Program pracy z dzieckiem z wadą słuchu

Realizacja programu, przykładowe zadania:

I Rozwijanie sprawności językowej i komunikacyjnej.
• Kształcenie właściwego oddechu.
• Modulowanie głosu.
• Usprawnianie narządów mowy.
• Kształcenie umiejętności prawidłowej artykulacji głosek.
• Kształcenie słuchu fonematycznego.
• Kształcenie umiejętności rozróżniania siły dźwięków, ich wysokości i rytmu.
• Rozwijanie umiejętności odczytywania mowy z ust.
• Wdrażanie do poprawnego użycia znanych już słów w odpowiedniej formie gramatycznej i stylistycznej.
• Doskonalenie umiejętności przekazywania wiadomości.
• Doskonalenie koncentracji uwagi, spostrzegawczości, pamięci słowno – logicznej.
• Rozwijanie umiejętności kojarzenia sytuacyjnego i zapamiętywania pewnych wiadomości.
Rodzaje ćwiczeń:
• Ćwiczenia oddechowe usprawniające aparat oddechowy i wydłużające fazę wydechową: np. wydmuchiwanie skrawków papieru z chropowatej powierzchni za pomocą rurki.
• Ćwiczenia oddechowe połączone z fonacją, np. wdech krótki, wydech z gwizdkiem.
• Ćwiczenia oddechowe połączone z zatrzymaniem oddechu np. przenoszenie przy pomocy rurki kawałków waty.
• Ćwiczenia głosowe na samogłoskach: a, o, u, e, i, y,
• Ćwiczenia usprawniające ruch języka na głoskach: r, s, z, z, s, z, c itp. na samogłoskach.
• Ćwiczenia wzrokowe polegające na porównaniu własnego układu narządów mowy z demonstrowaniem przez nauczyciela i odtwarzanie go pod kontrolą wzroku.
• Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej.
• Ćwiczenia usprawniające umiejętność odczytywania mowy z ust.
• Próba opowiadania jednego wydarzenia lub określonej części tekstu.
• Wspólne redagowanie zdań.
• Ćwiczenia słownikowe.
• Kończenie zdań rozpoczętych przez nauczyciela.
• Założenie słowniczka niezrozumiałych wyrazów.
• Tworzenie zasobu słownictwa na określony temat np. święta, tradycje, wycieczka, urodziny itp.
• Korzystanie ze słowniczków ilustrowanych, encyklopedii.
II Usprawnianie percepcji słuchowej
Różnicowanie dźwięków:
• Wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia
i ich lokalizacja.
• Różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody oraz odgłosów wydawanych przez różne przedmioty codziennego użytku i dźwięków wydawanych przez instrumenty perkusyjne.
• Określenie właściwości dźwięków: wysokie - niskie, długie-krótkie, pojedyncze-kilka.
• Rozpoznawanie melodii znanych utworów.
Odtwarzanie dźwięków:
• Odtwarzanie dźwięków na różnych instrumentach.
• Odtwarzanie rytmu zgodnie z układem przestrzennym.
• Odtwarzanie gry na instrumentach.
Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
• Wyodrębnianie głosek z wyrazów w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.
• Tworzenie sylab z określoną samogłoską, np.a-at, próby budowania wyrazów z dana sylabą, np.at-Beata.
• Wymyślanie wyrazów zaczynających się określona głoską.
• Zabawa „Co słyszysz?”.
• Podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację (wyodrębnianie).
• Zabawy sylabami; domina i loteryjki sylabowe.
• Różnicowanie dźwięczności głosek, sylab podanych dźwięków.
• Dobieranie par wyrazów, których nazwy się rymują.
• Wyszukiwanie wyrazów, przedmiotów, które kończą się podana sylabą.
• Podział lub synteza wyrazu; głoskowa, sylabowa.
• Podział zdań na wyrazy, przeliczanie słów.
• Różnicowanie sylab podobnych.
• Ćwiczenia słuchu fonematycznego na podstawie obrazków.
Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik:
• Zabawy fonologiczne z rymem, ortofoniczne, z sylabami, z głoskami.
• Uściślanie rozumienia znaczenia pojedynczych wyrazów określających nazwy roślin, przedmiotów, zwierząt, stosunków przestrzennych itp.
• Ćwiczenia usprawniające mowę pod względem gramatycznym.
• Wzbogacanie pojęć - określanie ogólnej grupy przedmiotów.
• Słuchanie treści opowiadań podawanych ustnie lub w połączeniu z materiałem konkretnym.
• Próby tworzenia inscenizacji do krótkich opowiadań.
• Ćwiczenia w głośnym , szeptem i cichym czytaniu ze zrozumieniem.
• Dobieranie obrazków do całości z próba uzasadnienia wyboru.
• Powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań po prowadzącym.
• Opowiadanie treści obrazków, historyjki obrazkowej.
• Dostrzeganie sytuacji nie prawdziwych w utworach literackich.
III Doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem
• Bogacenie słownictwa czynnego i biernego.
• Wdrażanie do formułowania odpowiedzi na pytania i budowania zdań.
• Rozwijanie zainteresowania treścią książek.
• Rozwijanie myślenia abstrakcyjnego.
• Rozwijanie uwagi, wyobraźni, pamięci słowno - logicznej oraz umiejętności kojarzenia.
Rodzaje ćwiczeń:
• Dobieranie treści wyrazów, zdań do treści obrazka.
• Dobieranie treści zdań do historyjki obrazkowej.
• Segregowanie wyrazów wg znaczenia.
• Uzupełnianie luk w podanych zdaniach.
• Układanie rozsypanek wyrazowych i zdaniowych.
• Szukanie odpowiedzi na pytania w opracowywanym tekście.
• Wyszukiwanie w treści określonych informacji.
• Porządkowanie zdań.
• Rozwiązywanie zagadek.
• Wspólne czytanie bogato ilustrowanych tekstów o treści bliskiej dziecku (dom, podwórko, szkoła).
• Wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów w oparciu o doświadczenia, przeżycia dziecka oraz ilustracje.

