Program autorski kółka z języka angielskiego pt. "Speak up"

SPEAK UP

AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ W SUŁKOWICACH-ŁĘGU

AUTOR: mgr Renata Mrzygłód

I. ZAŁOŻENIA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program został opracowany w oparciu o nową podstawę programową z 2017 roku i jest rozszerzeniem programu nauczania języka angielskiego , obowiązującego w klasach 4-8 w szkole podstawowej w Sułkowicach-Łęgu.
Zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej program kładzie przede wszystkim nacisk na umiejętności komunikacyjne, a w szczególności na reagowanie językowe. Zajęcia mają na celu skoncentrowanie się na potrzebach uczniów, a także na związku między językiem uczonym w klasie, a realnym językiem używanym w życiu codziennym. Opracowanie programu jest wynikiem doświadczeń nabytych podczas pracy z uczniami szkoły podstawowej oraz gimnazjum, z których wynika, że pomimo dobrych wyników w nauce języka angielskiego, uczniowie wykazują trudności w wykorzystywaniu swoich umiejętności teoretycznych w praktyce. W klasach liczących średnio ponad dwudziestu uczniów ćwiczenie umiejętności posługiwania się językiem angielskim w mowie jest znacznie utrudnione. W związku z tym program będzie realizowany w niewielkiej grupie uczniów wykazujących zainteresowanie językiem angielskim, co umożliwi skoncentrowanie się na kompetencjach komunikacyjnych i pozwoli uczestnikom zajęć sprawne posługiwanie się językiem angielskim w sytuacjach typowych dla życia codziennego.
Odpowiednio dobrane metody pracy oraz materiał leksykalno-gramatyczny ma na celu wzbogacanie słownictwa oraz podniesienie sprawności językowych ucznia, koncentrując się przede wszystkim na nabywaniu umiejętności z zakresu efektywnej komunikacji werbalnej.

II. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU

Głównym zadaniem programu jest rozwijanie wśród uczniów kompetencji komunikacyjnych, a co za tym idzie stworzenie jak największej ilości sytuacji do porozumiewania się w języku angielskim. Podniesienie umiejętności werbalnych jest możliwe głównie poprzez zastosowanie form pracy zespołowej i w parach, wymagających kooperacji i negocjacji między uczniami. W związku z tym nieodzownym warunkiem realizacji programu jest niewielka liczebność grupy, w której będzie on wdrażany, co pozwoli na maksymalne wykorzystanie form pracy grupowej i w parach, a nauczycielowi umożliwi stały monitoring umiejętności i postępów poszczególnych uczniów.
Zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej nauczyciel powinien korzystać z autentycznych materiałów, w tym zdjęć, filmów oraz tekstów źródłowych, tak aby nauczanie języka miało naturalny i prawdziwy kontekst. Biorąc pod uwagę dynamikę lekcji poświęconych umiejętnościom werbalnym, program nie przewiduje wykorzystania żadnych konkretnych podręczników na stałe, ale korzystanie z różnorakich materiałów, przede wszystkim autentycznych oraz audiowizualnych zamieszczonych w sieci Internet. Zatem kolejnym koniecznym elementem realizacji programu jest stały, szybki i łatwy dostęp do Internetu.

III. CELE PROGRAMU

CELE OGÓLNE:
• Rozwijanie wszystkich sprawności językowych z akcentem na umiejętność komunikowania się w mowie.
• Rozwój kompetencji językowych umożliwiających komunikację w języku obcym w szkole i poza nią.
• Nacisk na naukę komunikacji poprzez interakcję w języku obcym.
• Praktyczne zastosowanie języka angielskiego.
• Wykształcenie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy i wykorzystania jej w sposób twórczy.
• Poszerzenie i uzupełnienie wiadomości oraz umiejętności komunikacyjno – leksykalnych zdobytych na lekcjach języka angielskiego.
• Wspomaganie w radzeniu sobie z niepewnością i nieśmiałością w komunikacji w języku obcym.
• Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie.
• Rozwijanie u uczniów postawy ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych kultur.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

