Program zajęć pozalekcyjnych - Matematyka w szkole i życiu

Opracowała: Renata Bieniek
Szkoła Podstawowa im. W. Chotomskiej w Dąbiu

SPIS TREŚCI

I.Wstęp
II.Struktura i założenia ogólne programu
III.Cele edukacyjne
IV.Procedury osiągania celów
a)Metody i formy pracy
b)Środki dydaktyczne
c)Propozycje oceniania osiągnięć uczniów
V.Przewidywane efekty
VI.Treści programowe
VII.Ewaluacja programu
VIII.Wykaz literatury pomocniczej


„TYLE JEST W KAŻDYM POZNANIU NAUKI, ILE JEST W NIM MATEMATYKI.” IMMANUEL KANT

I.WSTĘP

Matematyka jest przedmiotem, który może zarówno fascynować uczniów jak i przerażać. W swojej pracy spotykamy często dzieci, które nudzą się na lekcjach i nie mają możliwości konfrontacji swojej wiedzy z innymi. Dane procentowe badań podają, że liczba dzieci zdolnych nie przekracza 3% liczby wszystkich dzieci. Fakt, że zdolniejszych jest mniej, nie usprawiedliwia poświęcania im mniej czasu niż uczniom mającym trudności w nauce. Zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, zadaniu kształcenia uczniów uzdolnionych musi sprostać szkoła i nauczyciel. Zadaniem pedagoga jest poszukiwanie, tworzenie takich metod kształcenia i wychowania, które pozwalają uzyskać jak najlepsze rezultaty. W obecnych warunkach ogromną rolę spełniają koła zainteresowań, konkursy oraz indywidualna praca z uczniem. Udział w takich zajęciach stwarza uczniom warunki do rozwoju i doskonalenia swoich umiejętności oraz rozwijania zdolności ukrytych, wcześniej nieujawnionych. Mając do dyspozycji bogatą ofertę literatury pomocniczej, wykorzystując swoją wiedzę i umiejętności zbudowałam program zajęć dla uczniów szkoły podstawowej uzdolnionych matematycznie oraz zainteresowanych matematyką..

II. STRUKTURA I ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU

Opracowany program jest przeznaczony do realizacji w pracy z uczniami zdolnymi, z klas IV-VI szkoły podstawowej. Zakłada on przede wszystkim rozwijanie zainteresowań matematycznych oraz kształtowanie wyobraźni i intuicji. Program uwzględnia treści obowiązujące w podstawie programowej w zakresie rozszerzającym oraz treści wykraczające, przydatne w III etapie edukacyjnym oraz umożliwia przygotowanie uczniów do udziału w konkursach matematycznych. W każdej klasie występują podobne treści nauczania, różnią się one tylko stopniem trudności dlatego zajęcia będą prowadzone z uwzględnieniem poziomu wiedzy i umiejętności uczniów. Program będzie realizowany w wymiarze jednej godziny tygodniowo przez cały rok szkolny (36 godzin). Tematy poszczególnych zajęć zostały zawarte w tabelarycznym układzie. Znajduje się tam również miejsce na uwagi, które w trakcie realizacji będą systematycznie nanoszone . Uwagi te mają na celu poprawę jakości pracy w kolejnych latach.

III. CELE EDUKACYJNE

Cele ogólne:
1.Rozbudzanie i kształtowanie zainteresowań matematycznych.
2.Kształtowanie postaw społecznych w zakresie:
•planowania swoich działań tak, aby osiągnąć sukces,
•organizacji pracy własnej i pracy w grupie,
•komunikowania się i zdobywania informacji,
•szacunku dla nauki i dorobku naukowego twórców matematyki
3.Kształtowanie wyobraźni, logicznego myślenia i intuicji matematycznej.
4.Kształtowanie umiejętności wykorzystania matematyki w życiu codziennym .
5.Przygotowanie do udziału w konkursach matematycznych.
6.Stosowanie nowoczesnych technologii - kalkulator, komputer.

Cele szczegółowe:
1.Rozwijanie i rozszerzanie wiadomości zdobytych na lekcjach, rozwijanie zdolności poznawczych i kształcących.
2.Kształtowanie sprawności manualnej oraz wyobraźni geometrycznej
3.Posługiwanie się poznanymi własnościami figur płaskich i przestrzennych
4.Posługiwanie się poznanymi własnościami liczb i działań
5.Analizowanie problemów i twórcze rozwiązywanie nietypowych zadań tekstowych.
6.Precyzyjne formułowanie wypowiedzi oraz uzasadnianie wykonywanych operacji matematycznych.
7.Matematyzowanie sytuacji przedstawionych słownie oraz obserwowanych w otoczeniu.
8.Wyrabianie umiejętności korzystania z poznanych pojęć(np. procenty, średnia arytmetyczna, skala) przy rozwiązywaniu zadań praktycznych

IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

a)METODY I FORMY PRACY
Aby osiągnąć zamierzone cele w pracy z uczniami chciałabym stosować możliwie różnorodne formy, które wymagają aktywnej postawy ucznia, np.: praca w grupach, działania praktyczne i manualne(wycinanki, modele), dyskusje miedzy nauczycielem a uczniami oraz miedzy uczniami w grupie, konsultacje, pokazy i prezentacje, referaty uczniów, konkursy i turnieje matematyczne, gry i zabawy dydaktyczne (domino, rozsypanka, prawda-fałsz, krzyżówki, rebusy) oraz łamigłówki i zagadki logiczne. Stosować również metody takie jak "burza mózgów", metodę projektu (wiersze, albumy), dobierać interesujące przykłady zadań i problemów matematycznych, które rozbudzą naturalną ciekawość ucznia. Zadbać o odpowiednie wykorzystanie różnorodnych pomocy dydaktycznych. Stosować inne nośniki wiedzy, np. encyklopedie, publikacje popularnonaukowe, Internet, itp. Zadbać o odpowiednią atmosferę i klimat do nauki czemu przysłuży się wyjazd uczniów na „Zieloną szkołę”. Wzmacniać poczucie satysfakcji i własnej wartości uczniów, motywować ich do dalszej pracy i systematycznego udziału w zajęciach.
b)ŚRODKI DYDAKTYCZNE
1.Przygotowane przez nauczyciela pomoce do zajęć
2.Encyklopedia matematyki
3.Komputer, programy edukacyjne
4.Płyty CD lub kasety VHS z prezentacjami matematycznymi
5.Kalkulator, suwaki matematyczne
6.Książki z prywatnej biblioteki nauczyciela
7.Plansze, krzyżówki, rebusy, tabele z danymi do odczytu, cenniki
8.Gry dydaktyczne (domino, tangram, monopol), rebusy
9.Modele brył przestrzennych

c) PROPOZYCJE OCENIANIA OSIĄGNIEĆ UCZNIÓW
Ocena dzieci odbywa się będzie w formie słownej, pełniącej funkcję zachęcającą i motywującą do dalszych działań, wskazując ewentualne braki do uzupełnienia. Dodatkowym wyróżnieniem będzie udział w konkursach matematycznych oraz wystawa prac uczniów podczas imprezy dla środowiska lokalnego organizowanej przez innych nauczycieli.

V.PRZEWIDYWANE EFEKTY
Uczniowie w sposób niekonwencjonalny zdobywają wiedzę z zakresu matematyki i rozwijają zainteresowania przedmiotem. Stają się świadomi konieczności stosowania wiedzy matematycznej w życiu codziennym. Odczuwają dumę z własnych poczynań. Zdobywają umiejętność planowania swojej pracy i współdziałania w zespole, a także znajdują różne drogi rozwiązania tego samego problemu. Posługują się sprawnie językiem matematycznym. Potrafią sprawnie korzystać ze źródeł informacji i tekstów matematycznych. Poza tym wśród uczniów wyzwala się aktywność, dzięki której podnoszą oni swoją samoocenę.

VI.TREŚCI PROGRAMOWE

Zagadnienia do realizacji

LICZBY NATURALNE

1.Własności liczb
- rebusy z zapałami - kl.IV-VI
- kwadraty i trójkąty magiczne - IV-VI
- szyfrowanie działań i działania "z dziurami"-IV-VI
- potęgi liczb naturalnych - kl.IV-VI
- pierwiastki drugiego i trzeciego stopnia -kl.VI
- działania na liczbach całkowitych - kl.V-VI
- liczby doskonałe, liczby pierwsze i złożone -IV-VI
- dawne nazwy miar i wag -IV-VI
- zadania na kalkulator -IV-VI

3.Podzielność liczb
- zadania tekstowe z zastosowaniem cech podzielności-kl.IV-VI
- obliczenia dotyczące wyznaczania NWW i NWD
-kl.IV – VI

4.Zadania tekstów - dotyczące porównywania różnicowego i ilorazowego
- dotyczące problemów z mierzeniem - kl.IV-VI
- o banknotach i monetach -kl.IV-VI
- dotyczące zależności między drogą, prędkością i czasem -kl.V-VI
- dotyczące wieku - kl.IV-VI
- o cyfrach i liczbach _kl.V-VI
- dotyczące proporcjonalności -kl.V-VI

5.Kombinatoryka
- sadzanie lub ubieranie osób na różne sposoby - kl.V-VI
- numeracja - kl.IV-VI
- szyfry (kodowanie i rozkodowanie tekstu)-kl.IV-VI

6.Systemy zapisywania liczb
- dziesiątkowy system zapisywania liczb -kl.IV-VI
- rzymski system zapisywania liczb -kl.IV-VI

LICZBY WYMIERNE

1.Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych
- ułamki "piętrowe"-kl.V-VI
- własności ułamków w zadaniach problemowych -kl.V-VI
- zadania tekstowe dotyczące obliczania ułamka liczby i liczby, mając dany jej ułamek kl.V-VI

