Kompetencje cyfrowe - Wprowadzenie zasad programowania w przedszkolu

Anna Habaj

Kompetencje cyfrowe –
Wprowadzenie zasad programowania
W przedszkolu

CZĘŚĆ PIERWSZA- TEORETYCZNA

WSTĘP
Współczesny świat, który jest przesiąknięty technologiami cyfrowymi, niejako wymusza na nas, aby coraz więcej codziennych aktywności wykonywać przy wsparciu – lub za pośrednictwem – sprzętów elektronicznych. Towarzyszą nam one w wielu aspektach życia- podczas zakupów, pracy, wakacji, zabawy, relaksu, rozmów ze znajomymi itd. Współczesne dzieci – już od najmłodszych lat – nie tylko są obserwatorami domowników korzystających z technologii cyfrowych, ale same również zanurzają się w internetowej rzeczywistości. Dzięki niej rozmawiają z kolegą, oglądają bajki, grają w gry, dowiadują się ciekawych rzeczy, uczą oraz słuchają piosenek. Traktują je jako coś normalnego, bo spotykają je na co dzień podczas wielu sytuacji. Nasuwa się pytanie: Skoro są one wszędzie, to czy należy je także wprowadzać do przedszkola? Odpowiedź może być tylko jedna: edukacja nie może obyć oderwana od otaczającej ją rzeczywistości. W zasadzie pytanie nie powinno brzmieć: czy pozwalać dzieciom zagłębiać się w cyfrowy świat, ale w jaki sposób to robić,
by potrafiły z niego korzystać bezpiecznie i mądrze.
Edukacja, aby korelować ze współczesnością i nie być archaicznym wytworem w dobie cyfryzacji, wyszła naprzeciw wymaganiom stawianym przed uczniami. Na całym świecie powstały zajęcia z programowania i kodowania, które są obecnie traktowane jako jedne z kluczowych kompetencji XXI wieku. Tę umiejętność, choćby w zakresie podstawowym, powinien opanować każdy młody człowiek, ponieważ tego już wymaga i będzie coraz bardziej tego oczekiwał rynek pracy przyszłości. Obecne przedszkolaki, gdy wejdą w dorosłe życie cyfrowy świat będzie znacznie bardziej rozbudowany niż jest w tej chwili, a wiele zawodów które będą wykonywać jeszcze nie istnieje. Naukowcy prognozują, że będą one ściśle związane z programowaniem, analitycznym i logicznym myśleniem. Dlatego też edukacja tworząc i realizując zadania z programowania, otwiera się na przyszłość. Rodzice i edukatorzy są świadomi, że nauka programowania przygotowuje nie tylko
do zawodu programi¬sty, ale przede wszystkim uczy logicznego myślenia, analizowania informacji, kształtuje e-kompetencje, pobudza wyobraźnię i kreatywność, uczy szukania niestandardowych rozwiązań, elastyczności, a także współdziałania z innymi,
czyli umiejętności przydatnych nie tylko w zawodowym i szkolnym, ale także w codziennym życiu. Warto podkreślić, że to też te cechy, które pracodawcy wymieniają nakreślając profil pożądanego pracownika. W niedalekiej przyszłości, umiejętność kodowania będzie kolejnym językiem obcym, który oprócz angielskiego, będzie obowiązkowym punktem w CV. Obecnie nikt nie ma wątpliwości, że technologia cyfrowa musiała zostać zaliczona do stałych komponentów współczesnej edukacji.
Jednak jest to bardzo „świeży” temat w nauczaniu, przez co to zagadnienie jest na razie rzadko poruszane w literaturze zagranicznej jak i polskiej. Dopiero od kilku lat pojawiają się publikacje dotyczące programowania w szkole, a w przedszkolu praktycznie nie istnieją.
Rozdział 1 Programowanie, kodowanie- wprowadzenie
Poza umiejętnościami komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, współczesność przyniosła nam trzeci język – język programowania, czyli komunikowanie się przy użyciu nowoczesnych technologii.
Zdaniem Billa Gatesa:
„nauka pisania programów to gimnastyka dla mózgu.
Pozwala wypracować umiejętność efektywnego myślenia
o rzeczach niezwiązanych z informatyką”.
