Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny opracowany na przykładzie ucznia z rozpoznaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu

Spis treści:
Wstęp
1. Ogólne informacje, charakterystyka dziecka.
2. Mocne strony dziecka i trudności
3. Wskazania do pracy z dzieckiem
4. Cel ogólny programu
5. Cele szczegółowe
6. Zadania szkoły
7. Zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia
8. Treści zajęć
9. Przewidywane osiągnięcia ucznia
10.Sposoby oceniania postępów
WSTĘP
Każde dziecko dotknięte autyzmem jest bezsprzecznie indywidualne.
Ma swoje potrzeby, słabości i talenty. Wymaga też wsparcia i zrozumienia.
Odpowiednio dobrane metody i formy pracy dają mu szansę osiągnąć wiedzę i
umiejętności, dzięki którym będzie mógł funkcjonować w społeczeństwie
najlepiej jak to jest możliwe.
Wiadomo, że osoby dotknięte autyzmem bardzo cierpią, często izolują
się od środowiska, którego nie rozumieją. Ważne jest aby w procesie
terapeutycznym szukać różnych rozwiązań, które pomogą dziecku pokonywać
trudności, tak by kiedyś mogło samodzielnie radzić sobie w różnych sytuacjach.
Jest to niewątpliwie ciężka praca terapeutów, pedagogów, rodziców a także
samego dziecka.
1. Ogólne informacje- charakterystyka dziecka
Uczeń, którego chciałabym przedstawić jest 16 letnim chłopcem. Jest bardzo
cichy, mało aktywny, nie odpowiada na komunikaty od nauczyciela, lub robi to
raczej niechętnie. Mimika twarzy zawsze obojętna, bez emocji. Nie nawiązuje
relacji z rówieśnikami, nie zwraca na nich uwagi. Jego wypowiedzi są krótkie
i niejasne, jakby nie rozumiał większości poleceń czy pytań.
Na podstawie orzeczenia: - rozwój ucznia kształtuje się w granicach inteligencji
niższej niż przeciętna i jest nieharmonijny. Trudności w zakresie inicjowania
dialogu, podtrzymywania rozmowy. Schematyczność w wykorzystaniu języka,
brak spójności wypowiedzi. Trudności ze zrozumieniem żartów,
odczytywaniem emocji. Obniżona motywacja do nauki. Niewielka
nadwrażliwość na bodźce słuchowe. Obniżona motoryka, tempo uczenia się
i pisania spowolnione. Słaba sprawność manualna. Problemy z czytaniem,
pisaniem i umiejętnościami matematycznymi. Dobra zdolność do organizacji
materiału postrzeganego wzrokowo.
2. Mocne strony dziecka oraz trudności
Ogólna sprawność fizyczna (motoryka duża)
Mocne strony dziecka: chłopiec porusza się samodzielnie.
Słabe strony dziecka: Chłopiec ma trudności z koordynacją ruchową, trudność
sprawia chwytanie, rzucanie piłką, utrzymanie równowagi.
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: rozwijanie ogólnej
sprawności motorycznej.
Sprawność rąk (motoryka mała)
Mocne strony dziecka: Chłopiec chwyta drobne przedmioty, umieszcza je np. w
miseczce i butelce, przewraca kartki w książce.
Słabe strony dziecka: Słaba sprawność manualna, nieprawidłowy uchwyt
narzędzia, słaby nacisk.
Zmysły (wzrok, słuch, czucie, węch, równowaga) i integracja sensoryczna
Mocne strony dziecka: bez zaburzeń wzroku i słuchu.
Słabe strony dziecka: zaburzona integracja sensoryczna, niewielka
nadwrażliwość na bodźce słuchowe
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: Ograniczenie
liczby bodźców. Stopniowe oswajanie dziecka z dźwiękami otoczenia.
Komunikowanie się oraz artykulacja
Mocne strony dziecka: Chłopiec rozumie proste polecenia, krótkie pytania.
Czasami potrafi za pomocą gestów zakomunikować swoje potrzeby.
Słabe strony dziecka: Chłopiec mało mówi, nie przejawia potrzeby
komunikowania się z otoczeniem. Nie wita się i nie żegna. Chłopiec nie
naśladuje dźwięków, nie reaguje na mowę otoczenia, tworzy krótkie
wypowiedzi.
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: Wybór
i wprowadzenie komunikacji alternatywnej. Rozwijanie mowy, rozumienia;
kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktu i budowania pola wspólnej
uwagi. Zaleca się zajęcia z logopedą.