• Poprawa wymowy i płynności w języku angielskim.
• Praca nad pokonywaniem blokady językowej w komunikacji werbalnej.
• Rozwijanie poczucia własnej wartości oraz wiary we własne możliwości.
• Ćwiczenie struktur gramatyczno-leksykalnych.
• Przygotowanie uczniów do samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach wymagających posługiwania się językiem angielskim.
• Wdrażanie do kreatywnego myślenia, tworzenia pomysłów, rozwiązań różnych problemów.
• Prezentowanie siebie i własnych dokonań.
• Rozwijanie umiejętności aktorskich.
• Ćwiczenie formułowania własnych myśli i opinii oraz wyrażania uczuć podczas bezpośredniej interakcji.
• Posługiwanie się parafrazą, gestem, obrazem w sytuacjach komunikacyjnych, w których zaistnieją braki słownikowe.
• Wyrabianie właściwych reakcji na wypowiedź rozmówcy.
• Ćwiczenie umiejętności domyślania się znaczeń w oparciu o kontekst wypowiedzi lub tekstu.
• Poszerzenie wiedzy z zakresu struktur leksykalno-gramatycznych.

IV. TREŚCI NAUCZANIA

Głównym celem zajęć jest przyswojenie oraz przećwiczenie słownictwa i struktur gramatycznych potrzebnych do komunikowania się w języku angielskim w typowych sytuacjach życia codziennego:
- introducing yourself (przedstawianie się)
- introducing a friend (przedstawianie przyjaciela)
- inviting (zapraszanie)
- making orders in a cafe (składanie zamówień w kafejce)
- my family and friends(opowiadanie o swojej rodzinie i przyjaciołach)
- my hobby (opowiadanie o zainteresowaniach)
- at work (w pracy)
- free time (czas wolny)
- at the airport (na lotnisku)
- at the doctor’s (u lekarza)
- travelling (podróżowanie)
- asking for and giving directions (pytanie o drogę i wskazywanie drogi)
- shopping for clothes (kupowanie ubrań)
- at the supermarket (w supermarkecie)
- giving advice (udzielanie rad)
- holidays (wakacje)
- looking for a job (poszukiwanie pracy)
- describing a person, place, thing, situation (opisywanie osób, miejsc, rzeczy, sytuacji)
- describing the weather (opisywanie warunków pogodowych)
- expressing emotions and reacting to different situations (wyrażanie emocji i reakcje na różne sytuacje)
- giving instructions (instruowanie)

ZAKRES LEKSYKALNO-POJĘCIOWY:
• Człowiek
• Dom
• Szkoła
• Praca
• Życie rodzinne i towarzyskie
• Żywienie
• Zakupy i usługi
• Turystyka i podróżowanie
• Kultura
• Sport
• Zdrowie
• Nauka i technika
• Świat przyrody
• Państwo i społeczeństwo

ZAKRES GRAMATYCZNY:
• Czasy gramatyczne
• Czasowniki modalne
• Strona bierna
• Zdania warunkowe
• Mowa zależna
• Zdania przydawkowe definiujące
• Spójniki
• Konstrukcje czasownikowe z formą gerund lub bezokolicznikiem
• Stopniowanie przymiotników i przysłówków
• Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne
• Przedimki, zaimki, przyimki
• Czasowniki z partykułą (Phrasal verbs)
• Question tags

FUNKCJE JĘZYKOWE:

• Rozpoczynanie, podtrzymywanie i kończenie rozmowy
• Uzyskiwanie informacji
• Wyrażanie opinii
• Wyrażanie uczuć
• Wyrażanie próśb i podziękowań
• Przepraszanie
• Pozwolenia i zakazy
• Zapraszanie i proponowanie

