Diagnoza zaburzeń procesów integracji sensorycznej na podstawie analizy studium przypadku

1. Opis badanego dziecka

Badaniem objęto chłopca w wieku 6 lat i 10 miesięcy, który uczęszcza do niepublicznego przedszkola realizując roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne. Edukację przedszkolną rozpoczął jako 3 latek.
Borys wychowuje się w rodzinie pełnej, ma starszą o 12 lat siostrę. Rodzice pracują zawodowo. Statut materialny rodziny jest dobry. Rodzice mimo ograniczeń czasowych starają się jak najwięcej czasu spędzać z chłopcem. Wykazują zainteresowanie postępami edukacyjnymi dziecka. Uczestniczą w zebraniach, często indywidualnie kontaktują się
z wychowawcami. W roli opiekuńczej rodziców wspomaga pełnoletnia już córka. Rodzeństwo mimo dużej różnicy wieku ma bardzo dobry kontakt.
Borys urodził się w 38 tygodniu ciąży, siłami natury. Ciąża przebiegała prawidłowo. Bez komplikacji i szybko odbył się poród. Chłopiec otrzymał 10 pkt. w skali Apgar.
W okresie noworodkowym wystąpiła żółtaczka fizjologiczna. Dziecko poddano fototerapii, co opóźniło nieco wyjście ze szpitala. Chłopiec był karmiony piersią do 1 roku życia.
Z wywiadu z matką wynika, że początkowo występowały problemy z karmieniem. Od urodzenia był dzieckiem niespokojny. Dość często płakał, domagała się ciągłej uwagi, lubił być noszony, intensywnie bujany. W ciągu dnia przesypiał niewiele, w nocy spał dobrze, ale tylko wtedy, gdy spał z rodzicem. Śpiąc samemu ciągle się wybudzał, płakał i domagał się obecności rodzica. Rozwój ruchowy dziecka przebiegał prawidłowo. Gdy zaczął chodzić, był bardzo ruchliwy. Wspinał się na meble, biegał jak "nakręcony". Mimo bardzo dużej ruchliwości i zwinności, ruchy chłopca były mało skoordynowane. Często się potykał, przewracał. Dochodziło do różnych kontuzji, które niekiedy kończyły się interwencją chirurgiczną np. rozcięcie kolana, czy łuku brwiowego. Rozwój mowy był opóźniony
i przebiegał nieharmonijnie. Chłopiec do 2 roku życia praktycznie nic nie mówił, natomiast mając 2,5 roku budował zadania, a jego aktywność komunikacyjna była tak wysoka, że potrafiła irytować najbliższych. Do 3 roku życia chłopiec bardzo rzadko chorował. Nasilone infekcje górnych dróg oddechowych rozpoczęły się, gdy zaczął uczęszczać do przedszkola
i trwały około roku. W chwili obecnej chłopiec nie choruje.
Borys nigdy nie uczęszczał na terapie specjalistyczne. Bierze udział w dodatkowych zajęciach organizowanych na terenie przedszkola tj. rytmika, zajęcia plastyczne, zajęcia językowe, religia.
Rodzice zaniepokojeni zachowaniem dziecka, skargami wychowawczyń przedszkolnych skorzystali z konsultacji psychologicznej. Ponieważ była to porada ustana
z wywiadu z matką wynika, że po przeprowadzonym badaniu psycholog stwierdziła, iż rozwój intelektualny chłopca utrzymuje się w górnej granicy normy rozwojowej. Występujące jednak zachowania są dość niepokojące i wymagają konsultacji psychiatrycznej. Rodzice skorzystali z konsultacji psychiatry dziecięcego, który nie stwierdził u chłopca zaburzeń wymagających interwencji psychiatrycznej.

