Dyscyplina w klasie

Dyscyplina w klasie
Jako nauczycielka z ponad dwudziestoletnim stażem zarówno jako nauczycielka przedmiotu jak i
wychowawczyni, obserwowałam wiele trudnych sytuacji klasowych. Najwięcej problemów młodym
nauczycielom sprawia utrzymanie dyscypliny w klasie. Zachowania uczniów zakłócające ład i
porządek lekcji wpływają na koncentrację uczniów a w konsekwencji na poziom nauczania. Istnieją
różne osobowości wśród nauczycieli i to, co dla niektórych jest w zachowaniu ucznia
niedopuszczalne, może być tolerowane przez innego nauczyciela bez uszczerbku dla jego
autorytetu. Jednak warunkiem skutecznego zarządzania klasą jest szczegółowo zaplanowana lekcja .
Wielu nauczycieli przyznaje, że zdecydowanie wolą planowe lekcje niż nagłe zastępstwo, po którym
są dużo bardziej zmęczeni, a wynika to często właśnie z faktu, że nie zagospodarowali przestrzeni
lekcyjnej .
Podstawowym elementem interakcji pomiędzy uczniami i nauczycielem jest kwestia znajomości
reguł. Uczniowie muszą wiedzieć, jakiego zachowania oczekuje od nich nauczyciel, a jakie jest
nieakceptowane. Warto na początku nauczania w danej klasie zapoznać uczniów z zasadami
uczestnictwa w zajęciach, a nawet wspólnie je ustalić z uczniami i spisać , a następnie powiesić w
widocznym miejscu w klasie, by móc się do nich odwołać w razie konieczności. Częstym problemem
są rozgadani uczniowie. Zawsze mają wiele do powiedzenia na każdy temat, a wszystko, co
omawiane jest na lekcji potrafią odnieść do swojej sytuacji Uwielbiają mówić, uwielbiają być
słuchani. W młodszych klasach są to te dzieci, które wiecznie mają rękę w górze już podczas
omawiania lekcji, nie czekając do końca. Aby tego uniknąć, nauczyciel ustanawia zasady, kiedy można
się wypowiadać i kiedy zadawać pytania. Trzeba określić, kiedy rozmowy są dozwolone i wskazane
(praca w parach i grupach), a kiedy niedopuszczalne. Niezmiernie ważną rzeczą jest konsekwentne
pilnowanie tych reguł i doprowadzenie do tego, iż stają się dla uczniów nawykiem. Na ich
wprowadzenie dobrze jest poświęcić więcej czasu na początku spotkania z klasą oraz na początku
roku, a potem w miarę potrzeb przypominać o zasadach pracy w klasie. Istotą sukcesu jest tutaj
konsekwencja, np. nauczyciel zabronił uczniom nawet cichych rozmów w czasie, kiedy tłumaczy coś
ważnego, ale nie zwraca uwagi na szepty między dwójką uczniów, bo nie zakłócają toku lekcji innym
osobom. Jednak takie przymykanie oczu w niektórych sytuacjach jest sygnałem dla innych uczniów,
że zasady czasami można łamać. Podobnie, jeżeli nauczyciel ustalił zasadę podnoszenia ręki przed
wypowiedzią, a potem pozwolił kilku osobom mówić , kiedy chcą - zasada ta staje się nic
niewarta. Konsekwentne wymaganie reguł wymaga wiele czasu i energii od nauczyciela, ale
zaniedbanie ich przysporzy problemów w przyszłości.
Bardzo ważnym elementem przejmowania kontroli nauczyciela nad grupą jest jego czujność -
nauczyciel doskonale organizuje zarówno przedstawienie tematu, jak i pracę uczniów. Ważne jest, by
utrzymywać kontakt wzrokowy Uczniowie nabierają przekonania, że nauczyciel ciągle im towarzyszy
w tym, co robią. W sytuacjach drobnych wystarczy w sposób niewerbalny, np. Gestem lub głębokim
spojrzeniem w oczy upomnieć ucznia jednocześnie na chwilę przerywając wyjaśnienia. Większość
dzieci zareaguje w sposób oczekiwany, ale nie wszystkie. Czasami należy podejść do ucznia i zapytać
o powód jego zachowania – zbyt długie czekanie z interwencją będzie skutkowało rozluźnieniem
dyscypliny i coraz głośniejszym zachowaniem uczniów, a w konsekwencji utratą kontroli przez
nauczyciela.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na zakłócanie lekcji ma tempo pracy. Jeżeli jest właściwie
dobrane do grupy –wszystkie dzieci mają wystarczająco dużo czasu na zrobienie danego zadania.
Zbyt wolny tok lekcji wywołuje zniecierpliwienie i znudzenie uczniów, natomiast zbyt duże tempo nie
pozwala uczniom wolniejszym na wykonanie zadania i powoduje u nich frustrację i zniechęcenie, a w
konsekwencji rezygnację z wykonywania zadania. Trudno monitorować tempo pracy uczniów zza biurka - są uczniowie szybciej pracujący od innych i zgłoszą zakończenie zadania już wtedy, kiedy maruderzy jeszcze wpatrują się w polecenie. Koniecznym jest przejście się pomiędzy dziećmi i monitorowanie postępów pracy, łatwiej też wtedy pomóc dziecku potrzebującemu, które samo po taką pomoc się nie zgłosi.
Podsumowując - jest wiele czynników wpływających na prawidłową współpracę nauczyciela i dzieci na lekcji, jednak do podstawowych należy właściwe przygotowanie lekcji przez nauczyciela oraz konsekwentne realizowanie przyjętych wcześniej zasad i właściwa, natychmiastowa reakcja na niewłaściwe zachowania. Jednak autorytet budowany na strachu, czyli głównie na stosowaniu kar, jest nietrwały. Proces uczenia się w szkole powinien być współpracą między uczniem a nauczycielem, taka współpraca musi być oparta na zaufaniu oraz....sympatii, I jeszcze jedna uwaga na koniec. Nauczyciel powinien dać sobie szansę do szukania rozwiązań problemów w dyskusjach z innymi nauczycielami, Jeżeli my mamy problem z dyscypliną w każdej klasie - jest to nasz problem wynikający z osobowości lub niewłaściwych metod przez nas stosowanych. Jeżeli jednak problem dotyczy konkretnej klasy - być może inny nauczyciel zmaga się z podobnym problemem i wspólnie znajdziecie rozwiązanie.