V. ZAŁOŻENIA METODYCZNE PROGRAMU

CLT – COMMUNICATIVE LANGUAGE TEACHING

Program zakłada stosowanie zróżnicowanych form i technik pracy w oparciu przede wszystkim o Metodę Komunikatywną (Communicative Language Teaching - CLT). Zgodnie z założeniami tej metody w nauczaniu języka obcego, zamiast kłaść nacisk na gramatykę, powinno skoncentrować się głównie na znaczeniu jakie niesie język mówiony oraz komunikacyjnych funkcjach języka. Niezwykle istotne jest nauczanie gramatyki bezpośrednio poprzez interakcję, która wówczas przyswajana jest niemalże bezwiednie. Zagadnienia gramatyczno-leksykalne wprowadzane są w konkretnym kontekście językowym (dialog, nagranie, tekst), w którym uczniowie mogą znaleźć odniesienie do własnych doświadczeń. Nagrania i teksty stosowane podczas zajęć stanowią w większości odpowiednio przystosowane materiały autentyczne. Metoda komunikatywna kładzie również duży nacisk na wspieranie i zachęcanie uczniów do używania języka docelowego w różnych kontekstach, a także bardzo podkreśla uczenie się funkcji językowych. Przekaz znaczenia w wypowiedzi jest ważniejszy niż rozwijanie perfekcyjnych struktur gramatycznych, a sukces w nauce języka obcego oceniany jest według tego jak dobrze uczący się rozwinęli swoją kompetencję komunikacyjną.
Główne założenia tej metody zostały określone w postaci pięciu parametrów:
• Nacisk na uczenie się komunikacji poprzez interakcję w języku docelowym.
• Wprowadzanie tekstów autentycznych do procesu uczenia się.
• Stworzenie uczącym się możliwości do skupienia się nie tylko na języku, lecz również na procesie zarządzania nauką.
• Docenienie wkładu osobistych doświadczeń uczącego się jako ważnego elementu nauki w klasie.
• Próba powiązania nauki w klasie z czynnościami językowymi poza klasą.

LdL – UCZENIE SIĘ POPRZEZ NAUCZANIE
Metoda LdL bazuje na założeniu, że najwięcej uczymy się wtedy gdy sami staramy się przekazać komuś wiedzę. Uczeń musi nie tylko samodzielnie zrozumieć pewna partię materiału, przygotować ją, a następnie przedstawić swoim kolegom, ale również dokonać ewaluacji, czyli sprawdzenia w jakim stopniu materiał został opanowany. Zgodnie z założeniami tej metody proces uczenia się przebiega najlepiej wówczas, gdy uczeń aktywnie i bezpośrednio jest zaangażowany w proces dydaktyczny i gdy ma na niego wpływ a nauczyciel pełni funkcję pomocnika i wspiera uczniów podczas ich wysiłków i starań. Aby metoda okazała się skuteczna, a lekcje nie przekształciły się w monologi najlepszych uczniów, konieczne jest praca w formie projektów, praca zespołowa i w parach. W tym celu materiał musi zostać podzielony na niewielkie partie i rozdzielony między uczniów celem przygotowania, opracowania i przedstawienia na lekcji. Uczniowie oprócz przedstawienia materiału mają za zadanie opracowanie odpowiednich ćwiczeń i przeprowadzenie ich na lekcji.
Dzięki tej metodzie uczniowie uczą się autonomii i samodzielności, rozwijając przy okazji wiele kompetencji kluczowych. Wystąpienia publiczne podczas lekcji nie powinny podlegać ocenie, aby jak najbardziej zminimalizować stres i blokady językowe. Nauczyciel powinien stać niejako z boku, pełniąc rolę doradcy, mentora, bądź opiekuna.

VI. METODY I FORMY PRACY

• ODGRYWANIE RÓL/DRAMA
Odgrywanie ról z życia codziennego powoduje, że uczniowie lepiej poznają swoje reakcje, emocje, poznają sposób myślenia i reagowania innych ludzi, zbliżają się do odgrywanych postaci. Drama to sposób pracy z uczniem, którego podstawą jest fikcja, wyobrażeniowa sytuacja, powstająca, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danym czasie obecne, używając jako środków wyrazu swoich ciał i głosów. Istotą dramy jest odgrywanie ról i wyobrażenie sobie określonych sytuacji.
• ŚNIEŻNA KULA
Ta metoda pozwala każdemu uczniowi na wyrażenie swojego zdania na dany temat i kształci umiejętność uzgadniania stanowisk, negocjowania, formułowania myśli. Uczniowie rozwiązują zadany problem w pojedynkę. Następnie łączą się w dwójki, czwórki, ósemki itd. i wspólnie uzgadniają swoje stanowiska. Na koniec wypracowują wspólne dla klasy stanowisko. Śnieżna kula jest metodą dyskusji. Charakteryzuje ją to, że uczniowie najpierw samodzielnie opracowują problem, później jego rozwiązaniem zajmuje się grupa, a ostateczną decyzję, w ramach podsumowania dyskusji, podejmuje cała klasa.
• GORĄCE KRZESŁO
W tej metodzie jedna osoba siada przed klasą na krześle, a reszta uczniów zadaje pytania na określony temat. Obowiązuje forma grzecznościowa. Uczeń siedzący przed klasą wciela się w jakąś postać, na przykład jakieś zwierzę. Trzymając się tej roli, odpowiada na pytania kolegów, którzy starają się odgadnąć, kim dana osoba jest.
• GRAFFITI
Metoda ta kształci twórcze myślenie w atmosferze dobrej zabawy. Umożliwia twórcze rozwiązywanie problemów. Można ją wykorzystać na wiele różnych sposobów. Stwarza uczniowi możliwość dzielenia się własnymi pomysłami.
Przebieg:
- Nauczyciel dzieli klasę na grupy.
- Określa czas pracy.
- Każda grupa otrzymuje plakat z rozpoczętym opowiadaniem (zdaniem).
- Uczniowie dopisują ciąg dalszy wydarzeń.
- Po upływie wyznaczonego czasu przekazują plakat następnej grupie.
- Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara.
- Zadanie kończy się w momencie, kiedy plakat wróci do grupy macierzystej.
- Uczniowie wieszają plakaty i odczytują opowiadanie.

