Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę - innowacja metodyczna

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

Imię i nazwisko autora:
mgr Monika Gutman

Temat innowacji:
„Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę”

Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa w Kliniskach Wielkich
Autor: Monika Gutman
Temat: „Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę”
Przedmiot: Logopedia
Rodzaj innowacji: metodyczna
Data wprowadzenia: 01 września 2021 r.
Data zakończenia: 28 stycznia 2022 r.

I.ZAKRES INNOWACJI
Adresatami innowacji są uczniowie klas I - III Szkoły Podstawowej w Kliniskach Wielkich. Zajęcia będą prowadzone w trzech grupach, po jednej z wybranych klas (jedna na poziomie klas pierwszych, jedna na poziomie klas drugich i jedna na poziomie klas trzecich).
Innowacja realizowana będzie jako cykl zajęć prowadzonych systematycznie raz w tygodniu w ramach zajęć terapii logopedycznej. Czas realizacji innowacji obejmuje okres od 1 września 2021 r. do 28 stycznia 2022 r. (I półrocze).
Dokumentowanie zajęć innowacyjnych odbywać się będzie poprzez wpisywanie w dzienniku elektronicznym szkoły, zajęć z cyklu „Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę”.

II.MOTYWACJA WPROWADZENIA INNOWACJI
Inspiracją do opracowania innowacji pt. „Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę” stało się moje doświadczenie w pracy logopedy oraz rozmowy z rodzicami i nauczycielami edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.
Z badań przesiewowych , które prowadzę co roku wynika, że coraz więcej dzieci potrzebuje pomocy logopedycznej. Ponadto, z obserwacji, które prowadzę wynika również, że wiele dzieci niechętnie wypowiada się podczas zajęć grupowych, przejawiając lęk przed publiczną wypowiedzią i nie potrafi pokonać bariery psychologicznej związanej z tym lękiem.
Umiejętność poprawnego mówienia w naszych czasach szczególnie ważna, ponieważ z coraz większą siłą i determinacją wkraczają w życie dzieci środki masowego przekazu. Dzieci od najwcześniejszych lat, a nawet miesięcy życia korzystają z wielu urządzeń elektronicznych, komunikatorów internetowych. Upraszczają komunikację językową poprzez powszechnie używane skróty (np. WOW, LOL, „siema”, „nara”) czy emotikony, zastępujące pełne wyrażanie przez nie myśli czy nastrojów.
W związku z tym istnieje pilna potrzeba intensywnej, systematycznej pracy ukierunkowanej na prawidłowości językowe i doskonalenie rozwoju językowego.
Poprzez proponowane w innowacji gry i zabawy oraz ćwiczenia można stymulować rozwój wszystkich funkcji, od których zależy prawidłowy rozwój mowy. Wskazane przez logopedę formy i metody wykorzystywanych materiałów z łatwością mogą być stosowane w domu podczas utrwalania ćwiczeń z rodzicem czy opiekunem.
Proponowana forma innowacji będzie stymulowała językowe umiejętności dzieci, które zdobędą nowe doświadczenia i pozwoli im to na podniesienie kompetencji językowych używanych w kontaktach społecznych.

III.CECHY INNOWACJI
1.Systematyczność i celowość podejmowanych działań.
2.Zintegrowanie innowacji z realizacją zadań wynikających z planu pracy logopedycznej.

IV.CELE INNOWACJI

1.Cel główny:
Podniesienie kompetencji językowych uczniów.

2.Cele szczegółowe:
a)stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka;
b)usprawnienia narządów artykulacyjnych i oddechowych,
c)utrwalenie poprawnego wzorca artykulacyjnego;
d)wykształcenia postawy komunikacyjnej;
e)doskonalenie słuchu fonemowego;
f)korygowanie niewłaściwej wymowy – wywołanie w izolacji i utrwalenie prawidłowej artykulacji zaburzonej głoski;
g)usprawnienia funkcji, które maja wpływ na rozwój mowy ( koncentracja, pamięć, percepcja słuchowa, percepcja wzrokowa, ruchowa, myślenie);
h)rozwinięcie zasobu słownictwa i umiejętności budowania poprawnych wypowiedzi pod względem gramatycznym;
i)usprawnianie techniki czytania i pisania;
j)zaangażowanie rodziców do świadomej współpracy nad rozwojem i kształtowaniem prawidłowej mowy dziecka.

V.METODY I FORMY
Metody i formy pracy wykorzystywane w innowacji będą maksymalnie dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów.
1.Metody pracy:
a)językowe;
b)słuchowe;
c)naśladownictwa;
d)wyjaśniania;
e)mechaniczne;
f)wzrokowe;
g)dotyku i czucia skórnego.

2.Forma pracy:
a)ćwiczenia w grupie czteroosobowej.