2. Opis metod i prób badawczych

Proces diagnostyczny to złożona czynność poznawcza, która powinna integrować informacje pochodzące z różnych źródeł. Często dylematem planowania i przeprowadzania działań diagnostycznych jest dobór odpowiednich narządzi i metod badawczych. Starając się zidentyfikować przyczyny niewłaściwego funkcjonowania badanego dziecka oparto się
w swojej pracy diagnostycznej na informacjach uzyskanych od rodziców na podstawie kwestionariusza wywiadu i arkusza do przeprowadzenia analizy rozwoju sensomotorycznego dziecka oraz obserwacji klinicznej i Południowo – Kalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej.
Kwestionariusz wywiadu zawiera pytania pozwalające na uzyskanie informacji dotyczących rozwoju dziecka w okresie prenatalnym, okołoporodowym, porodowym oraz informacji na temat rozwoju psychoruchowego, sensorycznego, emocjonalno-społecznego dziecka w pierwszym roku życia, w okresie przedszkolnym i szkolnym. Wywiad przeprowadzany na podstawie tego kwestionariusza daje ogólną wiedzę na temat codziennego funkcjonowania dziecka i zgłaszanego problemu, który zdaniem rodziców jest najistotniejszy.
Arkusz do przeprowadzenia analizy rozwoju sensomotorycznego dziecka oparty
o uzyskane informacje od rodziców dziecka został opracowany przez Grażynę Dorodzińską. Kwestionariusz ten pozwala na wstępną identyfikację zaburzeń integracji sensorycznej. Informacje zebrane na podstawie arkusza dotyczą sfery rozwoju motorycznego dziecka, koordynacji, reakcji na ruch, zachowania, czucia, reakcji słuchowych, wzrokowych, węchowych i smakowych.
Obserwacja kliniczna zawiera zestaw kilkunastu prób do badania wskaźników integracji sensorycznej. W obserwacji określone są szczegółowe procedury dotyczące badania i oceny wykonania. Zawarte w obserwacji próby badawcze dają informacje m.in. o napięciu mięśni posturalnych, rozwoju lateralizacji, stopniu zintegrowania odruchów, pracy gałek ocznych, równowadze, motoryce dużej i małej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, planowaniu, zdolności naśladowania i wielu innych umiejętnościach dziecka.
Kwestionariusz obserwacji klinicznej z którego korzystałam podczas badania został opracowany przez A. J. Ayres, zmodyfikowany przez V. Maas i rozszerzony przez
G. Dorodzińską i B. Płuską. Natomiast instrukcja do obserwacji została opracowana
w oparciu o materiały autorstwa C. Waltera i S. Bonney.
Południowo – Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej są ostatnim bardzo ważnym elementem badania. Twórczynią baterii testów jest J. Ayres. Pozwalają rozpoznać naturę zaburzeń procesów sensorycznych i powiązać je z obserwowanym zachowaniem dziecka. Test zawiera próby badania kinestezji, identyfikacji palców, grafestezji, lokalizacji czucia bodźca dotykowego, imitacji pozycji, przekraczania linii środkowej ciała, obustronnej koordynacji ruchowej, różnicowania prawo – lewo, równowagi i oczopląsu porotacyjnego.

3. Diagnoza i analiza wyników badań

OCENA ROZWOJU PROCESÓW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

Dane personalne:
- badany: Borys
- data urodzenia: ..............
- adres: ..............
- wiek: 6 lat 10 miesięcy
- nauka: Niepubliczne Przedszkole w Przasnyszu,
obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne

Dane dotyczące badania:
- osoba badająca: .................
- data badania: .....................
- czas trwania badania: 3 sesje (pierwsza – wywiad z matką dziecka, obserwacja swobodnego zachowania dziecka, druga – obserwacja kliniczna, trzecia - Południowo-Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej)

Powód zgłoszenia: ocena rozwoju procesów integracji sensorycznej z uwagi na występowanie u chłopca: nadruchliwości, problemów z kontrolą emocji i zachowania, głośnego sposobu bycia, problemów z uwagą słuchową, koncentracją i kontaktem wzrokowym.

Zastosowane metody badań:
1) Kwestionariusz – wywiad
2) Obserwacja swobodnego zachowania dziecka
3) Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej
4) Kwestionariusz Rozwoju Sensomotorycznego Dziecka
5) Arkusz do przeprowadzenia analizy rozwoju sensomotorycznego dziecka
6) Kwestionariusz obserwacji klinicznej
7) Południowo – Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej

OPIS WYNIKÓW

Informacje zebrane w trakcie wywiadu z matką dziecka - Kwestionariusz – wywiad, Kwestionariusz Rozwoju Sensomotorycznego Dziecka, Arkusz do przeprowadzenia analizy rozwoju sensomotorycznego dziecka