2.Średnia arytmetyczna
- zależność między liczbami a ich średnią arytmetyczną- kl.V-VI
- wyznaczanie liczb na podstawie średniej arytmetycznej- kl.V - VI

4.Obliczenia procentowe
- podwyżki i obniżki( marża, rabat)-kl.V - VI
- jak działa bank (kredyt, odsetki) kl.V - VI
- podatki- kl.V - VI
- ubezpieczenia - kl.V - VI

5.Odczytywanie danych z diagramów i tabel
- wykorzystanie danych dotyczących odżywiania - skład produktów (opakowania z różnych produktów spożywczych)-kl.IV-VI
- analizowanie wyników badań dotyczących ekologii
(dane przedstawione za pomocą tabel, wykresów)-kl.V-VI
- tworzenie diagramów na podstawie danych -kl.V-VI

6.W poszukiwaniu niewiadomej czyli równania i nierówności
- liczby spełniające określone własności (rozwiązywanie równań metodą operacji odwrotnych)
-kl.V-VI
- zastosowanie równań i nierówności do rozwiązywania zadań z treścią - kl. VI

FIGURY GEOMETRYCZNE

1.Kreślenie figur
- wzajemne położenie figur na płaszczyźnie- kl.IV-V
- kreślenie figur w skali- kl.IV
- składanie figur osiowosymetrycznych- kl.IV-VI

- odbicia lustrzane- kl.IV-VI

2.Wielokąty
- własności trójkątów i czworokątów- KL.IV-VI
- obwody i pola trójkątów i czworokątów- kl.IV-VI
- miary kątów w czworokątach i trójkątach -kl.V-VI
- układ współrzędnych (kodowanie rysunków w układzie współrzędnych) - kl.V-VI
- równoważność pól- kl.V-VI

3.Graniastoslupy

- modele graniastosłupów o różnych podstawach
-kl.IV – VI
- własności graniastosłupów - kl.IV - VI
- pole powierzchni i objętość graniastosłupa w zadaniach praktycznych - kl.V – VI
- modele brył przestrzennych wykonane metodą origami
-kl.IV – VI

Realizacja podczas „Zielonej szkoły”

Ostrosłupy
- modele ostrosłupów -kl.VI
- pole powierzchni i objętość ostrosłup -kl.VI

Realizacja podczas „Zielonej szkoły”

4.Matematyka inaczej
- projektowanie własnych krzyżówek z zastosowaniem haseł wykorzystujących wiedzę matematyczną uczniów -kl.IV - VI
- układanie ciekawostek i wierszy z zastosowaniem terminów i pojęć matematycznych -kl.IV-VI
- rysowanie rebusów matematycznych -kl.IV-VI

5.Zadania różnych typów
- zadania z odbytych zawodów matematycznych lat ubiegłych;-kl.V-VI
- testy i zadania otwarte -kl.V-VI

VII. EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja dokonywana będzie za pomocą ankiety:
ANKIETA dla uczestnika zajęć

1.Data wypełnienia ankiety ........................................
2.Które zajęcia według Ciebie były najciekawsze?
........................................
........................................
3.Która metoda pracy według Ciebie była najciekawsza?
........................................
........................................
4.Czego nowego się nauczyłeś (nauczyłaś)?
........................................
........................................
5.Co sprawiało Ci najwięcej trudności?
........................................
........................................
6.Co Ci pomagało w pracy podczas zajęć?
- powtarzana wiedza,
- przyjazny stosunek nauczyciela,
- dużo pomocy dydaktycznych,
- dużo ćwiczeń i zabaw,
- właściwe tempo pracy,
- praca w grupach.*
7.Co Ci przeszkadzało?
- niesforny kolega,
- nudne zajęcia, - szybkie tempo,
- trudny materiał.*
8.Czego jeszcze chciałbyś (chciałabyś) nauczyć się?
........................................
........................................
9.Czy wolisz pracować samodzielnie czy w grupie?
........................................
10.Czy chciałbyś ( chciałabyś) mieć przerwę na pójście do domu między lekcjami, a kółkiem?
........................................
VIII. WYKAZ LITERATURY POMOCNICZEJ:

1.K. Russell, P. Carter, „Łamigłówki liczbowe” Gdańskie Wydaw. Oświatowe
2.Zespół redakcyjny „Matematyka z wesołym Kangurem”, wydawnictwo AKSJOMAT
3.Czasopisma: MATEMATYKA, MATEMATYKA W SZKOLE, NIM
4.Zadania konkursowe ( Internet)
5.,,Bzik matematyczny” Wydawnictwo SIEDMIORÓG
6.,,Zagadki logiczne” Wydawnictwo SIEDMIORÓG
7.W. Łęska, S. Łęski „Zbiór zadań dla Asa”
8.Braun M.: Matematyka. Kalendarz szóstoklasisty. Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2002
9.Praca zbiorowa: red. Dobrowolska M.: Matematyka z plusem. Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2000
10.A. Żurek, P. Jędrzejewicz „Zbiór zadań dla kółek matematycznych w szkole podstawowej” Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe