Program edukacji zdrowotnej dla dzieci w przedszkolu

PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ
DLA DZIECI W PRZEDSZKOLU

„Cztery latka mamy i o zdrowie dbamy, przez warzywa i owoce zyskujemy nowe moce”

Zdrowie dziecka to nie tylko jego dobra kondycja fizyczna, lecz także:
radość z bycia kochaną i szanowaną istotą,
wysoki poziom zaspokojenia potrzeb psychicznych,
poczucie bezpieczeństwa
w świecie jasnych reguł moralnych i sprawiedliwości społecznej.
(Janusz Korczak)

Celem przedszkola jako instytucji jest wszechstronny rozwój dzieci prowadzący do
jak najlepszego przygotowania wychowanków do podjęcia nauki w szkole, a także
pomoc rodzinie w opiece nad dziećmi.
W wychowaniu przedszkolnym nie można pominąć czy też bagatelizować wychowania zdrowotnego, wręcz przeciwnie, powinno ono być priorytetowe.
We współczesnych czasach edukacja zdrowotna polega na opiece nad zdrowiem
człowieka nie tylko w czasie choroby, ale również na działaniach profilaktycznych
zmierzających do zapobiegania tymże chorobom.
„Nasz tryb życia sprawia, że także nasze dzieci zaczynają chorować coraz
wcześniej. Jedna trzecia młodych ludzi w kraju cierpi na nadwagę lub jest nią zagrożona. Coraz częściej dzieci chorują na cukrzycę, którą do niedawna wykrywano tylko u dorosłych, i spożywają więcej leków na receptę niż kiedykolwiek”.
Pracownicy przedszkola powinni tworzyć środowisko wychowawcze sprzyjające ochronie zdrowia i rozwijaniu sprawności fizycznej.
Już od najmłodszych lat należy kształtować poczucie odpowiedzialności za zdrowie swoje i innych. W zakresie wychowania zdrowotnego konieczne jest wykształcenie u dzieci i członków ich rodzin określonych umiejętności i nawyków zdrowego odżywiania. Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym powinno być oparte na różnych produktach spożywczych o podstawowym znaczeniu żywieniowym.
Rodzina powinna określić właściwy podstawowy model żywienia, co jest szczególnie ważne dla wyrobienia zwyczajów żywieniowych, których dziecko powinno się nauczyć i zaakceptować, tak by zewnętrzne, często niewłaściwe wpływy, nie mogły zmienić tego modelu postępowania.

Jednym z głównych celów wychowania przedszkolnego ujętym w podstawie programowej jest troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną oraz zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych. Wychowanie zdrowotne jest integralną częścią ogólnego wychowania dziecka, zmierzającego do ukształtowania wysokiego poziomu kultury zdrowotnej i realizowane jest na co dzień w przedszkolu. Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno:
dbać o swoje zdrowie i orientować się w zasadach zdrowego żywienia,
dostrzegać związek pomiędzy chorobą a leczeniem (...),
być sprawne fizycznie lub być sprawne fizycznie w miarę swoich możliwości, jeśli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo,
uczestniczyć w zajęciach ruchowych, zabawach i grach sportowych w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej
Edukacja zdrowotna nabiera szczególnego znaczenia we wczesnym okresie życia dziecka. Bardzo ważne jest, aby była ona łącznikiem pomiędzy wiedzą i doświadczeniami dziecka wyniesionymi z domu, a kompetencjami jakie powinno osiągnąć, kiedy wkroczy w dorosłe życie. Podstawą do osiągnięcia tego celu jest ścisła współpraca przedszkola z rodziną i najbliższym otoczeniem dziecka, które w toku socjalizacji przyswaja i utrwala postawy i zachowania prozdrowotne lub antyzdrowotne.

Proces wychowania zdrowotnego w przedszkolu można określić jako ciąg systematycznych, planowych i zamierzonych działań wychowawczych, powiązanych organicznie z rozwojem osobowości dziecka i procesem jego uspołecznienia. Przebywając w przedszkolu wiele godzin, dziecko zdobywa podstawowe informacje i umiejętności niezbędne do wzmacniania  zdrowia  w sposób naturalny: w powiązaniu z zabawą, posiłkami, zabiegami higienicznymi, wypoczynkiem.