Z zebrany informacji od rodziców i wychowawców dziecka wynika, że Borys sprawia kłopoty wychowawcze. Jest dzieckiem upartym i nieposłusznym, przeciwstawia się poleceniom lub udaje, że nie słyszy. Łatwo wpada w złość, obraża się, czasem krzyczy. Zajęcia dydaktyczne w przedszkolu, odrabianie lekcji sprawia chłopcu problemy. Dość krótko utrzymuje uwagę na poleceniu. Łatwo rozprasza się gdy ma podawane informacje drogą werbalną, nie zawsze reaguje na polecenia. Sprawia wrażenie, że nie słyszy. Jest dzieckiem głośnym, pokrzykuje bez powodu, wywołuje hałas. Dużo mówi. Trudno mu usiedzieć spokojnie w jednym miejscu przez dłuższą chwilę. Kręci się na krześle, podpiera głowę, szybko się męczy, pokłada się, zmienia pozycję, która na ogół jest nieprawidłowa. Bywa, że spada z krzesła. Podczas pisania, kolorowania gryzie ołówki, kredki zdarza się, że ,,bezmyślnie” niszczyć drobne przedmioty, np. niechcący złamie kredkę, rozedrze kartę pracy. Wszystko robi albo szybko i niedbale, albo bardzo wolno i niechętnie. Posiada dużą wiedzę, szybko uczy się wierszy i piosenek.
Problem sprawia chłopcu, mimo prowadzonych ćwiczeń, rozpoznawanie znaków graficznych liter, pojawia się pismo lustrzane. Jego prace plastyczne często są niedokładne i niestaranne, rysunki ubogie w szczegóły. Podczas kolorowania wychodzi za linie. Chłopiec zbyt mocno utrzymuje ołówek w dłoni, chwyt pisarski jest prawidłowy. Borys poprawnie odwzorowuje kształty różnych figur. Ma trudności z rysowaniem szlaczków zawierających pętelki.
Borys jest dzieckiem śmiałym, otwartym w stosunki do dzieci i nauczycielek. Szybko nawiązuje kontakty zarówno z rówieśnikami jak i osobami dorosłymi. Podczas konwersacji
z trudem utrzymuje wzrok na twarzy rozmówcy. Jest na ogół dzieckiem serdecznym
i pogodny. Dąży do zdobycia akceptacji ze strony rówieśników i osób dorosłych. Bywa, że popisuje się swoim zachowaniem, lubi być w centrum zainteresowania. Jest raczej lubiany przez kolegów, choć dość często popada w konflikty z rówieśnikami.
Jest dzieckiem dość samodzielnym w czynnościach samoobsługowych. Potrafi ubierać się i rozbierać, jednak unika samodzielnego wykonywania tych czynności. Nie potrafi sznurować butów, często zakłada but na niewłaściwą stopę. W trakcie jedzenia dość często rozlewa napój, zrzuca jedzenie z talerza, choć prawidłowo potrafi posługiwać się wszystkimi sztućcami. W toalecie i przy myciu potrzebuje częściowo pomocy. Od 2 roku życia potrafi kontrolować potrzeby fizjologiczne. Zdarza się jednak, że przetrzymuje, zbyt późno korzysta z toalety i nie zawsze zdąża.
Borys jest dzieckiem stale aktywnym ruchowo. Chętnie spędza wolny czas na placu zabaw. Lubi huśtać się na huśtawkach, intensywnie kręcić na karuzeli, wspinać na drabinkach. Preferuje aktywności związane z brudzeniem się. Lubi zabawy w piasku, błocie. Nie przeszkadza mu gdy jest brudny. Często przyjmuje pozycję ,,do góry nogami”, nawet podczas oglądania bajek. Potrafi długo kręcić się wokół własnej osi. Wydaje się, że nie odczuwa leku przed ryzykownymi ruchami. Celowo upada na podłogę, obija o ściany. Nie boi się wysokości. Sprawnie wspina się.
Podczas spacerów, już po krótkim odcinku sygnalizuje zmęczenie. Szybko męczy się również podczas biegania na dłuższych odcinkach drogi. Potyka się nawet na prostej drodze, często przewraca przedmioty obok których przechodzi. Mając 6 lat 8 miesięcy nauczył się jeździć na rowerze dwukołowym. Rzadko i niechętnie jednak jeździ. Z inicjatywy rodziców uczęszczał na zajęcia piłkarskie, z których szybko zrezygnował.
Jest dzieckiem roztargnionym. Często zapomina o różnych sprawach. Gubi przedmioty. Nie stroni od kontaktu fizycznego z osobami bliskimi, wręcz przeciwnie preferuje silne przytulanie, lubi być ściskany. Przyjemność sprawiają mu zabawy siłowe, przepychanki. Nie jest szczególnie wrażliwy na ból, zmianę temperatury. Nie unika czynności higienicznych np. mycia głowy, obcinania paznokci, czesania. Lubi chodzić boso.
Nie unika miejsc o intensywnych zapachach. Nie odczuwa z nasileniem i nie reaguje źle na własny lub czyjś zapach. Nie odczuwa zapachów jako brzydkie. Nie obwąchuje rzeczy i nie poszukuje silnych bodźców zapachowych. Odróżnia podstawowe zapachy. Bez problemów spożywa większość potraw. Podejmuje próby smakowania nowych. Nie pojawiają się zachowania dotyczące spożywania pokarmów niejadalnych. Je potrawy o różnej konsystencji.
Zebrane w trakcie wywiadu z matką chłopca informacje sugerują wystąpienie ryzyka:
• podwrażliwości układu przedsionkowego i proprioceptywnego,
• zaburzeń posturalnych,
• podwrażliwości układu słuchowego,
• podwrażliwości dotykowej,
• różnicowania wzrokowego.