Umiejętność tworzenia algorytmów, czyli precyzyjnych, dokładnych, jasnych instrukcji dla komputera nie tylko przyda się w cyfrowym świecie, ale w codziennym funkcjonowaniu. W Polsce od 2017 roku, zgodnie z priorytetami reformy edukacji, zaczęły obowiązywać elementy programowania i kodowania podczas zajęć edukacyjnych w edukacji wczesnoszkolnej. W tym samym czasie powstało wiele zajęć dodatkowych (m.in. robotyka), które wprowadzają maluchów w świat programowania. W Podstawie programowej, podpisana przez minister Annę Zalewską 14 lutego 2017 roku, jest zapis:
Programowanie jest tu rozumiane znacznie szerzej niż tylko samo napisanie programu w języku programowania. To cały proces, informatyczne podejście do rozwiązywania problemu: od specyfikacji problemu (określenie danych i wyników, a ogólniej
– celów rozwiązania problemu), przez znalezienie i opracowanie rozwiązania,
do zaprogramowania rozwiązania, przetestowania jego poprawności i ewentualnej korekty przy użyciu odpowiednio dobranej aplikacji lub języka programowania.
Tak rozumiane programowanie jest częścią zajęć informatycznych od najmłodszych lat, wpływa na sposób nauczania innych przedmiotów, służy właściwemu rozumieniu pojęć informatycznych i metod informatyki. Wspomaga kształcenie takich umiejętności jak: logiczne myślenie, precyzyjne prezentowanie myśli i pomysłów, sprzyja dobrej organizacji pracy, buduje kompetencje potrzebne do pracy zespołowej i efektywnej realizacji projektów. Umiejętności nabyte podczas programowania są przydatne na zajęciach z innych przedmiotów, jak i później w różnych zawodach, niekoniecznie informatycznych.
Można więc zakładać, że skoro w 2017 roku stało się obligatoryjne wprowadzenie programowania w klasach I-III, to niebawem zacznie ono także obowiązywać w przedszkolu.
Wielu osobom kodowanie kojarzy się z siedzeniem przy komputerze, z długim i mozolnym wpisy¬waniem kodu, pracą w samotności. Wprowadzanie tego typu aktywności na etapie przedszkolnym może wydawać się zbędne lub wręcz szkodli¬we. Na pierwszy rzut oka kłóci się to z podstawowymi zasadami rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, które potrzebuje ruchu, uczenia się poprzez metody aktywizujące, doświadczanie, eksperymentowanie, pedagogikę zabawy. Jednak kodowanie i programowanie, to nie tylko komputery. Na etapie przedszkolnym świetnie sprawdza się kodowanie i programowanie offline, jak to świetnie nazwała Anna Świć: kodowanie na dywanie. Taki sposób realizacji programowania pozwala w ciekawy sposób realizować podstawę programową, a także spełniać potrzebę ruchu i zabawy. Co więcej ten typ zajęć dodatkowo pozytywnie wpływa na rozwój lewej półkuli mózgu- rozszerza umiejętność logicznego myślenia, planowania, przewidywania, ale także na prawą- usprawniając kreatywność i pomysłowość, przy tym świetnie łącząc w praktyce edukacje humanistyczną z matematyczną, Nauka kodowania to roz¬wijanie logicznego, algorytmicznego myślenia, zadaniowe¬go podejścia do stawianych problemów, szukanie różnych możliwości, analizowanie ich i wybieranie tych najbardziej optymalnych. To kształtowanie umiejętności pracy zespo¬łowej, trudnej sztuki szukania kompromisu, dyskusji, bieżącego rozwiązywania problemów.
Programowanie to niewątpliwie kluczowa kompetencja XXI wieku. Można ją określić jako uniwersalną, bo przyda się ona na każdym etapie rozwoju edukacyjnego oraz zawodowego człowieka. Co zrobić, aby dzieci zdobywały umiejętności w tym zakresie? Sposób jest bardzo prosty – wspólna nauka przez zabawę! Programowanie offline to sposób na naukę myślenia programistycznego z użyciem przedmiotów, które są łatwo dostępne: kartki papieru, kolorowych kredek, kubków, klocków czy zakrętek. Co się jeszcze przyda? Entuzjazm, uśmiech, chęci oraz zaangażowanie nauczyciela.