Zespół wychowawczy przedszkola tj. nauczyciele w sposób planowy i zamierzony stwarza określone sytuacje wychowawcze wywołujące proces rozwojowy zdrowotnego wychowania dziecka, kieruje tym procesem, przekształca psychikę, nastawienie, postawy, poglądy i zachowanie się dziecka w sprawach łączących się ze zdrowiem i higieną. Rezultatem tego procesu wychowawczo – zdrowotnego będzie wiedza dziecka z zakresu ochrony zdrowia i higieny, przyswojenie nawyków higieniczno – zdrowotnych oraz ukształtowanie postawy w zakresie kultury zdrowotnej i zdrowego odżywiania. W zakresie żywienia zadaniem przedszkola jest nie tylko racjonalne i regularne żywienie, lecz również wdrażanie dzieci do właściwego, kulturalnego spożywania posiłków.

Dzieciństwo, to okres w życiu człowieka, w którym kształtują się jego nawyki oraz przyzwyczajenia i decydują o jego późniejszym stylu życia. Sposób żywienia  dzieci wpływa na ich rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny oraz na zdolność uczenia się. Zasoby, w które zostanie wyposażony młody organizm, są podstawą dobrego funkcjonowania przez wiele lat. Dlatego przedszkole to najlepsze środowisko dla dziecka, by rozpocząć i wdrażać systematycznie podstawy wychowania zdrowotnego.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU:

Program „Cztery latka mamy i o zdrowie dbamy, przez warzywa i owoce zyskujemy nowe moce” został przygotowany zgodnie z Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego, rozszerzającą jego treści .
Program został podzielony na 5 działów:

1. Odżywiamy się zdrowo- „Jedz owoce i warzywa, będziesz zdrów jak ryba”
2. Lubimy zabawy w ogrodzie – "Ruch to zdrowie, każdy niech się dowie"
3. Czystość to nasze drugie imię – "Zdrowy uśmiech to podstawa-dbaj o zęby to ważna sprawa"
4. Nie boimy się lekarza – "Tak żyć, by zdrowym być!"
5. Czujemy się bezpiecznie – "Bezpieczny przedszkolak to radosny przedszkolak”

CEL GŁÓWNY:
Głównym celem programu jest poszerzanie wiadomości dzieci na temat wychowania zdrowotnego, wyrabianie prawidłowych nawyków prozdrowotnych oraz propagowanie zdrowego stylu życia.

CELE SZCZEGÓŁOWE :
Dziecko:
rozumie pojęcie "zdrowia",
wie, jak dbać o swoje zdrowie i dobre samopoczucie,
unika niebezpieczeństw zagrażających jego zdrowiu,
zna i stosuje podstawowe zabiegi higieniczne,
wie, na czym polega praca lekarza,
rozróżnia i nazywa przybory higieniczne i zna ich przeznaczenie,
rozumie rolę ruchu w życiu każdego człowieka,
potrafi samodzielnie się ubrać i dostosować ubiór do pogody i pory roku,
wie, na czym polega zdrowe odżywianie
potrafi wymienić produkty spożywcze szkodzące zdrowiu.
potrafi kulturalnie zjeść posiłek i posługiwać się prawidłowo sztućcami,
zna zasady bezpiecznego zachowania się w domu, w przedszkolu i na ulicy,
zna numery telefonów alarmowych i wie kiedy należy z nich korzystać,
umie swobodnie wypowiadać na dany temat,
zna zasady obowiązujące w grupie.
wyraża swoje stany emocjonalne w sposób społecznie akceptowany.
umie współdziałać z dziećmi i dorosłymi.

METODY I SPOSOBY REALIZACJI:
- rozmowy, pogadanki, prelekcje,
- spotkania z ciekawymi ludźmi: pielęgniarka, stomatolog, lekarz,
- konkursy, quizy
- krótkie formy sceniczne i przedstawienia teatralne,
- zawody sportowe,
- wycieczki do przychodni, policji, straży pożarnej
- plakaty
- organizowanie wystaw plastycznych

FORMY REALIZACJI:
- indywidualna
- zbiorowa

PRZEWIDYWANE EFEKTY:
Po realizacji programu zdrowotnego dzieci będą:
- świadome, jak prawidłowo dbać o swoje zdrowie,
- rozumiały potrzebę spożywania warzyw i owoców,
- unikały zagrożeń wynikających z przebywania na podwórku, na ulicy, w domu, w przedszkolu,
- przestrzegały zasad higieny,
- znały numery alarmowe: 997 – policja, 998 – straż pożarna, 999 – pogotowie, 112 – wspólny numer z telefonu komórkowego.
Początek formularza
Dół formularza

TREŚCI PROGRAMU:

„JEDZ OWOCE I WARZYWA, BĘDZIESZ ZDRÓW JAK RYBA”

TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ:
-rozumienie konieczności mycia rąk przed każdym posiłkiem,
- rozumienie konieczności mycia owoców przed spożyciem,
- rozpoznawanie i nazywanie owoców egzotycznych i warzyw,
- wyjaśnianie pojęć: witaminy, zdrowie.
- poznanie niektórych sposobów przyrządzania smacznych dań z owoców i warzyw np. surówki,
- poznanie nieocenionej wartości wody w prawidłowym odżywianiu,
- wyrabianie umiaru w kwestii spożywania słodyczy, chipsów, picia coca-coli.
- tworzenie "zdrowych jadłospisów"

CELE OPERACYJNE:

Dziecko:
- rozpoznaje i poprawnie nazywa owoce egzotyczne oraz warzywa,
- próbuje i smakuje nowych nie znanych jeszcze owoców,
- potrafi określić smak próbowanego owocu np. słodki, gorzki, cierpki oraz opisać jego wygląd.
- wie, co można przygotować z owoców i warzyw,
- potrafi wymienić swoje ulubione dania z warzyw i owoców,
- potrafi samodzielnie przygotować sałatkę owocową,
- wymienia niezdrowe pokarmy, produkty,
- rozumie znaczenie spożywania zdrowych produktów np. mleko, jogurty, jaja, sery, wędliny, mięso.
- potrafi wymienić nazwy niektórych witamin,
- śpiewa i recytuje utwory o tematyce zdrowotnej.

"RUCH TO ZDROWIE, KAŻDY NIECH SIĘ DOWIE"

TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ:

- wyrabianie sprawności ruchowej poprzez zabawy i ćwiczenia,
- aktywne uczestniczenie we wszelkich formach ruchu,
- przyzwyczajanie do częstego przebywania na powietrzu: spacery, wycieczki, zabawy zorganizowane i swobodne na ogrodzie przedszkolnym,
- przebywanie na świeżym powietrzu o każdej porze roku,
- wyjaśnienie pojęć: hartowanie, ruch to zdrowie,
- kształtowanie nawyków zmierzających do zachowania prawidłowej postawy w trakcie postawy, siedzenia, leżenia,
- wprowadzenie ćwiczeń usprawniających ciało oraz korygujących nieprawidłowości rozwoju fizycznego,
- wyrabianie umiejętności przeciwdziałania marznięciu ( rozcieranie rąk, tupanie) i przegrzaniu ( zabawy w cieniu drzew, zaspokajanie pragnienia).

CELE OPERACYJNE:

Dziecko:
- uczestniczy w zabawach ruchowych organizowanych na świeżym powietrzu i w sali przedszkolnej,
- samodzielnie proponuje i inicjuje gry i zabawy zespołowe,
- potrafi uzasadnić stwierdzenie – "Ruch to zdrowie",
- chętnie przebywa na świeżym powietrzu,
- potrafi samodzielnie dobrać odpowiedni strój do pogody i panującej pory roku,
- przyjmuje prawidłową postawę podczas stania, leżenia i siedzenia.
- wykonuje ćwiczenia gimnastyczne usprawniające ciało.
- chętnie bierze udział w zawodach sportowych,
- potrafi współdziałać w zespole, drużynie,
- zna zasady zdrowej rywalizacji, nie obraża się z powodu przegranej,
- potrafi prawidłowo wykonać konkretne ćwiczenie gimnastyczne,
- słucha poleceń i sygnałów wydawanych przez nauczyciela,
- zna i stosuje metody przeciwdziałania marznięciu i przegrzaniu.