Ocena zachowania dziecka na podstawie obserwacji
Chłopiec pogodny, wesoły i śmiały. Szybko nawiązał kontakt z badającym. Chętnie podejmował współprace. Z wielkim zaangażowaniem wykonywał zadania dla niego atrakcyjne, nie chciał ich kończyć. Ćwiczenia które sprawiały mu problemy, wykonywał niezbyt chętnie, szybko chciał przejść do kolejnego zadania. Z otoczeniem komunikuje się używając mowy werbalnej. Rozwój mowy prawidłowy. Aktywność werbalna wysoka. Chłopiec praktycznie nieustannie mówi (albo prowadzi dialog z badającym, albo mówi sam do siebie wspomagając się przy ćwiczeniach, lub podśpiewuje). Jest dzieckiem głośnym. Mówi głośno i donośnie, ale również wytwarza różne dźwięki pukając, przesuwając drzwi szafy, skrzypiąc drzwiami wejściowymi. Podczas dialogu ograniczony jest kontakt wzrokowy, trudno jest chłopcu przez dłuższy czas utrzymać wzrok na twarzy rozmówcy.
Jest dzieckiem o bardzo dużej potrzebie aktywności ruchowej, stojąc w miejscu nieustannie porusza rękoma, nogami, zmienia pozycję ciała bujając się. Przemieszcza się szybko biegając, bez problemu wspina się na wysokości, z jednej strony jest bardzo zwinny,
z drugiej natomiast ruchy są mało precyzyjne, niedbałe, chaotyczne. Często upada, potyka się, nie potrafi zatrzymać ruchu. Wybiera sprzęt który pozwala na wprowadzenie jego ciała
w ruch obrotowy lub liniowy. Lubi się bujać, kręcić i to bardzo intensywnie.
Niechętnie wykonuje prace przy stoliku. Przyjęta pozycja jest nieprawidłowa. Pokłada się, podpiera ręką głowę, kręci. Obserwuje się trudności z ukierunkowaniem i skupieniem uwagi na wykonywanym zadaniu. Pytania czy polecenia dość często muszą być powtarzane.