Sfera poznawcza (opanowanie technik szkolnych, zakres opanowanych treści
programowych, osiągnięcia i trudności, pamięć, uwaga, myślenie)
Mocne strony dziecka: Chłopiec przejawia zainteresowanie niektórymi
przedmiotami, zagadnieniami lubi przewracanie kartek. Ma dość dobrą pamięć
wzrokową, obrazkową. Lepiej zapamiętuje materiał przestawiony w sposób
graficzny. Wykazuje skupienie uwagi, gdy rozmawia się o podróżach,
zabytkach, ciekawych wydarzeniach.
Słabe strony dziecka: Trudności w rozumieniu niektórych pojęć, przede
wszystkim matematyczne . Pismo niewyraźne, spowolnione czytanie. Długo
koncentruje się na wybranej czynności .
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: stymulowanie
wszechstronnego rozwoju ucznia, niwelowanie deficytów, usprawnianie
percepcji słuchowej, wydłużanie koncentracji uwagi;
Sfera emocjonalno-motywacyjna (radzenie sobie z emocjami, motywacja do
nauki i pokonywania trudności itp.) Mocne strony dziecka: chłopiec dłużej
skupia się na czynności, którą lubi. Nie sprzeciwia się poleceniom nauczyciela,
zachęcony odpowiednio wykonuje zadanie.
Słabe strony dziecka: Jest obojętny na otoczenie, niska motywacja zadaniowa.
Przejawia silnie utrwalone zachowania rutynowe.
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: Wzbudzanie
zainteresowania otoczeniem, wzmacnianie pożądanych zachowań i postępów
dziecka. Obecność nauczyciela wspomagającego.
Sfera społeczna (kompetencje społeczne, relacje z dorosłymi, relacje z
rówieśnikami itp.)
Mocne strony dziecka: wykonuje proste polececnia, nie sprzeciwia się, nie jest
agresywny.
Słabe strony dziecka: uczeń ma problem w nawiązywaniu relacji
interpersonalnych. Chłopiec nie nawiązuje kontaktu wzrokowego lub robi to
krótkotrwale. Nie przejawia potrzeby rozmowy z rówieśnikami.
Potrzeby wynikające z diagnozy dziecka w danym obszarze: Trening
umiejętności społecznych. Praca z nauczycielem w kontakcie jeden na jeden,
podpowiedzi manualne w procesie rozwijania nowych umiejętności. Budowanie
pola wspólnej uwagi, nawiązywanie kontaktu wzrokowego, wzbudzanie
zainteresowania dziecka – wykorzystanie przedmiotu, jego zainteresowań .
Samodzielność
Mocne strony dziecka: chłopiec potrafi skorzystać z toalety, samodzielnie je
posiłki, ubiera się.
Słabe strony dziecka: Niepewnie komunikuje swoje potrzeby, w kontaktach
interpersonalnych wymaga wsparcia drugiej osoby.
3-Wskazania do pracy z dzieckiem:
- wdrażanie do większej aktywności, wymaganie od ucznia
spełniania poleceń na miarę jego możliwości
- ukazywanie potrzeby nabywania różnych umiejętności oraz ich
znaczenia i wykorzystania w codziennych sytuacjach;
- nie wyręczanie go w pracach, zadaniach życia codziennego,
wspomaganie
- pomoc w kontaktach z rówieśnikami- zachęcanie do rozmów,
inicjowanie dialogu
- wspomaganie koncentracji uwagi i wydłużenie czasu na
zrozumienie treści
- poszerzanie zestawu ćwiczeń o zabawy ruchowe, prace manualne,
zręcznościowe
- ćwiczenie czytania, sylabowania, budowania zdań
- ćwiczenie pisania- po śladzie, wyrazów, zdań
- wykonywanie prac plastycznych, wycinanek, prac manualnych
- konsultacja i terapia logopedyczna;
- ćwiczenia relaksacyjne.