"ZDROWY UŚMIECH TO PODSTAWA-DBAJ O ZĘBY TO WAŻNA SPRAWA"

TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ:

- wyrabianie umiejętności systematycznego dbania  o czystość osobistą (mycie rąk i buzi, mycie zębów, czesanie włosów, kontrolowanie swojego wyglądu)
- rozumienie konieczności dbania o higienę osobistą,
- poprawne nazywanie przedmiotów służących utrzymaniu higieny całego ciała,
- wyjaśnianie pojęć: higiena osobista,
- opanowanie umiejętności samodzielnego ubierania się, korzystania z toalety,
- opanowanie umiejętności prawidłowego mycia rąk,
- zwrócenie uwagi na nieużywanie przedmiotów np. szczoteczki, ręcznika należących do innych osób,
- zwrócenie uwagi na niebezpieczeństwo wynikające z częstego nie mycia zębów,
- poznanie osoby dentysty i opanowanie lęku przed wizyta w gabinecie
Początek formularza
Dół formularza
- wdrażanie dzieci do higienicznego trybu życia: wietrzenie pomieszczeń, dbanie o czystość zabawek i pomieszczeń w których się przebywa,
- dbanie o własne zmysły i higienę układu nerwowego
- unikanie hałasu, krzyku i głośnego mówienia.

CELE OPERACYJNE:

Dziecko:
- dba o higienę osobistą
- prawidłowo korzysta z przyborów służących do utrzymania higieny,
- wie, dlaczego nie można korzystać z przyborów innych osób,
- zna przyczyny, jakie mogą pojawić się z nie dbania o higienę jamy ustnej.
- poprawnie szczotkuje żeby,
- pamięta o konieczności mycia zębów po każdym posiłku i po zjedzeniu słodyczy,
- samodzielni korzysta z umywalki i toalety,
- dba o czystość wokół siebie,
- rozumie znaczenie odpoczynku
- potrafi mówić i bawić się cicho,
- wymienia nazwy i funkcje narządów zmysłów, przestrzega ich higieny.

"TAK ŻYĆ, BY ZDROWYM BYĆ!"

TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ:

- opanowanie lęku przed wizytami u lekarza pediatry czy stomatologa,
- opanowanie leku przed szczepieniami ochronnymi,
- przyzwyczajenie dzieci do zgłaszania dolegliwości odczuwanych przez nie lub zauważonych u innych,
- rozumienie konieczności zażywania lekarstw i picia syropów,
- dbanie o własne zdrowie,
- rozumienie konieczności leżenia w łóżku w przypadku infekcji,
- poznanie przyczyn wybranych chorób i możliwości chronienia się przed nimi
- poznanie pracy pielęgniarki, farmaceuty, lekarza pediatry.

CELE OPERACYJNE:

Dziecko:
- rozumie pojęcia: zdrowie, choroba, przeziębienie,
- wie, w jaki sposób może zapobiegać chorobie,
- wie, jakie czynniki wpływają na zdrowie i dobre samopoczucie,
- potrafi wymienić sytuacje korzystne dla zdrowia,
- zna sposoby i znaczenie przeciwdziałania chorobom,
- rozumie znaczenie brania lekarstw w trakcie choroby i stosowania się do zaleceń lekarza,
- nie boi się wizyty u lekarza.

"BEZPIECZNY PRZEDSZKOLAK TO RADOSNY PRZEDSZKOLAK”

TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ:

