Pokonywanie trudności związanych z odrabianiem lekcji oczami terapeuty integracji sensorycznej

Zewnętrzne bodźce wzrokowe i słuchowe mogą łatwo przytłoczyć dzieci, których integracja sensoryczna jest zaburzona. Kontrolowanie otoczenia w prosty sposób pozwala zmaksymalizować zdolność utrzymania koncentracji i zorganizowania przez dziecko.
W pokoju do odrabiania lekcji:
1. Najbardziej, jak to możliwe, ogranicz liczbę zbędnych materiałów, które zawieszone są na suficie lub ścianach.
2.Przechowuj przyrządy i materiały pomocnicze w plastikowych pojemnikach lub w osobnym pomieszczeniu.
3.Zamknij drzwi aby ograniczyć liczbę impulsów słuchowych dobiegających z korytarza, sąsiedniego pokoju. Przeszkadzać może dzieciom, które cierpią na nadwrażliwość sensoryczną lub łatwo się rozpraszają otwarte okna i drzwi. Wykładzina lub dywan na podłodze pomogą wytłumić hałasy z zewnątrz, a tym samym zmniejszyć rozproszenie uwagi u dziecka wywołane bodźcami słuchowymi.
4.Tak dobrze, jak to tylko możliwe u dziecka wrażliwego np. na hałas, ograniczyć ilość bodźców słuchowych, jak telewizor, akwarium, świnka morska, zapewnić przewidywalność. 5. HARMONOGRAM-Plan
-Co rano przedstaw plan na cały dzień, a nawet dobrze jest posiadać plan na cały tydzień z zaznaczeniem kiedy siada do lekcji.
-Porozmawiaj z dzieckiem o nieoczekiwanych wydarzeniach, które uniemożliwią trzymanie się rutyny
-Prowadzić plan odrabiania zadań domowych dopasowany do ich harmonogramu i prac w domu. RUYTYNA. Sprawdzaj czy dziecko zapisuje w zeszycie, zapisuje zadanie domowe, czy dziecko rozumie, na czym polega trudność .
Oznaczenie kolorami zeszytów i okładek książek, aby dziecku łatwiej było zabierać odpowiednie materiały na każdą lekcję (np. czerwony dla matematyki, niebieski dla przyrody).
-Położenie dłoni na ramieniu lub głowie dziecka z bezpiecznym, ale mocnym naciskiem może pomóc mu się uspokoić.
6. Kiedy dzieci pracują, jeśli nie zakłóca im to pracy bądź bawią się, można próbować włączyć muzykę klasyczną, by grała w tle. Muzyka Mozarta lub Vivaldiego uznawana jest za sprzyjającą nauce
7. Naucz dziecko
- brania kilku głębokich wdechów, zanim zmienią otoczenie na głośne lub zanim zaczną pracę nad trudnym zadaniem,
- próbować pracować na podłodze w pozycji podpartej łokciami (na brzuchu) jeśli czas odrabiania lekcji wydłuża się, zmieniać pozycję, miejsce, przeorganizować charakter pracy,
- „maszerować” od jednego zadania do drugiego( rytmiczny ruch ciała i nacisk na stopy może pomóc dzieciom się zorganizować).
- stosować przerwę aby wstać i się rozprostować. Można wypróbować gumę lub taśmę elastyczną, klocki sensoryczne, siedzenie na piłce terapeutycznej, wkładki do butów z kolcami lub buty tzw „fakirki”. huśtanie się, bujanie ( fotel bujany, krzesło obrotowe), ćwiczenia na drążku ,czy drabince, wspinanie się po linie, przeciąganie liny, rytmika, ciągnięcie lub pchanie wózków, pojemników, itp., przenoszenia ciężarów, ale także jeżdżenie na leżąco na desce z kółkami, jeżdżenie taczką.
- Młodszym dzieciom można polecić „podtrzymywanie ściany” lub „obalanie ściany”, nie tylko w przerwie w nauce, ale kiedy na przykład czekają długo w kolejce. Starsze dzieci uczymy, aby, gdy mają poczucie, że zbyt długo siedzą, jednocześnie unosiły ciało na rękach.