• SŁOWA SKOJARZENIA

Istotą tej metody jest zgromadzenie słów (wyrazów), które będą bazą do dalszej pracy ucznia, np. układania zdań lub redagowania dłuższych wypowiedzi pisemnych.
Metoda ta rozwija umiejętność dokonywania skojarzeń, układania zdań, opowiadań, wierszy itp.

• PUZZLE

Jest to metoda wymuszająca współpracę: aby uzyskać pozytywny wynik każdy uczeń musi skorzystać z pomocy (wiedzy i umiejętności) innego ucznia.
(uczniowie pracują w tzw. grupach eksperckich).
Przebieg
- Każda grupa otrzymuje do przestudiowania inną część tematu, działu itp. Grupy mają za zadanie przedyskutować, rozpracować swoje materiały.
- Uczniowie muszą na tyle dobrze zrozumieć tekst, aby móc przekazać zdobytą wiedzę.
- Na hasło „start” uczniowie dobierają się w grupach tak, żeby w skład każdego nowego zespołu wszedł jeden ekspert, który czytał inną partię materiału.
- Eksperci relacjonują, czego się nauczyli w swoich grupach.
- Wracają do swoich grup i konfrontują zdobytą wiedzę. Sprawdzają czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.

• GRY I ZABAWY JĘZYKOWE
Wybór gier i zabaw zależy od celu lekcji oraz od poziomu wiedzy językowej uczniów. Niewątpliwą zaletą takich form pracy jest zawsze sytuacja współzawodnictwa, która wyzwala pomysłowość, chęć mówienia, chęć bycia lepszym, a także chęć otrzymania dobrej oceny. Można także zauważyć, że sytuacja współzawodnictwa wzmaga odpowiedzialność za poprawność wykonania zadań, a jeśli jest to gra czy zabawa w grupach – dochodzi tu odpowiedzialność za zbiorowy efekt pracy. Gry i zabawy mają znaczący wpływ na budowanie poczucia własnej wartości, uczą prawidłowej komunikacji. Celem gier jest odprężenie uczniów, integracja grup, przyswajanie pewnych umiejętności, osiągnięcie porozumienia między dziećmi nieśmiałymi, które potrzebują dodatkowych wzmocnień.
• PRACA W PARACH
• PRACA W GRUPACH
• NAUKA PRZEZ NAUCZANIE

VII. ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Głównym założeniem programu jest podniesienie kompetencji komunikacyjnych uczniów. Dlatego też zakładane osiągnięcia dotyczą głównie zakresu mówienia w języku angielskim. Nie można jednak pominąć wartości uniwersalnych, takich jak podniesienie poczucia własnej wartości, pewności siebie i wiary we własne możliwości w kontaktach interpersonalnych, jak również rozwinięcie umiejętności współpracy w grupie oraz prezentowania siebie i własnych dokonań. Oprócz tego przewidywanymi osiągnięciami uczniów będzie zwiększenie motywacji oraz usamodzielnienie w zdobywaniu wiedzy.