VI.ĆWICZENIA
1. Ćwiczenia logopedyczne:
a)oddechowe, kształtowanie prawidłowego toru oddechowego, wydłużanie fazy wydechowej;
b)słuchowe, różnicowanie dźwięków różnego pochodzenia, ćwiczenia słuchu fonematycznego, rozpoznawanie wrażeń słuchowych, ćwiczenia poczucia rytmu, rozróżnianie głosek dobrze i źle wypowiedzianych:
c)narządów artykulacyjnych, ćwiczenia języka, warg, żuchwy, podniebienia i policzków;
d)głosowe, usprawnianie wymowy zaburzonych lub brakujących głosek w izolacji, utrwalenie poprawnej wymowy głosek w sylabach, wyrabianie właściwej tonacji, utrwalanie wymowy głosek w nagłosie, śródgłosie, wygłosie wyrazów, utrwalanie poprawnej wymowy głosek w parach wyrazów, w zbitkach spółgłoskowych, zdaniach, mowie wiązanej, potocznej;
e)leksykalne, rozwijanie mowy poprzez opowiadanie historyjek obrazkowych, nazywanie obrazków, opowiadanie przeczytanego tekstu, swobodne wypowiedzi na określone pytania, gry i zabawy ortofoniczne, ćwiczenia w czytaniu i pisaniu, poznawanie wierszy;
f)słuchu fonemowego, wyróżnianie wyrazów w zdaniu, dzielenie wyrazu na głoski, rozpoznawanie kierunku skąd dochodzi głos;
g)ćwiczenia relaksacyjne – odprężające ćwiczenia oddechowe, napinanie i rozluźnianie mięśni np. przy muzyce.

2.Ćwiczenia wspomagające terapie logopedyczną:
a)ćwiczenia i zabawy ortofoniczne;
b)ćwiczenia manualne;
c)ćwiczenia logorytmiczne;
d)ćwiczenia stymulujące ogólny rozwój dziecka (rozwijanie słownictwa czynnego i biernego, koordynacji wzrokowo – słuchowej, ruchowej, pamięci, myślenia i orientacji przestrzennej).

VII.POMOCE DYDAKTYCZNE
Pomoce dydaktyczne do wykorzystania w innowacji:
a)karta badania mowy, test obrazkowy, obrazki , karty pracy, lustro;
b)pomoce do ćwiczeń oddechowych (piórka, bańki mydlane, lekkie piłeczki, „dmuchajki”, wiatraczki, słomki, bibuła itp.), grzechotki;
c)opowiadania, wierszyki „łamiące języki”, wiersze z literatury dziecięcej;
d)gry logopedyczne, układanki, puzzle, gry „memory”;
e)zagadki dźwiękowe rozwijające funkcje słuchowe, zestaw ilustracji i historyjek obrazkowych,;
f)odtwarzacz CD, płyty CD, komputer, programy komputerowe.

VIII.PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA (KORZYŚCI WDROŻENIA INNOWACJI)

1.Przewidywane efekty dla ucznia, który uczestniczy w zajęciach logopedycznych mają doprowadzić do:
a)podniesienia kompetencji językowych;
b)usprawnienia rozwoju językowego;
c)usprawnienia motoryki i koordynacji narządów artykulacyjnych;
d)rozwinięcia zasobu słownictwa i umiejętności budowania poprawnych wypowiedzi pod względem składniowym i gramatycznym;
e)zapobiegania „logofobii” – lękowi przed mówieniem;
f)wyrównania szans edukacyjnych.
Należy pamiętać, że mowa wpływa na całokształt rozwoju dziecka i jest atutem w nawiązywaniem kontaktów społecznych.

2.Wpływ na nauczyciela/ pracę szkoły:
a)motywacja do poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie pomocy dziecku;
b)konsultowanie się z innymi specjalistami w zakresu rozwoju dziecka.
c)kreowanie postawy sojusznika dziecka i rodzica;
d)poszerzenie wiedzy w zakresie profilaktyki logopedycznej;
e)rozwój współpracy z nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań profilaktyczno-terapeutycznych;
f)sukcesy edukacyjne: uczeń – nauczyciel – szkoła.

IX.EWALUACJA
W ramach realizacji programu sposobem pomiaru będzie obserwacja, a uczniowie zostaną zbadani testem przesiewowym – karta badania mowy, w której uwzględniono:
a)badanie głosek w izolacji;
b)realizację głosek w wyrazach (wg. przygotowanych kart obrazkowych);
c)badanie słuchu fonemowego,
d)poziom analizy głoskowej (nagłos, śródgłos, wygłos);
e)poziom syntezy głoskowej;
f)sprawność motoryki i narządów mowy (próby języka, próby warg).