4 Cel ogólny programu
Głównym celem edukacji ucznia jest rozwijanie jego umiejętności i osiągnięcie
samodzielności w miarę jego możliwości . Należy tak pracować z uczniem aby
w przyszłości :
- mógł komunikować się z otoczeniem werbalnie lub pozawerbalnie,
- potrafił wyrażać swoje potrzeby, emocje
- dzielić się swoją wiedzą i cieszyć z osiągnięć
- stał się osobą niezależną i mógł samodzielnie spełniać swoje
podstawowe potrzeby życiowe,
- miał poczucie sprawczości,
- mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego,
- rozwinął najlepiej jak jest to dla niego możliwe zdolność pisania i
czytania
5. Cele szczegółowe:
- możliwie najefektywniejsze komunikowanie się z innymi osobami
- budowanie potrzeby nawiązywania relacji
- ukazywanie związku między nabywanymi umiejętnościami a ich
znaczeniem poprzez wykorzystanie ich w konkretnych codziennych
sytuacjach;
- kształtowanie umiejętności dłuższych wypowiedzi ustnych
- wspomaganie umiejętności pisania i czytania w zakresie możliwym
do osiągnięcia;
- zwiększenie sprawności manualnej poprzez prace z różnorodnymi
materiałami i fakturami;
- rozwijanie talentów ucznia i jego zainteresowań w dziedzinie
turystyki, historii
- kształtowanie właściwych nawyków ruchowych;
- przygotowanie ucznia do aktywnego spędzania czasu wolnego
6 Zadania szkoły
1. Tworzenie właściwych warunków, niezbędnych do zapewnienia
uczniowi komfortu psychicznego, poczucia bezpieczeństwa i
akceptacji, nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego
nauczyciela z uczniem.
2. Rozwijanie u ucznia motywacji do porozumiewania się z drugą
osobą, komunikowania potrzeb i stanów emocjonalnych.
3. Tworzenie sytuacji edukacyjnych i wykorzystywanie sytuacji
życiowych do rozwijania umiejętności komunikacyjnych ucznia.
4. Umożliwianie doznawania satysfakcji z osiąganej niezależności.
5. Konstruowanie sytuacji wychowawczych umożliwiających
doświadczanie relacji społecznych.
6. Uczenie zasad współistnienia społecznego oraz kształtowanie
umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych.
7. Stwarzanie sytuacji sprzyjających poznawaniu otoczenia, w
którym przebywa uczeń.
8. Wspieranie rozwoju sprawności psychofizycznej ucznia,
prowadzenie zajęć niezbędnych do rozwoju psychoruchowego.
7. Zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz
możliwości psychofizycznych ucznia
• Indywidualizacja procesu nauczania- dostosowanie wymagań
edukacyjnych do możliwości i potrzeb ucznia- opracowania
nauczycieli uczących
• Wizualizacja treści nauczania- zapewnienie optymalnych
warunków do nauki, uczeń powinien zajmować odpowiednie
miejsce w klasie. Wykorzystanie technologii informacyjnokomunikacyjnej np. tablica multimedialna, dyktafon, komputer,
zdjęcia notatek z lekcji
• Dostosowanie tempa pracy do możliwości percepcyjnych ucznia: -
zaleca się dzielić materiał nauczania na mniejsze etapy, tak aby były
one jasno sformułowane ( uczeń nie jest w stanie zapamiętać wielu
trudnych informacji, słówek, uczy się skrótowo) - udzielać
szczegółowych, konkretnych wskazówek co i w jaki sposób ma
zrobić ( szczególnie gdy obserwujemy u ucznia lęk, niepokój,
rozdrażnienie) - z uwagi na wolne tempo pracy graficznej i
manualnej uczeń wymagać będzie wydłużenia czasu na wykonanie
zadania, wsparcia w postaci dodatkowych materiałów np rysunek,
ksero itp. - Sprawdzanie wiadomości ucznia- dokładnie sprecyzować
z jakiego zakresu uczeń będzie odpytywany, pytanie formułować
jasno, upewniać się czy uczeń dobrze je zrozumiał
• Pomoc psychologiczno- pedagogiczna- - zajęcia dydaktycznowyrównawcze z przedmiotów sprawiających uczniowi trudności
- zajęcia z doradztwa zawodowego ( zwrócenie uwagi na mocne
strony ucznia i ograniczenia wynikające z niepełnosprawności)
- zajęcia rewalidacyjne rozwijające umiejętności społeczne i
komunikacyjne - rozmowy wspierające i konsultacje z zakresu
nauczanych treśc
Zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, prowadzących
zajęcia z uczniem
• Działania rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności
komunikacyjne Nauczyciele będą wspomagać nawiązywanie
pozytywnej relacji i budowanie zaufania, co pozwoli na rozwijanie
wiary we własne możliwości. Stwarzanie sytuacji społecznych,
zadaniowych, w których uczeń będzie miał możliwość odniesienia
sukcesu, zdobycia uznania i aprobaty społecznej. Rozwijanie
umiejętności wyrażania swoich potrzeb, poglądów, emocji,
asertywnego proszenia o pomoc w sytuacjach trudnych.
• Działania usprawniające funkcje poznawcze i społeczne oraz inne
związane z potrzebami tego ucznia Stymulowanie rozwoju
poznawczego dzięki stosowaniu pozytywnych wzmocnień w postaci
częstych pochwał. Zauważanie i eksponowanie sukcesów.