Z ZAKRESU MÓWIENIA UCZEŃ:
• Potrafi porozumieć się w języku angielskim w typowych sytuacjach życia codziennego.
• Poprawił wymowę i płynność w języku angielskim.
• Pokonał nieśmiałość i blokadę językową w komunikacji werbalnej.
• Potrafi samodzielnie poradzić sobie w sytuacjach wymagających posługiwania się językiem angielskim.
• Potrafi w sposób zrozumiały przekazać prosty i bardziej skomplikowany komunikat.
• Potrafi wyrazić opinię i uczucia w różnych sytuacjach.
• Potrafi wyrazić prośbę i podziękowanie, przeprosić, zaprosić i zaproponować, udzielić pozwolenia i zakazu.
• Potrafi w różnych sytuacjach uzyskać informacje.

Z ZAKRESU GRAMATYKI I SŁOWNICTWA UCZEŃ:

• Opanował struktury różnego typu zdań dla wyrażania większości czasów używanych do opisywania przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.
• W wypowiedziach stosuje proste i bardziej złożone konstrukcje gramatyczne.
• Opanował struktury gramatyczne przerabiane na zajęciach, w stopniu umożliwiającym w miarę poprawną komunikację w języku angielskim.
• Operuje słownictwem, pozwalającym na komunikacje w obszarze tematów zrealizowanych na zajęciach.

VIII. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Kontrolę postępów ucznia należy przeprowadzać systematycznie w celu wychwycenia ewentualnych deficytów oraz zbadania ich jakości. Program nie zakłada jednak wartościowania w postaci ocen, które podnoszą znacząco faktor stresu i zakłócają naturalną komunikację.
Sprawność mówienia można monitorować w czasie pracy zespołowej jak również podczas prezentacji scenek, dialogów, inscenizacji czy dyskusji. Wartościowanie powinno odbywać się zawsze po skończonej wypowiedzi ucznia, aby nie zakłócało jego wypowiedzi. Ewentualne uwagi należy przekazywać w atmosferze życzliwości i akceptacji, która pozytywnie wpłynie na wiarę ucznia we własne możliwości i nie zniechęci go do podejmowania kolejnych prób komunikacji w języku angielskim.
W celu zmotywowania uczniów do podnoszenia kompetencji, można wprowadzić konkursy i turnieje na zajęciach, które wprowadzą dozę pozytywnej rywalizacji.
Badając zasób słownikowy możemy zaproponować:
• Wypełnianie luk w tekście.
• Układanie i wypełnianie krzyżówek, zagadek i rebusów.
• Wskazywanie słów nie pasujących do całego zestawu.
• Grupowanie wyrazów tematycznie.
• Łączenie słów z obrazkami.
• Podawanie synonimów bądź przeciwieństw wyrazów.

IX. EWALUACJA PROGRAMU

Celem ewaluacji programu jest monitorowanie skuteczności programu w rozwoju umiejętności i wiadomości uczniów, oraz sprawdzenie czy zajęcia były dostosowane do ich zainteresowań oraz faktycznych potrzeb. Wyniki ewaluacji służą do ewentualnych zmian w programie.
Co najmniej raz w roku przeprowadzona zostanie ankieta skierowana do uczniów określająca, które zagadnienia i metody pracy były: łatwe, trudne, interesujące, inspirujące itp.
Istotne informacje na temat programu będą pozyskiwane również bezpośrednio od uczniów, w postaci informacji zwrotnej po każdych zajęciach.

X. OPINIA NAUCZYCIELI PRZEDMIOTÓW POKREWNYCH

L.p. Imię i nazwisko Nauczany przedmiot Podpis Uwagi
Opinia pozytywna Opinia negatywna
1. Mgr Barbara Walusiak Język angielski tak -
2. Mgr Ewa Rajda Język angielski tak -
3. Mgr Anna Bizoń Jezyk polski tak -

BIBLIOGRAFIA
• Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego z Komentarzem – Szkoła Podstawowa Język Obcy Nowożytny
SP_PP_2017_Jezyk_obcy_nowozytny.pdf (cke.gov.pl)
• K. Niedźwiedź, J. Sochaczewska-Kuleta, D. Wosińska „Program nauczania języka angielskiego dla II etapu edukacyjnego w klasach IV-VIII szkoły podstawowej”
• Harmer J. (2007) „The practice of English language Teaching.
• Bax S. (2003) „Koniec CLT: podejście kontekstowe do nauczania języka”
• Wisła M. „Uczenie się poprzez nauczanie – metoda LdL nowym trendem w edukacji”, Internetowe Czasopismo Edukacyjne TRENDY http://www.bc.ore.edu.pl/dlibra/doccontent?id=456&from=FBC