Obserwacja Kliniczna
Obronność dotykowa
W trakcie prowadzonej obserwacji klinicznej chłopiec w sytuacjach związanych z kontaktem fizycznym, w żaden sposób nie sygnalizował dyskomfortu. Nie stwierdza się występowania obronności dotykowej u badanego.
Napięcie mięśni posturalnych
Obserwacja postawy dziecka wskazuje na obniżone napięcie mięśniowe. Chłopiec przyjmuje pozycję na krótko. Początkowo bardzo silnie napina mięśnie, brzuch jest wciągnięty. Po chwili zgłasza problemy z utrzymaniem pozycji. Zmienia się ustawienie barków – ręce stopniowo opadają i zaczynają zginać się w łokciach, nieprawidłowe jest ustawienie nadgarstków – dłonie opuszczają się ku dołowi, tworzy się nadmierna lordoza lędźwiowa. Chłopiec z trudem i wielkim wysiłkiem utrzymuje pozycje ok. 1 min.
Preferencja ręki i oka
Stronność ciała niejednorodna. Lateralizacja nieustalona. Chłopiec podczas prób posługiwał się obiema rękami (nieco częściej prawo). Stwierdza się oburęczność. Pozostałe próby wskazują na prawooczność i prawonożność.
Ruchy gałek ocznych
Ocenie poddawana jest fiksacja wzroku na przedmiocie, płynność ruchów gałek ocznych we wszystkich kierunkach i przy przekraczaniu osi ciała, zdolność szybkiej lokalizacji bodźca wzrokowego oraz konwergencja.
U chłopca obserwuje się zaburzenia w zakresie ruchomości gałek ocznych. Ograniczona jest zdolność izolacji ruchu gałek ocznych od ruchów głowy. Występują duże trudności
z utrzymaniem wzroku na przesuwanym przedmiocie. Oczy gubią cel, wyprzedzają lub poruszają się za przedmiotem ruchem skokowym. Konwergencja niepełna. Oczy przesuwając się do środka w kierunku nasady nosa zatrzymują się w połowie drogi.
Naśladowanie wolnych ruchów
Naśladowanie jest prawidłowe. Nie budzi zastrzeżeń zdolność planowania motorycznego, poprawna jest symetria wykonywanych ruchów. Nieprawidłowości obserwuje się w zakresie tempa i płynności ruchu oraz postawy. Chłopiec z trudem utrzymuje ręce na wysokości barków, niepełny jest wyprost rąk w łokciach, nogi dziecka rozjeżdżają się na boki.
Diadochokineza
Próba ocenia szybkość i płynność wykonywania ruchów naprzemiennych układania dłoni
w pozycji pronacji i supinacji.
Tempo wykonania próby przez chłopca jest prawidłowe. Niska jest jakość wykonania zadania, szczególnie w miarę czasu trwania próby. Obroty dłoni nie zawsze pełne, rytm prawidłowy, zła pozycja łokci, słaba stabilizacja barków.
Próba kciuk-palec
Próba ocenia planowanie ruchu w obrębie dłoni. Chłopiec płynnie i poprawnie wykonał zadanie prawą i lewą ręką, z otwartymi i zamkniętymi oczami. Nie był w stanie wykonać próby pracując jednocześnie obiema rękami, nawet z kontrolą wzrokową.
Motoryka języka
Próba bada sprawność motoryczną narządu artykulacyjnego, jego koordynację i płynność ruchu. Chłopiec wykonał prawidłowo wszystkie próby zadania. Sprawność motoryczna języka dziecka kształtuje się na wysokim poziomie.
Kokontrakcja
W próbie oceniamy współpracę mięśni antagonistycznych, które pozwalają na stabilizację stawów. U chłopca obserwuje się dobrą współpracę mięśni szyi, chłopiec nie ma problemów
z utrzymaniem prawidłowej pozycji głowy i oporowaniem. Trudności występują w próbie dotyczącej kokontrakcji rąk. Brak jest zdolności naprzemiennego stawiani oporu.
Pozycja wyprostna na brzuchu - TOB
Badanie ma na celu określenie stopnia przetrwania Tonicznego Odruchu Błędnikowego. Badany przyjął pozycję. Utrzymywał ją z trudem i dużym wysiłkiem przez 15 sek. Podczas próby zgięciu ulegały ręce i nogi, dłonie zaciskały się w pięści. Uzyskany wynik wskazuje na słabo zintegrowany Toniczny Odruch Błędnikowy.
Pozycja zgięciowa na plecach