IV Doskonalenie umiejętności poprawnej pisowni
• Wskazanie uczniowi liter – odpowiedników głosek, które myli najczęściej.
• Zwrócenie dziecku uwagi na różnice w artykulacji głosek, które dziecko w pisowni myli najczęściej.
• Rozwijanie pamięci wzrokowej i słuchowej oraz "motorycznej".
• Doskonalenie samokontroli i rozwijanie czujności ortograficznej.
Rodzaje ćwiczeń:
• Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej.
• Ćwiczenia artykulacyjne.
• Ćwiczenia manualne: ugniatanie kulek z gazet, bibuły, mocne zaciskanie dłoni, zamalowywanie konturów, lepienie z plasteliny, wydzieranie, wycinanie.
• Układanie i przekształcanie wyrazów z liter ruchomego alfabetu.
• Uzupełnianie brakujących części wyrazów.
• Ułatwienie zdobywania potrzebnej informacji (tablice ortograficzne, minisłowniczki, loteryjki).
• Pisanie z pamięci – porównywanie z wzorem, samokontrola.
• Pisanie ze słuchu w oparciu o znane dziecku słownictwo – analiza tekstu.
• Uzupełnianie zdań z lukami.
• Wielokrotne powtarzanie i zapisywanie wyrazów – sprawdzanie siebie.

V Podnoszenie sprawności grafomotorycznej
• Samodzielne rysowanie różnorodnych wzorów.
• Łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą, w celu powstania zaplanowanych przedmiotów np. kwiat.
• Odtwarzanie układów powtarzających się elementów.
• Obrysowywanie szablonów.
• Próby odtwarzania eksponowanych wzorów z pamięci.
• Odwzorowywanie szlaczków wg demonstrowanych wzorów.
• Rysowanie według poleceń.

VI Profilaktyka i terapia sfery emocjonalnej
• Ćwiczenia relaksacyjne.
• Ćwiczenia wyobraźni.
• Zagadki mimiczne i pantomimiczne.
• Niedokończone zdania.
• Gra w słówka.
• Zajęcia plastyczne: rysowanie palcami, lepienie z gliny, plasteliny, robienie witraży, malowanie nastroju, uczuć.

VII Czynności związane z zakończeniem zadania
• Omówienie przebiegu programu z rodzicami uczennicy, wychowawcą oraz nauczycielami.
• Omówienie przebiegu z uczniem, zwrócenie uwagi na postępy oraz obszary dalszej pracy.
• Ocena pracy na zajęciach, samoocena ucznia.

VIII Oczekiwane rezultaty
Uczeń:
• Posiada większy zasób słownictwa biernego i czynnego.
• Konstruuje wypowiedzi ustne i pisemne z większą poprawnością pod względem składniowym i fleksyjnym.
• Czyta cicho tekst, odpowiada na pytania do tekstu.
• Wypowiada się pisemnie na zadany temat.
• Samodzielnie podejmuje rozmowę, zadaje pytania.
• Posiada prawidłowe poczucie własnej wartości, chętnie podejmuje nowe działania.

IX Ewaluacja programu

Literatura:
1. Cieszyńska J., Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego. Droga nabywania systemu językowego przez dzieci niesłyszące w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym. Prace monograficzne Akademii Pedagogicznej w Krakowie nr 292, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000r.
2. Dryżałowska G., Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna, WUW, Warszawa 2007r.
3. Gałkowski T., Psychologia dziecka głuchego, PWN, Warszawa 1993
4. Stachyra J. Zdolności poznawcze i możliwości umysłowe uczniów z uszkodzonym słuchem, Wyd. Uniwersytetu M. Curie- Skłodowskiej, Lublin 2001r.