Problem edukacyjny: W jaki sposób pomóc uczniom w efektywnym uczeniu się?

W kolejnych latach szkolnych, nauczyciele szkół średnich obserwują obniżający się coraz bardziej poziom uczniów przyjmowanych do klas pierwszych. Przeglądając wyniki egzaminów przeprowadzanych na zakończenie nauki w gimnazjum można zaobserwować również, że ilość punktów uzyskanych przez uczniów z części matematyczno – przyrodniczej jest niższa niż z części humanistycznej.
Dla nauczycieli uczących w szkołach zawodowych jest to bardzo niepokojące zjawisko, gdyż treści nauczania na przedmiotach zawodowych oparte są na wiedzy z zakresu matematyki i fizyki, którą uczeń powinien wynieść z gimnazjum.
Nasza szkoła również boryka się z tym problemem. Obserwujemy u uczniów duże braki wiedzy z zakresu przedmiotów ścisłych. Zespół Szkół Nr.4 w Olkuszu kształci młodzież w dwóch zawodach, które wymagają solidnych podstaw wiedzy matematyczno- przyrodniczej: „technik budownictwa” i „technik ochrony środowiska”.
Najczęściej wymieniane przez uczniów motywy wyboru nauki w naszej szkole ( na podstawie wyników przeprowadzonej ankiety w klasie I c, to:
- tradycje rodzinne
- względy koleżeńskie- pójście do szkoły tam gdzie kolega, przyjaciel
- chęć szybkiego zdobycia zawodu, aby usamodzielnić się finansowo
Można zauważyć, że podczas pobytu w szkole duża grupa uczniów uzyskuje słabe oceny – dostateczne i dopuszczające. Drugim problemem, są duże trudności jakie młodzież ma ze zmobilizowaniem się do nauki. Prawdopodobne powody takiej sytuacji to:
- brak motywacji do nauki, aspiracji bycia dobrym uczniem
- zwykłe lenistwo i brak chęci do pracy
- przypadkowy wybór profilu kształcenia
- niedojrzałość, brak odpowiedzialności za swoją przyszłość
- brak umiejętności uczenia się
Tymczasem lata nauki w szkole średniej, to jeden z najważniejszych etapów w życiu dorastającego młodego człowieka. Trudna praca jaka go czeka powinna zaowocować zdobyciem dwóch ważnych dokumentów – świadectwa maturalnego i dyplomu technika.
Rozwój gospodarczy i zmieniający się rynek pracy wymaga umiejętności samodoskonalenia się czyli samodzielnego zdobywania wiedzy w określonej dziedzinie.
Bardzo ważne jest uświadomienie uczniom, że zdobycie świadectwa ukończenia szkoły nie jest równoznaczne z zakończeniem konieczności uczenia się .Ambitnym jednostkom uczenie się będzie towarzyszyć całe życie, warto więc poznać techniki zapamiętywania oraz własne w tym zakresie predyspozycje.
Postanowiłam zbadać, czy przyczyny słabych efektów nauki uczniów nie tkwią czasem w braku ich umiejętności uczenia się i spróbować temu zaradzić. Moimi badaniami objęłam klasę II c, której jestem wychowawczynią.

Poszukując odpowiedzi na postawione sobie pytanie: „W jaki sposób pomóc dzieciom w efektywnym uczeniu się?” , sięgnęłam do książki Ricki Linksman pod tytułem „ W jaki sposób szybko się uczyć?”
Każdy z nas uczy się w odmienny sposób. Niektórzy najlepiej zapamiętują to co czytają, podczas gdy inni to, co słyszą. Poznanie sposobu w jaki odbieramy informacje z otoczenia jest bardzo istotne, bo pozwala nam na znalezienie metody umożliwiającej szybkie i skuteczne uczenie się.
Sposób ten, możemy nazwać - posługując się terminologią komputerową – naszym superłączem edukacyjnym. Superłącze, to najprostsza metoda umożliwiająca przyswajanie informacji z otoczenia w celu ich zrozumienia, zapamiętania i przechowywania. Dzięki niej informacje trafiają do mózgu w najszybszy z możliwych sposobów.