Próba jest drugą częścią badania stopnia przetrwania Tonicznego Odruchu Błędnikowego.
Chłopiec podczas wykonywania zadania prawidłowo przyjmuje pozycję, łatwiej jest mu również utrzymać ją w porównaniu do pozycji wyprostnej na brzuchu. Czas wykonania próby poniżej przewidzianej normy dla wieku, wynosi 22 sek.
Test Schilder’a
Test ocenia mechanizmy posturalne i okoruchowe.
W pierwszej próbie uwidoczniły się trudności w utrzymaniu pozycji. Postawa dziecka mało stabilna. Chłopiec przechylał ciało na boki i do tyłu, chwilami tracił równowagę, skarżyła się na ból rąk, porusza palcami dłoni, pod koniec zadania łączy dłonie. Czas utrzymania pozycji (20 sek.) prawidłowy.
Podczas drugiej próby zawartej w teście obserwowano delikatne ruchy rąk i niewielką rotacje tułowia na boki wraz z ruchem głowy.
Wyniki testu wskazują na problemy w rozwoju mechanizmów posturalnych i okoruchowych.
Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny – ATOS
Badanie określa stopień przetrwania Asymetrycznego Tonicznego Odruchu Szyjnego.
Podczas wykonywania próby dla dzieci młodszych widoczne jest niewielkie ugięcie w łokciu po stronie przeciwnej do strony twarzowej, zarówno ręki lewej, jak i prawej.
Wykonując próbę dla dzieci starszych (po wyżej 6 r.ż) chłopiec nie przyjął prawidłowej, pełnej, pozycji.
Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny – STOS
Niepoprawne wykonanie próby jest wyznacznikiem przetrwania Symetrycznego Tonicznego Odruchu Szyjnego.
Próba wykonana prawidłowo.
Reakcje równoważne
Zaburzenia mogą wskazywać na nieprawidłowy rozwój reakcji posturalnych, trudnościami
w przystosowaniu całego ciała do utrzymania lub przywrócenia środka grawitacji, gdy poruszamy się.
• Równowaga statyczna – uzyskany wynik podczas próby z otwartymi oczami dla nogi prawej i lewej mieści się w normie, natomiast z zamkniętymi utrzymuje poniżej normy,
• Równowaga dynamiczna – podczas wykonywania prób widoczne są zachwiania ciała, chłopiec ma trudności z utrzymaniem równowagi, stopy stawiane jedna za drugą nie stykają się, chłopiec stara się nie zbaczać z linii, co dość dobrze mu się udaje. Jakość próby wykonywanej z zamkniętymi oczami jest zdecydowanie gorszej jakości.
Reakcje obronne ramion
Próba informuje o ewentualnym wystąpieniu niepewności grawitacyjnej. Zachowania dziecka zarejestrowane podczas wykonywania zadania nie ujawniły reakcji lękowych, chłopiec prawidłowo dostosowywała się sytuacji w trakcie badania. Próba wykonana prawidłowo.
Stabilizacja barków
Chłopiec ma trudności z utrzymaniem pozycji rąk podczas wykonywania prób, zgłasza dyskomfort, wykonując ruchy rękami pojawiają się (chwilami) ruch całego tułowia. Chłopiec bez problemu zauważa zmianę dotyczącą zakresu ruchu rąk (małe kółka, duże kółka),
z opóźnieniem reaguje, gdy zmienia się kierunek ruchu. Nie równe jest tempo i rytm wykonywanego ćwiczenia.
Próby dodatkowe:
• taczki – wykonuje próbę (początkowo wymaga podtrzymywania za uda),
• wskakiwanie i zeskakiwanie z niskich podestów – wykonuje zadanie prawidłowo,
• przeskakiwanie obunóż przez linię położoną na podłodze i przez płotki – wykonanie poprawne,
• skakanie na trampolinie – skacze chętnie, zadanie sprawia chłopcu przyjemność,
• skakanie na jednej nodze – wykonuje ćwiczenie, widoczne są problemy
z utrzymaniem równowagi,
• podskoki naprzemienne, maszerowanie – wykonanie prób prawidłowe,
• bieganie – szybkie, intensywne, szybka męczliwość,
• ruchy okrężne biodrami – z trudem wykonuje ruchy okrężne biodrami, ruchy niepełne i niepłynne,
• rzucanie i łapanie piłki – prawidłowe,
• próba palec-nos – prawidłowa,
