Skarby literatury dziecięcej. Rozwój czytelnictwa w grupie przedszkolnej

W bieżącym roku szkolnym nasze przedszkole przystąpiło do realizacji Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 uchwalonego przez Radę Ministrów w celu promocji czytelnictwa w Polsce. Wcześniej, działając poza programem, poprzez różne inicjatywy zachęcałyśmy nasze przedszkolaki do poznania klasyki dziecięcej literatury, m.in. po to, by kształtowały w sobie umiejętność dostrzegania piękna słowa pisanego i zdolność odnajdywania w nim uniwersalnych wartości oraz wskazówek co do właściwego postępowania. Dzieci brały udział w lekcjach bibliotecznych zorganizowanych w Bibliotece Miejskiej, poznawały wybrane baśnie, bajki, legendy, opowiadania i wierszyki w ramach zajęć dydaktycznych i czytania w czasie poobiedniego relaksu, a także przygotowywały lub oglądały przedstawienia teatralne będące adaptacją znanych tekstów literackich. W ubiegłym roku, dbając o podniesienie poziomu kultury pedagogicznej rodziców, po raz pierwszy opublikowałam na naszej stronie krótki artykuł zachęcający rodziców do sięgnięcia po lektury, które szczególnie przypadły do gustu dzieciom cztero- i pięcioletnim z grupy Fiołków. Na zebraniach z rodzicami prezentowałam książki, które stały się dla nich prawdziwym skarbem, pochodzące z mojej domowej biblioteczki, jak również z naszych lokalnych bibliotek, m.in. z Mediateki i biblioteki pedagogicznej, czy naszej biblioteczki przedszkolnej. W niniejszym artykule polecam ulubione książki Lisków- dzieci pięcioletnich. Wspólną cechą obu ofert jest dążenie do przekazania dziecku treści wzbogacających jego wiedzę na temat otaczającego go świata i świata wewnętrznego człowieka oraz budowania u niego wrażliwości i właściwej postawy społecznej. Propagując czytelnictwo, realizowałam kierunki polityki oświatowej na rok 2020/21 i 2021/22.
Tematyką cieszącą się szczególnym zainteresowaniem przedszkolaków jest życie zwierząt, zarówno domowych, jak i tych żyjących w lesie, na łące, czy określanych jako egzotyczne. Spośród wielu publikacji, Liskom szczególnie przypadły do gustu książki Ewy Nowak Reginka szuka domu, Misja Leona Jakuba Tylmana, zbiór opowiadań Cztery łapy i ogon Agnieszki Frączek, Możemy uratować naszą Ziemię Kirby Loll. Pierwsza z nich to opowieść o trzmielu, który musi pokonać wiele trudności nim odnajdzie miejsce, w którym założy gniazdo dla swojego przyszłego rodu. Nim to się stanie, spotka na swej drodze małego Stasia, który swoim postępowaniem pokazuje dzieciom jak piękna i wartościowa jest postawa wrażliwości i troski o przyrodę. Dużym atutem tej historii są barwne, realistyczne ilustracje, dzięki którym dzieci mogły porównać wygląd trzmiela do bardziej znanej pszczoły, czy osy.
Kolejne publikacje poruszają problem marnowania przez ludzi jedzenia, wskazując, jak temu zaradzić, pokazują korzystne oddziaływanie obecności czworonożnych zwierząt domowych na ludzi, którzy przyjmują je pod swój dach, a także prezentują 12 prawdziwych historii dzieci, które zbierają śmieci, sadzą drzewa, oszczędzają wodę, sadzą rośliny dla owadów, walczą ze smogiem i wszechobecnym plastikiem oraz edukują innych jak można się zatroszczyć o naszą planetę. Wszystkie te teksty łączy idea kształcenia w ludziach, nie tylko tych najmłodszych, postawy gotowości do działania na rzecz naszych „braci mniejszych”, jak również Ziemi- planety, która jest naszym domem, schronieniem i źródłem pożywienia. Godnym uwagi jest tu fakt, że to właśnie dzieci, poprzez konkretne działania, dają nam tu przykład, jakie zachowania są godne promowania i naśladowania.