-Kamizelki obciążeniowe lub kocyki wymagają konsultacji fizjoterapeuty lub terapeuty SI ( zwykle do 10 % wagi dziecka nie dłużej , niż kilkanaście minut ewentualnie kilka razy dziennie 10 do 15 min) . 8. Informacje przekazywane ustom za pomocą picia, żucia lub chrupania mogą ułatwić dziecku skupienie się i zorganizowanie. Pozwól, aby dziecko miało na biurku butelkę z wodą lub chrupiące przekąski, jeżeli tego potrzebuje. Dzieci z rozluźnionym napięciem mięśniowym (ogólnym i w jamie ustnej) często lepiej radzą sobie z ćwiczeniami angażującymi małą motorykę, kiedy pozwoli się im żuć gumę lub ssać landrynkę podczas zadań wymagających pisania, także pić wodę. Dziecko może potrzebować dopasowania rodzaju serwowanych przekąsek do potrzeb ( preferowanie pewnych konsystencji). Można w wolnych chwilach umożliwić zabawę gwizdkiem, puszczać bańki lub malować obrazki farbą wydmuchiwaną przez słomkę (tzw. fajerwerki). 9. Aby utrzymać uwagę, ludzie często bawią się małymi przedmiotami, takimi jak gumka do mazania lub spinacze. Jeżeli nie zakłóca to nauki i jest bezpieczne, pozwól dziecku bawić się takimi przedmiotami podczas ćwiczeń wymagających słuchania, używania „gniotków” – obserwować, czy nie dezorganizują zachowania, określić zasady korzystania z nich. 10. Dzieciom nadmiernie pobudzonym należy zapewnić ciche miejsce, w którym będzie mogło odpoczywać (np. cichy kącik, poduszki wyłożone pod stołem, miękki worek itp. ).W ten sposób pomożesz dziecku przegrupować informacje i się zorganizować. 11. Kiedy dziecko ma wykonać zadanie plastyczne zwracajmy uwagę czy nie przejawia wrażliwości na dotyk i wprowadźmy odpowiednie modyfikacje (materiały takie jak klej, farby do malowania rękami, glina inne mogą wywołać u dziecka awersję, wówczas łatwiej uczestniczyć w zadaniu, jeżeli będzie korzystało z narzędzi młotka, pędzla itp.
Planowanie motoryczne i strategie organizacyjne.
Planowanie motoryczne jest zdolnością organizowania i układania sekwencji nowych czynności. Wpływa na kształtowanie samodzielności oraz na rozwój motoryczny.
12.Udzielanie prostych poleceń, krok po kroku. Pomóż ustalić, które kroki potrzebne są do wykonania zadania. Zademonstruj pokazanie czynności motorycznej, a następnie poproś, aby dziecko samo spróbowało ją wykonać, wskazać miejsce do przechowywania materiałów do wykonywania zadań.
13. Kiedy uczysz dziecko nowej umiejętności, nie zmieniaj przyjętej metody. Poświęć czas na powtórzenia, zajmie temu uczniowi to więcej czasu.
14. Aby ułatwić dziecku naukę, dbaj aby ćwiczenia utrwalać w najlepiej przyswajalny sposób: wizualny, słuchowy lub działający na wiele zmysłów.
15. Pomóż uczniowi zaplanować działanie. Zadaj pytania: „Jakich potrzebujesz materiałów?”, „Co zrobisz w pierwszej kolejności?”.
16. W przypadku dziecka, któremu trudno jest wyrazić pomysły na wykonanie projektu lub zadania, przedstaw różne sugestie lub zapraszaj rówieśników dziecka do wspólnego wykonywania prac.
17. używać zegara, minutnika , klepsydry
18. zarezerwuj dodatkowy czas na prace pisemne lub zmniejsz odpowiednio ilość pracy pisemnej wykonywanej w domu. Konsultacje z nauczycielem, poradnią kiedy ograniczyć żmudny wysiłek pisania ręcznego, a stosować wypowiedzi ustne, testy, audiobooki, rysunki , uzupełniać pisanie ręczne innymi metodami wyrażania się.
19. Ruch, wysiłek fizyczny, uprawianie sportów, gra na instrumencie muzycznym, samoobsługa, porządkowanie, obowiązki domowe( jak sprzątanie odkurzanie, zamiatanie, czyszczenie biurka, blatu, stołu, wieszaniu firan, zasłon, prania, koszenie trawnika, przenoszenie rzeczy, pchanie kosza z brudną bielizną, pojemników, przenoszenie zakupów, przymocowywanie kartek ( także zszywaczem, magnesikami) , pomoc przy dziurkowaniu, itp.), temperowanie ołówków ręczną temperówką.

Krystyna Gosztyła Pabian
Szkoła Podstawowa nr 64 im. Władysława Broniewskiego
we Wrocławiu

Opracowano na podstawie:
Zbigniew Przyrowski, Integracja sensoryczna
Jane Koomar, Carol Kranowitz, Stacey Szklut, Lynn Balzer-Martin, Elizabeth Haber,
Deanna Iris Sava Integracja sensoryczna