Istota dojrzałości szkolnej

W literaturze dotyczącej problemu dojrzałości szkolnej znajdujemy informacje mówiące o tym, iż kwestią tą zajmowało się od kilkudziesięciu lat wielu psychologów i pedagogów na świecie i w Polsce.
„Dojrzałość szkolna, gotowość szkolna, przygotowanie do szkoły to terminy używane raczej zamiennie i to zarówno u nas, jak i w innych krajach” (B. Wilgocka-Okoń 1999).
Barbara Wilgocka-Okoń, mówiąc o dojrzałości szkolnej ma na myśli „taki stopień rozwoju dziecka, jaki pozwala mu podjąć obowiązki szkolne”(1972).
Zdaniem Wincentego Okonia „dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej” (W. Okoń 1987).
Podobnie to zagadnienie definiuje Stefan Szuman, który dojrzałością szkolną nazywa „osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, które czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej” ( B. Zakrzewska 2003).
Według Marii Kwiatowskiej „gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki, zależna jest od poziomu jego ogólnego rozwoju, zwłaszcza zdrowia i zdolności przystosowania się do nowego środowiska. Dojrzałość szkolna to taki stopień rozwoju fizycznego i psychicznego, który czyni dziecko podatnym i wrażliwym na oddziaływanie szkoły i umożliwia regularną naukę w klasie pierwszej” M.Radwiłowicz, Z. Morawska 1986)

Początkowo wychodzono z założenia, że najbardziej fundamentalną cechę dojrzałości szkolnej stanowi inteligencja dziecka. K Penning – psycholog niemiecki, określał dojrzałość szkolną za pomocą dwu czynników: inteligencji i umiejętności skupienia uwagi. Inni psychologowie uznawali, że dojrzałe do nauki szkolnej jest dziecko, które osiągnęło stopień rozwoju intelektualnego, zapewniający mu rozpoczęcie nauki czytania, pisania i liczenia (B. Wilgocka-Okoń 1972).
Na podstawie badań nad dojrzałością szkolną udało się ustalić kilka ważnych faktów. Zgodnie z nimi istnieje wyraźna zależność dojrzałości szkolnej dzieci i ich środowiska. Różnice między warunkami życia dzieci mieszkających na wsi i w mieście prowadziły do powstania wyraźnych różnic w poziomie dojrzałości do szkoły. Umożliwiły sformułowanie tezy, że nie wiek decyduje o dojrzałości szkolnej, lecz środowiskowo uwarunkowany los życiowy dziecka (B. Wilgocka-Okoń 2003,
Specyficzne cechy dziecka dojrzałego do szkoły prezentuje Maria Żebrowska. Zalicza do nich:
„- zdolność do koncentracji uwagi, do spostrzegania i obserwacji zjawisk
- rozwijanie podstawowych funkcji sfery intelektualnej
- przystosowanie do pracy w zespole
- wzrost sprawności ruchowej
- swobodne posługiwanie się mową potoczną
- wzrost umiejętność mówienia coraz dłuższymi zdaniami o poprawnej
budowie gramatycznej
- zabawy, które stają się działaniem celowym i zorganizowanym
- częściowe opanowanie agresji
- kształtowanie się struktury osobowości
- dostosowanie do oczekiwań i wymagań osób z otoczenia, podporządkowuje się zasadom przestrzeganym przez rówieśników” (M. Żebrowska 1982)
Osiągnięcie przez dziecko gotowości do podjęcia obowiązków szkolnych, zależy nie tylko od samorzutnego dojrzewania w poszczególnych fazach dzieciństwa, ale przed wszystkim od wysiłków, jakie wkłada najbliższe otoczenie, w to aby rozwój dziecka przebiegał pomyślnie i harmonijnie (G. Bigda, G. Grabowska 1989).
Zadania rodziny i przedszkola w odniesieniu do zaspokajania potrzeb dziecka i kształtowania jego dojrzałości szkolnej, przede wszystkim dojrzałości emocjonalnej i społecznej wymaga, aby rozwój przebiegał w bogatym, zróżnicowanym środowisku, w którym dominują takie czynności jak poszukiwanie, eksperymentowanie próbowanie, a więc samodzielne działanie dziecka. Dzieci muszą mieć poczucie bezpieczeństwa i emocjonalną więź z osobą dorosłą, co daje mu odwagę w poznawaniu otoczenia-i to zarówno fizycznego, jak i społecznego(tamże).
B. Wilgocka-Okoń na podstawie swoich badań stwierdziła, że bardzo duży wpływ na poziom dojrzałości szkolnej mają „miejsce zamieszkania, warunki bytowe rodziny, wykształcenie rodziców, uczęszczanie lub nie uczęszczanie do przedszkola” (1972).
Skuteczne uczenie się jest uzależnione od uzyskania przez dziecko właściwego poziomu rozwoju pamięci, spostrzegawczości, zdolności koncentracji uwagi, posiadania określonego zasobu słów, umiejętności wypowiadania się oraz słownego kontaktowania się z dorosłymi.
Dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole musi być zrównoważone pod względem emocjonalnym, przystosowane społecznie do nowej sytuacji życiowej.

Istota dojrzałości szkolnej-literatura

Bigda G., Grabowska G. (1989) Praktyczne przygotowanie do zawodu studentów wychowania przedszkolnego. Słupsk
Okoń W. (1987) Słownik pedagogiczny. Warszawa
Radwiłowicz M., Morawska Z.(1986) Metodyka nauczania początkowego. Warszawa
Wilgocka-Okoń B. (1972) Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko. Warszawa
Wilgocka-Okoń B. (1999) Gotowość szkolna a uczenie się w przedszkolu. "Wychiowanie w Przedszkolu"3
Wilgocka-Okoń B.(2000) Gotowość szkoły czy gotowość dziecka? "Wychowanie w przedszkolu"1
Wilgocka-Okoń B.(2003) Sześciolatki na start. "Wychowanie w Przedszkolu"3
Zakrzewska B.(2003" Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży" warszawa