W nieco innym kręgu tematycznym znajdują się książki Lizzy Stewart W moim ogrodzie jest tygrys, zbiór opowiadań Opowiadania przedszkolaka, Siedmiu wspaniałych i sześć innych, nie całkiem znanych historii Roksany Jędrzejewskiej- Wróbel, Świat chce byś był sobą Joanny Gaines, SPEcjalne moce. Doskonały projekt. Książka o autyzmie Tracy Packiam Alloway oraz Mali WIELCY. Martin Luther King Marii Isabel Sanchez Vegara. Lektura tych publikacji pokazała przedszkolakom jakie cechy osobowości, postawy i wartości warto w sobie pielęgnować, jak postępować w sytuacjach problemowych i w zderzeniu z postawą agresji, jakie cele należałoby sobie wyznaczać i jaką drogą można je osiągnąć, jak wspierać rówieśników z autyzmem. Kwestie ważne dla całej ludzkości: poczucie własnej wartości, rasizm, prześladowanie i zastraszanie, odmienność wyglądu, zachowań i zainteresowań, ujęte zostały w sposób przystępny i zrozumiały dla dziecka, ale nie uproszczony. Śmiało mogą stać się punktem wyjścia do dalszych rodzinnych rozmów i „lekcji” wychowania, jakiej chcielibyśmy udzielić swojemu dziecku.
Odpowiedzią na potrzebę działania, wchodzenia w interakcję z książką, badania, sprawdzania, poszukiwania rozwiązania zagadki są dla dziecka m.in. książki wydawnictwa Api Papi: Ludzkie ciało i Dinozaury. Pierwsza z nich stanowi doskonały wstęp do tematu ludzkiej anatomii, druga przybliża dzieciom wygląd, życie i zwyczaje dinozaurów. Co je wyróżnia spośród innych publikacji o tej tematyce? Dziecko, czytając je z rodzicem, nie pozostaje biernym słuchaczem. Dzięki budowie kolejnych stron, światłem latarki odkrywa odpowiedzi na kolejne zagadki, zyskuje sprawczą moc uzupełniania wysłuchiwanych treści ukrytymi przed chwilą ilustracjami. Zaintrygowane swoją „mocą”, kolejny raz wraca do prezentowanych, graficznych informacji i mimowolnie je utrwala. Grupie Lisków książki te spodobały się tak bardzo, że zainspirowana budową obu publikacji, przygotowałam na zajęcia zalaminowane karty o tematyce wiosennej. Podświetlając je latarką, dzieci konfrontowały swoje wiadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie o tej porze roku.
Książką aktywizującą czytelnika jest również Marcy i zagadka sfinksa Joe`a Todda Stantona, Złodziej opowieści Grahama Cartera, czy Pojazdy. Co jest w środku? Artura Nowickiego. Pierwsza z nich była dla przedszkolaków lekcją pokonywania własnego strachu przed nieznanym. Konstrukcja zamieszczonych w niej ilustracji przypomina labirynty i poziomy ogromnie popularnych dziś gier komputerowych. Tu dziecko może pokonywać je razem z tytułową Marcy, wodząc po kartkach palcem i przejmując rolę opowiadającego historię. Przy okazji, przedszkolaki poznały budowę prostego komiksu.
W Złodzieju opowieści elementem angażującym czytelników jest przede wszystkim możliwość snucia rozważań zmierzających do rozwikłania zagadki tajemniczego złodzieja książek, a także bogate w szczegóły ilustracje, które nie są odzwierciedleniem prezentowanych treści, ale ich uzupełnieniem. To jeszcze jeden element przekonujący dziecko, że świat opowieści snutych w literaturze jest bogaty i niezmierzony.
Ostatnia z wymienionych propozycji to znakomita odpowiedź na jedno z klasycznych pytań dziecka: co jest w środku? Kilkanaście wybranych pojazdów zaprezentowano tu w formie schematów uwzględniających standardową apteczkę, czy trójkąt ostrzegawczy, jak również elementy wyróżniające dany pojazd. Wyposażenie helikoptera pogotowia, food trucka, kampera czy radiowozu policyjnego przestało być dla przedszkolaków tajemnicą, stało się punktem wyjścia do kolejnych pytań: do czego to służy?, dlaczego tyle sztuk?, czy inne pojazdy ratownicze też to mają?, gdzie można schować stolik? Książka ta udowadnia, że połączenie prostoty z bogactwem treści jest jak najbardziej możliwe i stanowi świetną lekcję oraz zabawę dla dzieci w różnym wieku.
Opisane pokrótce książki to tylko ułamek listy lektur wybranych przeze mnie dla mojej grupy. Reprezentując pewne kręgi tematyczne, proponując określone rozwiązania, pozwoliły mi na ukierunkowanie i rozwinięcie zainteresowań przedszkolaków, na kształcenie w nich odpowiednich postaw społecznych, na budowanie w nich poczucia własnej wartości i pewności siebie. Prezentując ją rodzicom moich wychowanków, wskazywałam możliwości kontynuowania w domu podjętych przeze mnie działań wychowania przez lekturę. Poprzez wymianę opinii i doświadczeń, swobodną recenzję udało nam się poszerzyć proponowaną listę o kolejne lektury stanowiące skarby literatury dziecięcej.