Znamy cztery główne style uczenia się: wzrokowy, słuchowy, dotykowy i kinestetyczny. Wzrokowcy uczą się najłatwiej, czytając lub oglądając materiał graficzny i otaczający ich świat; słuchowcy, słuchając i rozmawiając; dotykowcy, dotykając przedmiotów, przeżywając materiał emocjonalnie lub używając swoich rąk i palców; kinestetycy zaś poruszając dużymi mięśniami ruchowymi. Są także osoby, które w procesie uczenia się posługują się dwoma, trzema lub nawet wszystkimi czterema stylami.
Po przyswojeniu informacji za pośrednictwem określonego stylu uczenia się mózg przetwarza i magazynuje je, posługując się albo lewą stroną ( lewą półkulą ), albo prawą stroną ( prawą półkulą ). Zarówno jedna jak i druga strona mają odmienny sposób myślenia i patrzenia na świat. Jedni z nas wykazują preferencję lewej półkuli mózgowej, drudzy prawej, a inni wykorzystują w równym stopniu obie strony mózgu. Osoby z dominującą lewą półkulą mają tendencję do myślenia sekwencyjnego i przetwarzania informacji w sposób linearny. Osoby z dominującą prawą półkulą myślą zwykle całościowo, widząc globalny obraz i łącząc ze sobą pozornie niespokrewnione idee. Poza tym osoby z dominującą lewą półkulą myślą głównie symbolami takimi jak litery, słowa i liczby, podczas gdy osoby z dominującą prawą półkulą myślą, posługując się głównie zmysłowymi wyobrażeniami widoku, dźwięku, zapachu, smaku, dotyku i ruchu, bez odwoływania się do słów.
Po ustaleniu charakterystycznego dla nas stylu uczenia się oraz dominującej półkuli mózgowej możemy wyznaczyć swoje superłącze edukacyjne – nasz najlepszy sposób uczenia się.
Gdy ktoś uczy się w inny sposób niż ten, który najlepiej pasuje do jego stylu, jest to dla nas nienaturalne i stresujące, oraz sprawia, że nie uczymy się tak efektywnie i szybko, jak nas na to stać. To tak, jakby kazano nam pisać lewą ręką podczas gdy jesteśmy praworęczni. Gdy uczymy się wykorzystując nasze superłącze edukacyjne, przychodzi nam to łatwo i dzieje się niejako automatycznie.
Aby ustalić styl uczenia się preferowany przez ucznia oraz dominującą półkulę mózgową przeprowadziłam w mojej klasie dwa testy opracowane przez autorkę wyżej wymienionej książki( załącznik nr 1 i załącznik nr 2).
Na 25 uczniów wyniki były następujące:
· 4 uczniów – kinestetyk, prawa półkula,
· 5 uczniów – dotykowiec, lewa półkula
· 2 uczniów- kinestetyk, prawa półkula
· 6 uczniów – wzrokowiec, lewa półkula
· 5 uczniów – wzrokowiec, prawa półkula
· 2 uczniów – słuchowiec, lewa półkula
· 1 uczeń – słuchowiec, prawa i lewa półkula zintegrowana
Po przeanalizowaniu wyników testów, każdemu uczniowi opracowałam opis jego preferencji i kluczowych metod umożliwiających szybkie uczenie się.
Zwróciłam uwagę uczniów na to, że chociaż każdy z nas jest jedyny w swoim rodzaju, to osoby, które preferuja ten sam styl uczenia się, wykazują często wiele cech wspólnych. Pozwala to zrozumieć zarówno samego siebie, jak i innych. Uczniowie czytając opisy zwrócili uwagę na cechy charakterystyczne, które pasują do ich osobistego profilu oraz zauważyli, że w niektórych sytuacjach posługują się innym stylem. Wyniki testów i charakterystyki stylów uczenia się omówiłam również na zebraniu z rodzicami, zwracając uwagę na to, jak mogą pomóc dziecku w stworzeniu odpowiednich warunków nauki lub nawet w samej nauce. Wyniki testów były również pomocne w dostosowaniu przeze mnie sposobu przekazywania wiedzy na lekcjach do preferencji percepcyjnych młodzieży.
Opracowała: mgr inż. Maria Irzyk - nauczycielka przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Nr 4 w Olkuszu