Aktywność fizyczna dzieci i młodzieży

Zachowania prozdrowotne są szeroko propagowane w dzisiejszych czasach, powstają programy mające na celu zachęcenie dzieci i młodzieży do aktywności fizycznej oraz zdrowych nawyków żywieniowych. Jednakże często, ruch przegrywa z grą na komputerze, surfowaniem po internecie, czy czasem spędzanym na portalach społecznościowych.
Zagadnienie ruchu i jego wpływu na organizm jest coraz częściej dyskutowane. Zmianie uległa choćby piramida zdrowego żywienia i stylu życia dzieci i młodzieży ( Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej), u której podstaw znajduje się aktualnie właśnie aktywność fizyczna. To właśnie ruch powinien nam towarzyszyć każdego dnia, jeśli chcemy cieszyć się dobrym zdrowiem zarówno fizycznym jak i psychicznym.
Obok regularnej aktywności fizycznej eksperci zwracają uwagę na równie ważny aspekt, którym jest odpowiednia dieta i racjonalne odżywianie. Istotne jest zatem, abyśmy kształtowali zdrowe nawyki, wprowadzali je do naszego życia już od najmłodszych lat.
Zacząć należy od małych zmian, regularnie powtarzanych, które z czasem staną się nawykiem. Wprowadzenie nawyku ruchu jest kwestią fundamentalną - propagowana niegdyś zasada 3 x 30 x 130, czyli aktywność fizyczna podejmowana 3 razy w tygodniu po 30 minut, z tętnem na poziomie 130 uderzeń na minutę, straciła na swojej aktualności. Ruszać mamy się codziennie, a nie 3 razy w tygodniu, musimy wykształcić nawyk codziennej aktywności fizycznej, na wzór mycia zębów - robimy to codziennie, kilkukrotnie. Należy bodźcować mózg, regularnymi krótkimi dawkami aktywności fizycznej - uczyć go codziennego ruchu, który jest niezbędnym warunkiem zdrowego stylu życia, bez niego człowiek nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować.
Zacząć można od naprawdę drobnych rzeczy:
zamiast wjechać windą, wejść po schodach
zamiast ruchomych schodów wybrać tradycyjne
pozwolić pójść dziecku pieszo do szkoły, zamiast je podwozić
wyjść z psem na spacer
zaangażować dziecko do obowiązków domowych np. sprzątanie, wynoszenie śmieci
wspólnie z dzieckiem podejmować aktywność fizyczną, choćby przez zabawy na świeżym powietrzu - dziecko będzie zmotywowane widząc, ze za słowami rodziców idą również czyny i sami rodzice podejmują aktywność fizyczną, dając dobry przykład.
Zatem należy działać dwuetapowo, najpierw wplatając spontaniczną aktywność fizyczną w naturalny rytm dnia pracy i wypoczynku, a następnie stopniowo wprowadzać regularny, racjonalny, dostosowany do możliwości wysiłek fizyczny o zwiększonej intensywności.

Warto podkreślić, jakie benefity niesie za sobą aktywność fizyczna podejmowana w młodym wieku. Otóż wspomaga ona rozwój fizyczny poprzez wzrost i rozwój mięśni, organizm jest dotleniony, dzięki czemu wspomagane będą procesy myślowe, poprawi się koncentracja i zdolności poznawcze. Ponadto poprzez ruch wspomagamy także rozwój psychiczny dziecka - uczy się ono jak przyjmować sukces, jak radzić sobie z porażką oraz w jaki sposób przezwyciężać własne słabości. Dodatkowo, aktywność fizyczna podejmowana w grupie kształtuje dziecko społecznie, poprzez rozwój relacji z rówieśnikami, uczy współpracy w dążeniu do wspólnego celu.

Należy również pamiętać, że aktywność fizyczna jest pierwszą linią ataku w walce z otyłością. WHO podaje, iż w ostatnich 20 latach, aż trzykrotnie wzrosła liczba dzieci z nadwagą i niestety nasi nastolatkowie przodują pod tym względem w Europie. Nadwagę posiada w Polsce 31% chłopców i 20% dziewczynek, a z otyłością zmaga się 13% chłopców i 5% dziewczynek.
Przyczyn takiego stanu rzeczy jest z pewnością kilka: niska aktywność fizyczna, rozwój technologii, w tym social mediów, w których dzieci spędzają co raz więcej czasu - spotkania bezpośrednie są ograniczone na rzecz porozumiewania się za pomocą komunikatorów, jak również nieodpowiednia dieta - spożywanie przetworzonej niezdrowej żywności.
Naukowcy zajmujący się tym tematem podają, iż dane dotyczące aktywności fizycznej nie prezentują się optymistycznie. Wśród 11 - latków jedynie 27% dziewcząt i 34% chłopców osiągnęło zalecany poziom codziennej aktywności fizycznej. Jeszcze dramatyczniej sytuacja wygląda wśród 15 - latków, gdzie wskaźniki spadły do 11% dziewczęta i 25% chłopcy.
Istotnym zatem wydaje się zachęcanie dzieci i młodzieży do aktywnego spędzania wolnego czasu, do spontanicznej aktywności ruchowej, o której wspomniano wcześniej, gdyż jak pokazują badania ponad 50% 11- latków i ponad 60% 15 - latków spędza dziennie pomad 2 godziny przed telewizorem.
Dodatkowo warto zauważyć, iż w szkole dzieci spędzają ok. 6 godzin dziennie siedząc w ławce, następne 2 godziny siedzą przed telewizorem. Skutki siedzącego trybu życia bardzo łatwo przewidzieć - problemy z kręgosłupem w odcinku lędźwiowym oraz problemy z prawidłową masą ciała, a co za tym idzie zwiększone ryzyko chorób układu krążenia oraz układu ruchu, szczególnie jeśli uświadomimy sobie że kościec dzieci się kształtuje i zbyt duży poziom tkanki tłuszczowej zaburza jego prawidłowy rozwoju i funkcje. Jeśli dodamy do tego zdalne nauczanie, które towarzyszyło nam przez długi czas na przestrzeni ostatnich dwóch lat to sytuacja wygląda naprawdę dramatycznie. Zdalne lekcje wychowania fizycznego nijak się mają do klasycznych zajęć przeprowadzanych na boisku szkolnym czy w hali sportowej.
Podsumowując, zachęcajmy dzieci do ruchu, do aktywności, działając w myśl zasady „step by step”. Mając na uwadze, że nie od razu Rzym zbudowano i nie chodzi nam o wyczyn sportowy, tylko o zdrową aktywność fizyczną, która zaprocentuje w przyszłości, pamiętajmy jednocześnie, że przykład idzie z góry.

Piotr Kozieł
Nauczyciel wychowania fizycznego
Trener personalny