• naśladowanie sekwencji trzech kolejnych ruchów – próba wykonana prawidłowo,
• rozumienie poleceń – prawidłowe, chwilami chłopiec nieuważny, roztargniony polecenia wówczas wymagają powtórzenia,
• ruchy posturalne w tle – często obserwuje się nieprawidłowe przyjęcie pozycji do wykonywanej czynności.
Południowo – Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej
Testy w normie
Identyfikacja palców – wynik: 1,4
Bada zdolność lokalizacji miejsca podania bodźca czuciowego na dłonie dziecka bez kontroli wzroku. Uzyskany wynik w granicy normy przewidzianej dla wieku.
Lokalizacja bodźca czuciowego – wynik: dla obu rąk 1,5, ręka L 0,9, ręka prawa 1,3
Ocenia precyzję różnicowania bodźca dotykowego, bez kontroli wzrokowej dostarczanego
w obrębie dłoni i przedramion ustawionych w pozycji pronacyjnej i supinacyjnej.
Wynik prawidłowy.
Równowaga w pozycji stojącej – oczy otwarte – wynik: 0,0 (noga P: 0,2, noga L: 0,0)
Bada poziom mechanizmów równoważnych dziecka oceniając możliwość przystosowania całego ciała do utrzymania środka grawitacji.
Otrzymany wynik jest prawidłowy.
Kopiowanie wzoru – wynik: 0,1
Próba oceniająca koordynację wzrokowo-ruchową, analizę i syntezę wzrokową, percepcję kształtu i przestrzeni.
Wynik standardowy w granicach normy wiekowej.
Testy wskazujące na zaburzenia procesów integracji sensorycznej
Oczopląs porotacyjny – wynik: brak wystąpienia oczopląsu
Oczopląs porotacyjny to reakcja automatyczna i nieświadoma, polegająca na szybkich ruchach drgających gałek ocznych, wywołana wprowadzeniem ciała w ruch obrotowy. Zaburzenia czasu trwania oczopląsu porotacyjnego wskazują na nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania układu przedsionkowego. Uzyskany wynik wskazuje na podwrażliwość przedsionkową.
Kinestezja – wynik: dla obu rąk - 2,5, ręka L -2,4, ręka prawa -1,8
Test bada czucie położenia i ruchu kończyn w przestrzeni bez kontroli wzroku. Uzyskane wyniki wskazują na problemy w zakresie badanego wskaźnika.
Grafestezja – wynik: - 0,8
Wizualizacja wrażeń dotykowych, zdolność do poznawania i reprodukcji kształtów „rysowanych na skórze dłoni” bez kontroli wzroku. Wynik kształtuje się nieco poniżej normy wiekowej.
Imitacji pozycji – wynik: - 0,7
Test ocenia planowanie motoryczne, kontrolowanie pozycji ciała i jego świadomość. Zadaniem badanego jest zaplanowanie i szybkie wykonanie prezentowanego przez badającego wzorca ruchowego.
Wynik nieprawidłowy, jednak kształtujący się w górnej granicy zaburzeń. Ocena obniżona głównie z powodu wydłużonego czasu realizacji przyjęcia pozycji przez chłopca.
Przekraczanie linii środkowej ciała – wynik: - 1,9
Bada zdolność do swobodnego poruszania ręką w obszarze przeciwległej strony ciała. Ocenia zdolność do swobodnego przekraczania linii symetrii ciała. Wynik poniżej normy wiekowej.
Obustronna koordynacja ruchowa – wynik: - 0,2
Test ocenia współpracę i koordynację obu rąk podczas wykonywania wielu sekwencji ruchów. Odnosi się do procesu specjalizacji półkulowej oraz zdolności wykonywania określonego ruchu przez jedną stronę ciała, niezależnie od ruchów drugiej.
Uzyskany wynik kształtuje się nieznacznie poniżej normy wiekowej.
Różnicowanie prawo-lewo – wynik: -1,3
Jest najwyższym stopniem specjalizacji obupółkulowej.
Uzyskany wynik wskazuje na trudności w zakresie różnicowania stron lewa – prawa.
Równowaga w pozycji stojącej – oczy zamknięte – wynik: - 0,5 (noga P: -0,1, noga L: -1,5)
Ocenia zdolność utrzymania stabilnej postawy ciała przy oczach zamkniętych, jest wskaźnikiem przetwarzania bodźców przedsionkowych i proprioceptywnych.
Uzyskany wynik nieznacznie poniżej normy wiekowej.

