Odwaga cywilna. Scenariusz do lekcji wiedzy o społeczeństwie

Scenariusz zajęć WOS

Opracowanie: Agnieszka Lipska

1. Temat lekcji/zajęć:
ODWAGA CYWILNA
2. Nazwisko i imię autora scenariusza lekcji/zajęć
Agnieszka Lipska
3. Cele lekcji/zajęć:
a) ogólne :
- uświadomienie uczniom, że każdy może dokonywać wyborów
- kształtowanie postawy odwagi cywilnej w sytuacji wymagającej interwencji,
- uwrażliwianie na krzywdę drugiego człowieka,
- rozwijanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych,
- rozwijanie kompetencji porozumiewania się w języku ojczystym a w szczególności doskonalenie umiejętności argumentowania, wnioskowania, stosowania poprawnej polszczyzny

b) szczegółowe (rozbite na wiedzę, umiejętności i kompetencje ucznia):
- zdaje sobie sprawę, że ma prawo do dokonywania wyborów zgodnie z własnymi przekonaniami i sumieniem
- odczuwa empatię do innych ludzi
- czuje się odpowiedzialny za siebie i innych
- potrafi porozumiewać się języku ojczystym, stosować poprawną polszczyznę, a w szczególności argumentować, wyciągać wnioski

4. Zastosowane metody kształcenia:
wykład, burza pomysłów, drama, dyskusja plenarna

5. Zastosowane formy kształcenia:
praca grupowa, praca zbiorowa jednolita
6. Zastosowane środki dydaktyczne:
Tekst wiersza : Wisławy Szymborskiej „Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej”
Kartki , długopisy

7. Czas realizacji lekcji/zajęć: 2 jednostki lekcyjne

8. Szczegółowy przebieg lekcji/zajęć
1) Faza wprowadzająca:
czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu i celów lekcji;

2) Faza realizacyjna:
Wprowadzenie do tematu lekcji
-Nauczyciel czyta uczniom wiersz

„Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej”
A ty dokąd,
tam już tylko dym i płomień!
- Tam jest czworo cudzych dzieci,
idę po nie!
Więc, jak to,
tak odwyknąć nagle
od siebie?
od porządku dnia i nocy?
od przyszłorocznych śniegów?
od rumieńca jabłek?
od żalu za miłością,
której nigdy dosyć?
Nie żegnająca, nie żegnana
na pomoc dzieciom biegnie sama,
patrzcie, wynosi je w ramionach,
zapada w ogień po kolana,
łunę w szalonych włosach ma.
A chciała kupić
bilet,
wyjechać na krótko,
napisać list,
okno otworzyć po burzy,
wydeptać ścieżkę w lesie,
nadziwić się mrówkom,
zobaczyć jak od wiatru
jezioro się mruży.
Minuta ciszy po umarłych
czasem do późnej nocy trwa.

-Nauczyciel przybliża uczniom sylwetkę Ludwiki Wawrzyńskiej, na której cześć powstał wiersz.
Ludwika Wawrzyńska od 1947 pracowała jako nauczycielka w szkołach podstawowych, w ostatnim roku
ze względu na chorobę strun głosowych nie mogąc wykonywać swojego zawodu podjęła pracę w świetlicy
szkolnej. Pracowała w szkole ogólnokształcącej TPD nr 10 w Warszawie. W dniu 8 lutego1955 z narażeniem
własnego życia uratowała czworo dzieci wynosząc je z płonącego baraku hotelowego „Metrobudowy” przy
ul. Włościańskiej 52. Doznała przy tym tak dotkliwych poparzeń, że mimo wysiłków lekarzy i zastosowania
najnowocześniejszych na owe czasy metod leczenia nie zdołano uratować jej życia. Zmarła 18 lutego1955
w szpitalu przy ul. Chocimskiej 5. Za swój czyn Ludwika Wawrzyńska została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwika_Wawrzynska)

-Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć.
ZWRACA UWAGĘ NA TO, ŻE KAŻDY CZŁOWIEK MOŻE DOKONYWAĆ WYBORÓW, a odwaga cywilna, która wymaga podjęcia wewnętrznej decyzji zgodnej z własnym sumieniem i przekonaniami, jest szczególnym rodzajem odwagi wiążącym się przezwyciężeniem swoich słabości lęków. Osoba wykazująca odwagę cywilną nierzadko działa w pojedynkę, podejmując
ryzyko negatywnych dla siebie konsekwencji.

BURZA MÓZGÓW:
-Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, jakie są ich skojarzenia z pojęciem „odwaga cywilna”.
Uczniowie metodą „burzy mózgów” podają swoje propozycje, które są zapisywane na tablicy w formie
asocjogramu. Skojarzenia te powinny doprowadzić do stworzenia przez uczniów ich własnej definicji odwagi cywilnej.