Dostosowanie procesu edukacyjnego do potrzeb i możliwości
psychofizycznych ucznia. Angażowanie ucznia w różne wydarzenia
szkolne, społeczne i kulturalne. Ważna jest pomoc w nawiązywaniu
i podtrzymywaniu relacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi.
Uczenie współpracy w grupie, rozwijanie kompetencji
emocjonalnych.
• Przygotowanie ucznia do samodzielności w życiu dorosłym
Powierzanie działań dostosowanych do możliwości
psychofizycznych ucznia, za które będzie ponosił odpowiedzialność.
Realizacja tematów wychowawczych dotyczących radzenia sobie w
życiu dorosłym np. jak radzić sobie ze stresem, co to znaczy być
asertywnym itp.
4. Działania wspierające rodziców ucznia we współdziałaniu z
instytucjami
• Pomoc psychologiczno- pedagogiczna- - konsultacje z pedagogiem
szkolnym, psychologiem opiekującym się szkołą z ramienia Poradni
Psychologiczno-Pedagogicznej według ustalonych terminów
8. Treści zajęć rewalidacyjnych
Treści zajęć zostały dostosowane do potrzeb i możliwości ucznia
Przy ich realizacji należy wykorzystać wszystkie możliwości, jakie
stwarza baza dydaktyczna naszej szkoły
Ćwiczenia usprawniające kominikowanie się- wzmacniania
podejmowanych przez chłopca prób przekazywania informacji,
prowokowanie do rozmów, ćwiczenia przywitania się, pożegnania,
sposoby wyrażania emocji, potrzeb, definiowanie osób, rzeczy za
pomocą opisu, przywoływanie gestem, słowem, rozwijanie
umiejętności współdziałania z innymi- praca w grupach.
Rozumienie poleceń, znaczeń- zabawy w skojarzenia, opisywanie
przedmiotów, znawisk za pomocą obrazków, odgłosów, odbieranie
informacji płynących z otoczenia, nadawanie komunikatów mową ,
gestem,kierowanie zachowaniem innych osób- chodź, podaj, przesuń
się, popatrz, wytnij, przynieś
Rozwijanie pamięci i uwagi- zabawy pamięciowe, opis
przedmiotów, które zniknęły z pola widzenia, naśladowanie- zabawy
typu powtórz, przerysuj, znajdź różnicę
Zajęcia rozwijanie umiejętności grafomotoryczne- rysowanie po
śladzie, mokrą gąbka po tablicy, kredą, pisanie po różnych
fakturach, malowanie pędzlem, wycinanie, rwanie, ćwiczenie
pisania
Ćwiczenia relaksacyjne- muzyczne, rozluźniające poszczególne
mięsnie, uspokajające
7.
9.Przewidywane osiągnięcia ucznia
W wyniku realizacji programu rewalidacyjnego uczeń powinien zrobić postępy
w zakresie:
- witania się, żegnania za pomocą słów, gestów
- wyrażania potrzeb, emocji
- współpracy w grupie rówieśniczej
- inicjowania i podtrzymywania rozmów na miarę możliwości
- zrozumienia konsekwencji zachowań
- poprawy koncentracji i uwagi
- rozumienia komunikatów słownych i znakowo- symbolicznych
- reakcji na polecenia
- określania cech przedmiotów, ich funkcji
- poprawy w miarę możliwości kształtu pisanych liter
- aktywnego spędzanie czasu wolnego- np. czytanie książek, rozwijanie
zainteresowań z własnej inicjatywy, zabawy ruchowe, sportowe
10 Sposoby oceniania postępów
o
Głównym sposobem na ocenianie postępów ucznia będzie obserwacja
jego umiejętności, zachowań, reakcji. Pomocny będzie zeszyt
obserwacji, w którym należy notować zachodzące zmiany zachowania
czy postępy. Można również posługiwać się arkuszami obserwacji.
Należy wyciągnąć wnioski, które posłużą do wprowadzania
ewentualnych zmian w programie terapeutycznym w zależności od
potrzeb i postępów ucznia. Każdy program może być modyfikowany
tak aby jak najskuteczniej mógł posłużyć uczniowi do rozwijania jego
umiejętności. Należy również pamiętać jak duży wysiłek wkłada
dziecko w podjęte działania i jak zmienia się jego zachowanie w
wyniku realizowanego programu.
Program powinien zostać przedstawiony rodzicom lub opiekunom
prawnym dziecka do akceptacji.