Test zostanie przeprowadzony na początku i na końcu realizacji innowacji.
Szczegółowa analiza wyników testu, przeprowadzonych rozmów oraz wyników klasyfikacji pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów.
Działania te pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować metody pracy. Podjęta zostanie także decyzja o ewentualnej kontynuacji innowacji.
Wszystkie wyniki i uwagi zostaną opracowane w sprawozdaniu oraz udostępnione Dyrektorowi szkoły.

PODSUMOWANIE:
Innowacja pt. "Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę", została wdrożona do realizacji we wrześniu 2021 r. i trwała do końca stycznia 2022 r. Udział w projekcie wzięli uczniowie klasy pierwszej, drugiej i trzeciej - razem dziesięcioro uczniów. Głównym celem innowacji było podniesienie kompetencji językowych uczniów.
W wyniku przeprowadzonych badań, które obejmowały ocenę zaburzonych funkcji logopedycznych u dzieci, takich jak:
a) sprawność języka;
b) sprawność warg;
c) analizę głoskową wyrazów;
d) syntezę głoskową wyrazów;
e) słuch fonematyczny;
f) słuch fonematyczny;
g) technikę czytania;
h) formy gramatyczne;
i) deformację głosek
mogę stwierdzić, że u uczniów biorących udział w innowacji, zdecydowanie uległy poprawie, ćwiczone w formie zabawy funkcje.

W grupie dzieci z klas pierwszych poziom, kompetencji wzrósł o 24,87%, przy czym wzrost kształtował sie od minimalnego na poziomie 7,5 %, do maksymalnego o wartości 35%.
W kolejnej grupie uczniów - klasa druga, odnotowałam wzrost poziomu kompetencji językowych o 27,50 %, wahając się pomiędzy 20% a 31,25 %.
W ostatniej grupie uczniów - klasy trzeciej, poziom kompetencji osiągnął przyrost 20%, przy czym minimalny przyrost wyniósł 17,5%, a najwyższy 22,50%.
Ukazanie wymiernych wyników innowacji było możliwe poprzez przypisanie poszczególnym funkcjom logopedycznym wag punktowych oraz wartości procentowych do ich sprawności (niewyćwiczona, osłabiona, dobra, bardzo dobra).
Wartości te zostały zestawione w "Karcie oceny zaburzonych funkcji logopedycznych" wypełnionej na początku i po zakończeniu innowacji.

Na podstawie analizy zebranych wyników stwierdzam, że innowacja pedagogiczna pt. "Zabawy językowe, które kształtują piękną wymowę" spełniła założony przeze mnie cel. Jej wprowadzenie pozwoliło na podniesienie kompetencji językowych uczniów w trzech grupach z wszystkich trzech klas szkoły podstawowej.
Jednocześnie należy wykazać, że formy i metody stosowane na zajęciach, nie tylko doskonale wspomogły uczniów w zdobyciu wiedzy, ale również pozwoliły na dobrą zabawę, nawiązanie bliższych więzi koleżeńskich, umiejętności współpracy w grupie oraz dodatkowo na rozróżnianie emocji i panowanie nad nimi.

Bibliografia:
1.M. Galewska-Kustra, E. Szwajkowska, W. Szwajkowski, „Wierszyki ćwiczące języki, czyli rymowanki logopedyczne dla dzieci”, wyd. Nasza Księgarnia 2014 r.
2.G. Demel, „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”, Warszawa 1994.
3.E. M. Skorek, „Sto tekstów do ćwiczeń logopedycznych”, Gdańsk 2005.
4.M. Strzałkowska, „Wierszyki łamiące języki”, wyd. Media Rodzina, 2006.
5.Płyta CD – „Logowirówki logopedyczne”, Źródło: harpo.com.pl.
6.R. Sprawka, J. Graban, „Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat”, wyd. Harmonia.
7.K. Szłapa, I. Tomasik, S. Wrzesiński, „Historyjki słuchowe i dźwięki”, wyd. Harmonia.
8.M. Galewska-Kustra, „Z muchą na luzie ćwiczymy buzie, czyli zabawy logopedyczne dla dzieci”, wyd. Nasza Księgarnia 2015.
9.Logopedia PRO - pakiet GOLD, wyd. Nowa Era.
10.J. Cieszyńska, „Metody wywoływania głosek”, wyd. Eduksięgarnia 2012
11.A. Sołtys-Chmielowicz, „Zaburzenia Artykulacji”, wyd. Oficyna Wydawnicza Impuls 2010.
12.Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.) – art. 41 ust. 1 pkt 3, art. 50 ust. 2.
13.Ustawa z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) - art. 15 pkt 29b.
14.Ustawa z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59) - art. 1 pkt 18, art. 44 ust. 2 pkt 3, art. 55 ust. 1 pkt 4, art. 68 ust. 1 pkt 9, art. 86 ust. 1.