Wielkanoc na Kaszubach - scenariusz zajęć świetlicowych

Czas zajęć: 90 minut.

Cele zajęć ogólne:
zapoznanie dzieci z tradycjami i zwyczajami związanymi ze Świętami Wielkanocnymi
utrwalenie szacunku do tradycji regionalnych, narodowych

Cele operacyjne:
dziecko pozna i zapamięta zwyczaje i obrzędy wielkanocne
utrwali szanuje i kultywuje tradycje
zna symbolikę palmy wielkanocnej
wyjaśnia pojęcie „dyngowanie”
zna pojęcie „kraszanka”
potrafi powiedzieć jak powstaje kraszanka
aktywnie uczestniczy w wspólnej zabawie

Metody:
podające (przyswajanie): opowiadanie, pogadanka,
aktywizujące (przeżywanie): pokaz
praktyczne (działanie): ćwiczenia.

Formy:
indywidualna jednolita
grupowa

Środki dydaktyczne:
plansza z krzyżówką, krzyżówka dla każdego dziecka, gałązki wierzby, bukszpanu, suszone
kwiaty, żółta kartka, wycinanki, mazaki, kartki papieru,farbki, kredki, klej.

Przebieg zajęć:
1.Czynności organizacyjne- omówienie celu zajęć, przygotowanie planszy z krzyżówką, rozdanie dzieciom kartek z krzyżówką
2. Pierwsze hasło: Symbol Lanego poniedziałku na Kaszubach? „JAŁOWIEC”- demonstracja gałązki jałowca, omówienie zwyczaju dyngowania na Kaszubach.
W Lany poniedziałek, czesnym rankiem, by zastać dziewczęta w łóżkach, chłopcy chodzili po wsi z tzw. dyngusem, odkrywali pierzyny i po gołych łydkach smagali je jałowcem lub gałązkami brzózki.
Dyngowanie miało zapewnić dziewczynie powodzenie u chłopców. Panny, o których chłopcy nie pamiętali, czuły się odrzucone, niedowartościowane. Ponadto smaganie jałowcem chroniło przed reumatyzmem. Później zwyczaj ten przejęły dzieci, chodząc od sąsiada do sąsiada z rózgami i koszykiem, do którego gospodynie wkładały jajka i słodycze.
Dawniej ludzie zostawiali otwarte drzwi, by można było wydyngować. Dzisiaj ten zwyczaj zastępuje się oblewaniem wodą. W czasie świąt wielkanocnych koniecznie musiały stać w wazonach rozwinięte gałązki brzozy.
3.Hasło drugie: Jednokolorowe świąteczne jajka? „KRASZANKI”
Wyjaśnienie symboliki jajka oraz sposobu wykonania kraszanek. Pokaz kilku kolorów barwionych jajek.
Jajko - to znak wszelkiego początku, narodzin i zmartwychwstania.
Symbolem życia charakterystycznym zwłaszcza dla Wielkanocy są jajka – na Kaszubach kraszanki. Podstawową cechą różniącą jajka wielkanocne jest sposób zdobienia - kraszanki to jaja zabarwione na jeden kolor, gładkie bez wzorów, natomiast jajka ozdobione woskowym wzorkiem i zanurzone w barwniku to pisanki. Barwi się je na jednolity kolor.
Naturalne barwniki robimy z wywarów różnych roślin i ziół. Oto, co nam jest potrzebne do uzyskania poszczególnych kolorów:
Żółty - liście brzozy, olchy i młodej jabłoni, suszone kwiaty jaskrów polnych, rumianek, suche łupinki cebuli oraz igły modrzewiowe (jaśniejsze odcienie najlepiej udają się na białych jajkach)
Czerwony - kora dębu, szyszki olchowe, owoce czarnego bzu, suszone jagody, suche łupinki cebuli
Różowy - sok z buraka (jeśli sok mocno rozcieńczymy wodą wyjdzie nam jasny różowy, jeśli długo pomoczymy w czysty soku uzyskamy nawet kolor czerwony)