- zakaz samodzielnego oddalania się z placu zabaw lub budynku przedszkolnego,
- zna zasady zachowania się podczas pobytu na placu zabaw,
- prawidłowe korzystanie z zabawek, przedmiotów znajdujących się w najbliższym otoczeniu,
- poinformowanie osób dorosłych, opiekunów o uszkodzonych zabawkach zagrażających bezpieczeństwu,
- właściwie zachowuje się w pobliżu ruchliwych ulic, przejazdów kolejowych, na skrzyżowaniach,
- wyrabianie u dzieci umiejętności oceny sytuacji pod kątem bezpieczeństwa,
- poznanie zasad pieszego ruchu drogowego,
- poznanie znaczenia wybranych znaków drogowych i sygnalizacji świetlnej,
- znajomość własnego adresu zamieszkania i telefonu kontaktowego,
- rozumienie roli policjanta,
- unikanie sytuacji niebezpiecznych: przebywania na polu w czasie burzy, przebywanie w pobliży placów budowy, zbiorników wodnych, jezdni, wiaduktów, używania zapałek, zażywania lekarstw bez wiedzy osoby dorosłej,
- przestrzeganie zasady nie rozmawiania z osobami nieznajomymi, nie przyjmowanie od nich żadnych słodyczy,
- poznanie numerów alarmowych,
- przestrzeganie zakazu korzystania z urządzeń elektrycznych bez zgody dorosłych.

CELE OPERACYJNE:

Dziecko:
- potrafi zgodnie i bezpiecznie bawić się w przedszkolu i poza jego terenem,
- używa zabawek zgodnie z ich przeznaczeniem,
- potrafi przejść prawidłowo przez ulicę
- nie bawi się w pobliżu miejsc niebezpiecznych np. zbiorniki wodne, przejazdy kolejowe, lodowiska,
- nie odchodzi od grupy,
- przestrzega zasad bezpieczeństwa w czasie pobytu w domu i w przedszkolu,
- nie manipuluje urządzeniami elektrycznymi,
- właściwie korzysta z urządzeń sanitarnych,
- zna numery alarmowe,
- informuje osoby dorosłe o zauważonych sytuacjach niebezpiecznych.

EWALUACJA PROGRAMU

Po zrealizowaniu programu zdrowotnego dokonamy sprawdzianu umiejętności, wiadomości dzieci, jaką zdobyły w trakcie prowadzonych zajęć w ramach programu. Ewaluacji będziemy dokonywać bezpośrednio poprzez rozmowy z dziećmi na temat wychowania zdrowotnego, a także będziemy obserwować dzieci w trakcie prowadzonych zajęć. Pod uwagę weźmiemy nie tylko wiedzę przedszkolaków, ale i zwrócimy uwagę na ich zaangażowanie, aktywność i chęć do współpracy.
Metodą ewaluacji będą też liczne konkursy, zagadki, quizy, zawody, wykonywanie wspólnych plakatów, które sprawdzą i skontrolują wiedzę dzieci z zakresu wychowania zdrowotnego. Ewaluacja obejmie również rodziców dla których skonstruowaliśmy specjalną ankietę dotyczącą zdrowego stylu życia przedszkolaków oraz wyrobienia wśród nich prawidłowych nawyków prozdrowotnych.

LITERATURA:
Z. Bartkowiak - "Higiena zabaw, zajęć i żywienia w przedszkolu" WSiP Warszawa 1978.
Z. Bartkowiak - "Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania" WsiP Warszawa 1980.
Z. Bartkowiak - "Higiena dzieci w wieku przedszkolnym" WSiP Warszawa 1974.
M. Blaxter - "Zdrowie" Wydawnictwo Sic! Warszawa 2009.
M. Demel - "Pedagogika Zdrowia" WSiP Warszawa 1980.
M. Demel - "O wychowaniu zdrowotnym" Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1968.
I. Głowacka - " Żywienie dzieci i młodzieży w placówkach opiekuńczo - wychowawczych" Młodzieżowa Agencja Wydawnicza Warszawa 1981.
A. Landy - "Higiena w przedszkolu" Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1962.
A. Jaczewski, Z. Korczak, A. Popielarska - "Rozwój i zdrowie ucznia" WSiP Warszawa 1985.
I. Heszen, H. Sęk – "Psychologia Zdrowia" Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2007.
M. Skokowska – Rudolf -  "Higiena dziecka w wieku przedszkolnym" WSiP Warszawa 1975.
B. Wojnarowska - "Edukacja Zdrowotna – podręcznik akademicki" PWN Warszawa 2007.

http://zdrowyprzedszkolak.pl
http://www.akademia-aquafresh.pl/
http://przyjacielenatury.pl/