pierwszym dniu pobytu na zajęciach była dla Pani zaskoczeniem?
2. Czy dziecko chętnie przychodziło z Panią na zajęcia ?
3. Czy opowiadało o zajęciach , o tym co robiło w przedszkolu innym domownikom?
4. Co podobało mu się najbardziej ?
5. Co mu się nie podobało , czego się obawiało idąc na zajęcia ?
6. Czy było coś , co dziecko chciało robić w przedszkolu , a nie zostało to uwzględnione na zajęciach
7. Czego według Pani zabrakło na zajęciach ?
8. Czy odpowiadały Pani zabawy , w których Rodzic brał udział wspólnie z dzieckiem ?
9. Czy uważa Pani , że "Program Adaptacyjny" pomógł Pani dziecku przystosować się do nowych warunków w przedszkolu ?
10. Co Pani "dał " udział we wspólnych zajęciach z dzieckiem ?
11. Czy pomysł zorganizowania " Programu Adaptacyjnego " jest według Pani warty kontynuowania ?
12. Inne uwagi :

Ankieta informacyjna o dziecku

Ankieta dla rodziców – opinia o „Dniach adaptacyjnych”

DRODZY RODZICE
PROSIMY O WYRAŻENIE SWOJEJ OPINII NA TEMAT DNI ADAPTACYJNYCH:
1. Co podobało się dziecku i Państwu najbardziej?
........................................

2. Co należy zmienić, z czego zrezygnować?
........................................

3. Czy zaspokoiliśmy Państwa oczekiwania? Jeśli nie, prosimy o propozycje, czego zabrakło.
........................................
Dziękujemy za wypełnienie ankiety


ANKIETA DLA RODZICÓW
CZEGO OCZEKUJĘ OD PRZEDSZKOLA?
pod względem opiekuńczym?
........................................
pod względem wychowawczym?
........................................
JAK POWINNA WYGLĄDAĆ WSPÓŁPRACA PRZEDSZKOLA Z RODZICAMI I RODZICÓW Z PRZEDSZKOLEM?
........................................
O CZYM CHCIAŁBYM DOWIEDZIEĆ SIĘ NA ZEBRANIU Z RODZICAMI /PROSZĘ PODAĆ TEMATY/
........................................
INNE PROPOZYCJE I ZAPYTANIA
........................................


DZIĘKUJEMY ZA WYPEŁNIENIE ANKIETY