Analiza i interpretacja wyników
uzyskanych w toku diagnozy rozwoju procesów integracji sensorycznej

Analiza przeprowadzonych prób w trakcie badania diagnostycznego wskazuje, iż
u chłopca występują trudności w kontroli napięcia mięśniowego, niewłaściwe są reakcje posturalne, nieprawidłowa specjalizacja obupółkulowa, występują przetrwałe odruchy TOB
i ATOS. Obserwuje się zaburzenia rozwoju płynności ruchu oczu i długości fiksacji oraz brak jest wyraźnej niezależności ruchu oczu od głowy. Słaba jest stabilizacja percepcji ruchowej oraz umiejętność precyzyjnego, naprzemiennego utrzymywania ręki w pozycji supinacji i pronacji. Chłopiec ma problemy w zakresie utrzymania równowagi statycznej
z zamkniętymi oczami, słaba jest jakość ruchów podczas równowagi dynamicznej. Nie obserwuje się reakcji na wprowadzenie ciała dziecka w ruch obrotowy. Obniżone jest czucie położenia i ruchu ciała w przestrzeni oraz słabsza wizualizacja wrażeń dotykowych
i słuchowych.
Uzyskane wyniki świadczą o występowaniu zaburzeń przetwarzania sensorycznego
w zakresie zaburzeń modulacji sensorycznej o charakterze poszukiwania sensorycznego
i zaburzeń motorycznych o podłożu sensorycznym charakteryzujących się zaburzeniami posturalnymi. Nieprawidłowy jest odbiór i przetwarzaniem bodźców w obrębie systemu proprioceptywnego, przedsionkowego, czuciowego i słuchowego o cechach podwrażliwość.
Zaburzenia integracji sensorycznej niewątpliwie wpływają na ogólne funkcjonowanie i zachowanie chłopca. Nieprawidłowa modulacja układu przedsionkowego powoduje nadruchliwość, problemy ze spokojnym siedzeniem podczas zajęć edukacyjnych. Chłopiec potrzebując nieustannej zmiany pozycji ciała, bardzo często skacze, kręci się kołysze. Dysfunkcje przedsionkowe wpływają również na występujące u chłopca zaburzenia płynności wodzenia wzrokiem i umiejętności izolacji ruchu oczu od ruchów głowy. W chwili obecnej są powodem trudności z utrzymaniem kontaktu wzrokowego, zapinaniem guzików, zakładaniem butów na odpowiednią nogę, rysowaniem i kolorowaniem, z czasem mogą powodować trudności w pisaniu i czytaniu.
Podreaktywność proprioceptywna powoduje, że dziecko preferuje silny i mocny dotyk by poczuć lepiej własne ciało. Angażuje w działanie dużo siły. Zachowania chłopca mogą być zbyt intensywne i interpretowane przez otoczenie jako agresywne, a w konsekwencji prowadzić do konfliktów rówieśniczych.
Podwrażliwość przedsionkowo - proprioceptywna wpływa na obniżenie napięcia mięśniowego, utrudniając czynności manualne. Chłopiec zbyt mocno utrzymuje narzędzie pisarskie, ma trudności z utrzymaniem prawidłowej pozycji podczas siedzenia przy biurku, pokłada się, podpiera głowę ręką, spada z krzesła. Nieprawidłowe napięcie mięśniowe wpływa na szybką męczliwość dziecka.
Wzmożona i bardzo wysoka aktywność ruchowa występująca u chłopca, będąca objawem podwrażliwości przedsionkowo – proprioceptywnej, może wpływać na zaburzenia koncentracji uwagi. Chłopiec słabo wówczas reaguje na polecenia, wołanie. Informacje słowne muszą być powtarzane.
Uwaga słuchowa w przypadku badanego, może być także osłabiona z powodu występującej u chłopca podwrażliwości słuchowej, która m. in. powoduje ,,głośne” zachowania dziecka, poprzez np. nadmierną aktywność werbalną, częste nieuzasadnione, pokrzykiwanie, wypowiadanie zbędnych słów, gwizdania, śpiewanie oraz wytarzanie dźwięków stukania, szurania.
Podreaktywność systemu dotykowego ujawnia się u badanego w trudnościach odpowiedniego dostosowania siły nacisku. Chłopiec nieumyślnie niszczy przedmioty, zabawki, łamie kredki. Poszukując doznań dotykowych bada dłońmi różne przedmioty, często musi dotknąć tego, czego inne dzieci nie dotykają, bo wiedzą, że nie wolno. Dotyka różnych osoby nawet wbrew ich woli. Take zachowania mogą dawać obraz dziecka niesfornego i nieposłusznego. Niedowrażliwość układu dotykowego wpływa również na wybieranie przez chłopca zabaw i aktywności, podczas których brudzi się. Nie przeszkadza mu gdy jest brudny, niechlujnie ubrany.
Występujące u chłopca zaburzenia posturalne powodują trudności z utrzymaniem właściwej postawy i stabilizacji ciała. Z tego powodu chłopiec często potyka się, ruchy jego są chaotyczne i niezorganizowane, przyjmując wskazaną pozycję szybko się męczy, ma trudności w zadaniach związanych z przekraczaniem linii środkowej ciała oraz różnym wykorzystaniem obu rąk jednocześnie. Słaba jest kontrola nad ruchami gałek oczu, co przekłada się na umiejętność widzenia obuocznego.
Podjęcie terapii integracji sensorycznej oraz zaangażowanie się rodziców i szkoły
w proces terapeutyczny, zgodnie z zaleceniami terapeuty, pomoże zniwelować występujące
u chłopca zaburzenia przetwarzanie sensorycznego i poprawić codzienne funkcjonowanie dziecka.