Ocenianie kształtujące

Ocenianie kształtujące to nic innego, jak sprawdzanie postępów ucznia i uzyskanego przez niego zrozumienia danego zagadnienia w taki sposób, aby wskazać mu co potrafi, czego ma się dalej uczyć. Ocenianie Kształtujące należy wprowadzać stopniowo oraz dopasować do możliwości uczniów. Ocenianie kształtujące choć jest znane, to jednak nie we wszystkich placówkach się je stosuje, ponieważ nauczyciele nie chcą tego przyjąć z różnych powodów (np. negatywne nastawienie do nowości, kadra w wieku przedemerytalnym). Przed wprowadzeniem nauczania kształtującego powinno się o nim porozmawiać z rodzicami, poinformować ich czemu to służy, dlaczego to właśnie stosujemy, jakie są zyski dla dzieci.
Ocenianie kształtujące składa się z kilku elementów:
1. Cel
2. „NaCoBeZU”
3. Informacja zwrotna
4. Ocena koleżeńska
5. Samoocena

Cel:
Określenie celu na lekcji jest bardzo ważne. Dzięki temu uczeń wie, jaką nabędzie umiejętność po skończonej lekcji. Wiemy czego i po co się uczymy.

„NaCoBeZU”:
Dzięki nim uczeń wie co będzie robił na lekcji, co jest ważne, na co zwrócić uwagę i za co będzie oceniany. Taki sposób pozwala na efektywne wykorzystanie czasu podczas zajęć. Stosując „NaCoBeZU” do sprawdzianów uczeń uzyskuje lepsze wyniki, ponieważ nie uczy się niepotrzebnych treści. Jesteśmy informowani, co będzie oceniane.
Informacja zwrotna:
Informacja zwrotna ma za zadanie wzmocnić ucznia i zmotywować go do dalszej pracy. Nauczyciel zawiadamia ucznia o dwóch rzeczach, które zrobił dobrze oraz o jednej, nad którą musi popracować. Wiadomość ta powinna być podana w takiej kolejności, jak powyżej.
Informacja zwrotna zachęca nas do nauki i pomaga się uczyć.
Ocena koleżeńska:
Jest bardzo lubiana przez dzieci. Uczniowie na chwilę pełnią rolę nauczyciela i oceniają pracę ucznia według ustalonych kryteriów. Ocena koleżeńska wymaga od ucznia dużo wysiłku, zaangażowania oraz kultury w konstruowaniu informacji zwrotnej. Pozwala również na integrację klasy. Uczymy się od siebie nawzajem i włączamy w proces oceniania.
Samoocena:
Uczniowie stosując na lekcjach samoocenę określają w jakim stopniu rozumieją temat. Jest to jednocześnie informacja dla nauczyciela dotycząca poziomu opanowania wiedzy przez uczniów. Pozwala to nauczycielowi monitorować postępy uczniów oraz modyfikować dalsze nauczanie.

Pozytywne cechy stosowania oceniania kształtującego – nauczyciel:
1. Zapewnienie partnerskich relacji uczeń - nauczyciel
- nauczyciel określa cele lekcji często przy współudziale ucznia
- podaje cele w języku zrozumiałym dla ucznia
- ustala z uczniami kryteria oceniania, podaje "NaCoBeZU”
- formułuje pytania kluczowe, stymulując ciekawość i chęć poszukiwania odpowiedzi
- stosuje informację zwrotną
- wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską
- słucha informacji od ucznia

2. Budowanie poczucia wartości
- nauczyciel poprzez budowanie atmosfery uczenia się szanuje swojego ucznia, powierzając mu odpowiedzialność za wspólny proces nauczania i uczenia się
- przedstawiając cele w języku ucznia, eliminuje stan zagrożenia, jakim jest nierozumienie działań
- formułując informację zwrotną, odnosi się do osiągnięć ucznia
- wskazuje drogę poprawy, jako naturalny proces uczenia się (błąd służy lepszemu wyjaśnianiu nieopanowanych wiadomości, umiejętności)
- odwołuje się do ustalonych kryteriów, "nie zmienia reguł w trakcie gry”
- podczas oceny oddziela osobę od jego działania
- poważnie traktuje samoocenę pracy ucznia i uwzględnia ją przy ocenie nauczycielskiej
- dzieli się refleksjami na temat procesu uczenia się ucznia

3. Uczenie uczenia się / przygotowanie do uczenia się przez całe życie.
- nauczyciel formułuje jasne, precyzyjne cele
- daje możliwość powrotu do postawionych celów i oceny ich osiągnięcia
- uświadamia, że warto się uczyć
- stawia pytania kluczowe, które są motywacją i inspiracją do poszukiwań, chęcią do odkrywania nieznanego
- przygotowuje informację zwrotną do analizy własnych działań ucznia i oceny wkładu pracy
- umożliwia planowanie, organizowania i ocenianie własnego procesu uczenia się

Pozytywne cechy stosowania oceniania kształtującego – uczeń:

4. Zapewnienie partnerskich relacji uczeń - nauczyciel
- uczeń współokreśla cele lekcji - dlaczego i po co ma się tego dowiedzieć
- rozumie cele lekcji
- buduje atmosferę uczenia się, nie odczuwa lęku
- ma wpływ na ocenę szkolną
- rozumie elementy informacji zwrotnej od nauczyciela, ćwiczy ją w ocenie koleżeńskiej
- rozumie i akceptuje intencje nauczyciela

5. Budowanie poczucia wartości
- uczeń w trakcie działań nauczyciela stosującego elementy oceniania kształtującego czuje się pełnoprawnym uczestnikiem procesu dydaktycznego
- ma poczucie wartości ze względu na bogactwo informacji o sobie, o procesie nauczania i uczenia się
- czuje się ważny dla nauczyciela, z którym współpracuje
- wie, że od niego dużo zależy

6. Uczenie uczenia się - przygotowanie do uczenia się przez całe życie
- uczeń poznaje proces nauczania i uczenia się
- nie obawia się niespodzianek ze strony nauczyciela
- jest przygotowany do odbioru informacji
- ocena kształtująca służy do określenia, co zrobił dobrze, a co może poprawić swoim wysiłkiem, pracą
- otrzymuje jasny komentarz do swojej pracy, ściśle związany z kryteriami oceniania podanymi przed wykonaniem zadania.
Zatem zyski oceniania kształtującego dla nauczyciela:
- służy poprawie procesu uczenia się, a nie podsumowaniu pracy ucznia
- skutecznie przygotowuje dzieci do uczenia się przez całe życie
- przynosi pozytywne efekty w pracy z uczniami mającymi trudności w nauce
- daje motywację, chęć do dalszego działania, kreatywność, satysfakcję, radość

Zyski dla ucznia:
- zapewnienie partnerskich relacji nauczyciel - uczeń
- budowanie poczucia wartości
- uczenie uczenia się
- motywacja
- informacja, czy się nauczyłem, czy nie
- możliwość zaprezentowania siebie
- umiejętność komunikacji
- odporność na stres
- szansa na rozwój.