Pomarańczowy - marchew, dynia
Brązowy - łupiny orzecha, igły jodłowe
Niebieski - owoce tarniny
Fioletowy - płatki ciemnej malwy
Zielony - trawa, pokrzywa, liście barwnika, młode żyto, kora brzozowa, wywar z jemioły
Czarny - wygotowane olchowe szyszki
4.Następne hasło: Niesiemy w nim pokarmy do poświecenia? „KOSZYCZEK”
Wykonanie papierowego koszyczka według szablonu.
5.Czwarte słowo: ozdoba z kwiatów, ziół i traw, gałązek wierzby „PALMA”
Wyjaśnienie symboliki palmy, dzieci w tym czasie wykonują palemki.
Palma wielkanocna lub zastępująca ją gałązka wierzbowa jest tradycyjnym symbolem Niedzieli Palmowej.
Na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy w Kościele obchodzona jest Niedziela Palmowa,
z którą wiąże się zwyczaj święcenia palm.
Palemka - miała chronić ludzi, zwierzęta, domy, pola przed ogniem złem tego świata.
W wielu domach na Kaszubach poświęconą palemkę wkłada się z obraz Matki Boskiej, aby przez cały rok chroniła mieszkańców tego domu. Zwierzętom dodawano bazie do pożywienia, miało to uchronić je przed chorobami.
6.Piąte hasło krzyżówki: mama kurczaczka „KURA”
Wykonanie kury - technika origamii.
7.Kolejne hasło krzyżówki: Drożdżowa, puszysta wypiekana z formy? „BABA” .
Świąteczne potrawy na kaszubskim stole to ciasto przede wszystkim babka (placek drożdżowy) oraz inne ciasta - serniki, makowce, mazurki - na biedne niegdyś Kaszuby przyszły stosunkowo niedawno., szynka gotowana i wędzona, zylc (galareta z posiekanego mięsa), wątrobianka, krwawô (salceson). I Świąteczną potrawą były też oczywiście jajka, chociaż nie było zwyczaju dzielenia się nimi. Jajka były farbowane w cebuli bądź w łupinach orzecha i były jednolite - robienie pisanek nie było rozpowszechnione.
8.Szóste hasło: Synek owcy? „ BARANEK”
Zabawa ruchowa. Dzieci siadają w kole wyznaczona osoba odchodzi trzy kroki do przodu,odwraca się tyłem i po głosie „bee” musi poznać które dziecko jest jej owieczką
9. Następne słowo: W tym dniu święcimy pokarmy? „SOBOTA” – omówienie zwyczaju święcenia pokarmu oraz symboliki pokarmów.
Baranek Wielkanocny zajmuje najważniejsze miejsce w koszyku, symbolizuje Zmartwychwstałego Pana Jezusa. Ponieważ Zbawiciel zwyciężył śmierć, baranek ozdobiony jest chorągiewką- znakiem zwycięstwa.
Jajka oznaczają początek nowego życia.
Chleb uważa się za najważniejszy pokarm codzienny i świąteczny. Dlatego modlimy się, aby nigdy nie zabrakło go na naszym stole.
Wędliny dodają nam sił.
Sól i chrzan jako podstawowe przyprawy, podnoszą smak wielu potraw.
10.Kolejne hasło: Synek kury „KURCZACZEK” zabawa ruchowa dzieci siadają w kole zasłaniają dłońmi usta jedna osoba musi odgadnąć kto jest kurą , która mówi „ko-ko” pozostałe dzieci mówią „cip- cip”.
11.Odczytanie rozwiązania krzyżówki „WIELKANOC”.
12.Dzieci wykonują pracę plastyczną”Tradycje i zwyczaje na Kaszubach w czasie Świąt Wielkanocnych.
Wykonane prace plastyczne są ewaluacją przeprowadzonych zajęć.