-Nauczyciel czyta uczniom definicje wyrażenia „odwaga cywilna” pochodzące z różnych źródeł.
(ŹRÓDŁA: Wikipedia, Słownik języka polskiego)
„Odwaga cywilna jest szczególnym rodzajem odwagi. Jest to postawa, która polega na występowaniu w obronie swoich racji, nawet jeżeli wiąże się to z wysokimi sankcjami i kosztami społecznymi. Jej podstawowym elementem jest występowanie pod swoim imieniem i nazwiskiem, czyli podpisywanie się pod swoimi własnymi wypowiedziami. Odwaga jest również przyznaniem się do błędu, postępowaniem zgodnie ze swoim sumieniem i głoszeniem swoich poglądów.Jej występowanie dostrzegali już Rzymianie, mówiąc Qui tacet, consentirevidetur (Kto milczy, ten się zgadza).”
ŻRÓDŁO: http://pl.wikipedia.org/wiki/Odwaga_cywilna
Cywilna odwaga «odwaga wypowiadania własnych przekonań niezależnie od opinii panującej lub demonstrowanie pewnych postaw, bez względu na możliwość ujemnych dla siebie konsekwencji»
ŻRÓDŁO: http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=39443

DRAMA:
Chętni uczniowie przygotowują w grupach scenki, w których pokażą przykłady odwagi cywilnej.
Uczniowie otrzymują od nauczyciela kartkę z opisem sytuacji, którą mają przedstawić.
SYTUACJA 1
Przedstawcie sytuację, w której: na boisku szkolnym dwóch starszych uczniów poniża młodszego kolegę.
Przypadkowy uczeń widząc tę sytuację reaguje na incydent.
SYTUACJA 2
Przedstawcie sytuację, w której: Dwóch wyrostków niszczy ławkę w parku. Świadkiem tego zdarzenia jest dwoje nastolatków, którzy właśnie wracają ze szkoły do domu.
SYTUACJA 3
Przedstawcie sytuację, w której: Dwie nastolatki kradną w sklepie kosmetyki, a przypadkowymi świadkami tej kradzieży są młodzi ludzie, którzy właśnie robią zakupy w sklepie drogeryjnym.
SYTUACJA 4
Przedstawcie sytuację, w której: Uczeń podrabia w szkolnej szatni zwolnienie z lekcji w-f. Jego kolega jest świadkiem tej sytuacji.
SYTUACJA 5
Przedstawcie sytuację, która: ma miejsce w autobusie komunikacji miejskiej. Młody człowiek siedzi, podczas gdy starsza kobieta stoi obok niego. W autobusie są inni pasażerowie, którzy obserwują tę sytuację. Jak zareagują?
Uczniowie po krótkim przygotowaniu scenek odgrywają je zgodnie z opisanym scenariuszem.
Po przedstawieniu wszystkich sytuacji następuje dyskusja na forum. Nauczyciel omawia z uczniami zaprezentowane przez nich sytuacje. Zakładając, że uczniowie przedstawili postawę odwagi cywilnej, nauczyciel zadaje pytania:
1. Jakie wnioski nasuwają wam się po prezentacji scenek?
2. Co trzeba przezwyciężyć, by wykazać się odwagą cywilną?
3. Jak się czułeś/czułaś, zdobywając się w tej konkretnej sytuacji na odwagę?
4. Czy znacie ludzi, którzy zachowali się odważnie/bohatersko?

3) Faza podsumowująca:
- Nauczyciel prezentuje uczniom cytaty o odwadze.

„(...) bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy.”
Zbigniew Herbert

„Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono.”
Wisława Szymborska

„Bohater nie jest odważniejszy od zwykłego człowieka, ale jest odważny pięć minut dłużej.”
RalphWaldo Emmerson

„Rodzimy się ze wszystkim, czego nam trzeba do szczęścia i spełnienia. Ale gdy świat zaczyna nas przerażać, rozmieniamy się na kawałki, aby zażegnać niebezpieczeństwo. To rodzaj wymiany: nie chcesz się bać, rezygnujesz z części siebie. Oddajesz swoją godność, dumę, odwagę... Po co ci godność, jeżeli żyjesz w ciągłym lęku? Więc pozbywasz się jej - na razie. Później żałujesz, gdy okazują się potrzebne.”
Jonathan Carroll

„Bywa, że komuś starcza odwagi w wyjątkowych okolicznościach, a nie starcza na co dzień.”
Maria Dąbrowska

„Starajcie się odważnie dążyć do pełnej miary społeczeństwa. Wymagajcie od siebie, choćby inni od was
nie wymagali!”
Jan Paweł II

Komentarze uczniów. Próba interpretacji cytatów, wspólne omawianie

9. Ewaluacja lekcji/zajęć - tarcza ewaluacyjna
10. Praca domowa (jeśli dotyczy)
11. Literatura
http://centrumedukacjiprawnej.pl/wpcontent/uploads/2014/11/SCENARIUSZE_DRUK_OK.pdf
http://pl.wikipedia.org/wiki/Odwaga_cywilna