Rozdział 2 Programowanie, kodowanie- co to jest?
Nauczyciele, słysząc słowo „programowanie” lub „kodowanie”, zazwyczaj czują strach i niepewność, ponieważ są to obco brzmiące pojęcia. Dodatkowo myśl, że trzeba będzie tego nauczać powoduje jeszcze większe wycofanie. Następnie dochodzi lęk: „jak to zrobić, jak nie mam komputera/ tableta/ programów/ robota i innych rzeczy, które będą na pewno koniecznie podczas przeprowadzania takich zajęć. Jeżeli do tego weźmiemy stres dotyczący myślenia kiedy, w której części dnia mamy to robić, to za bardzo nie wiemy jak tam jeszcze „wcisnąć” programowanie.
Na szczęście- jak wiele obcych, nowych rzeczy- nie taki diabeł straszny jak go malują. Po wgłębieniu w temat, okazuje się, że aby dziecko wprowadzić w świat programowania i kodowania wcale nie jest potrzeby sprzęt elektroniczny. Można to robić na dywanie, przy stoliku, na kartce czy planszy. Co więcej- tak naprawdę, nauczyciele wychowania przedszkolnego korzystają z podstaw programowania od dawna i na co dzień. Bowiem programowaniem jest gra w statki, w kółko i krzyżyk, labirynty, gry planszowe, mówienie instrukcji do wykonania zadania, powtarzanie rymów, czy zabawa z kolorowymi światłami, gdzie każdy kolor coś oznacza (czyli jest zakodowany). Tak że tak- każda z nas to robi na co dzień podczas swojej pracy w przedszkolu, tylko nie zdawałyśmy sobie z tego sprawy. Tak można wymieniać dalej: sortowanie, segregowanie, porównywanie, porządkowanie, tworzenie zbiorów, wyszukiwanie cech wspólnych i różniących, mówienie instrukcji wykonania pracy plastycznej, techniki umycia rąk. Tak- to wszystko dla nas nauczycieli brzmi znajomo. Tak- to wszystko jest kodowanie i programowanie offline. Kiedy to sobie uświadomimy będzie łatwiej zacząć i otworzyć się z radością na nowe wyzwania, które stawia przed nami współczesna edukacja.
Co to w takim razie jest to „kodowanie” i „programowanie”?
Kodowanie to przekazywanie informacji, tworzenie zrozumiałego przekazu. Jest to instrukcja, która może być zapisana na wiele różnych sposobów. Kodowanie to rodzaj szyfru, który jest znany zarówno dla nadawcy jak i odbiorcy. Programowanie to komunikacja z komputerem poprzez wydawanie mu poleceń. Komputer ma robić to, co czego my chcemy. Dzięki kodom, komputer wie jak ma zareagować na polecenia, jakie działania ma wykonać,
co zapisać w pamięci, co pokazać na wyświetlaczu. Tak naprawdę „kodowanie” spotykamy na każdym kroku w każdym aspekcie swojego życia. Kody to: litery, cyfry, nuty, znaki drogowe, gesty- to wszystko są to umowne znaki, które coś określają. Znając znaczenie, możemy rozszyfrować, co jest tam ukryte (np. nie znając liter, nie odczytamy wyrazu czy nie znając nut, nie odczytamy zapisu nutowego utworu). Przepis, na ciasto, instrukcja poskładania mebli, zasady postępowania podczas udzielania pierwszej pomocy, to wszystko jest kodowanie, które przedstawia „krok po kroku”, co należy zrobić, aby osiągnąć dany efekt. Celem programowania w przedszkolu jest także wprowadzenie i oswojenie ze słownictwem używanym podczas programowania. Podsumowując: programowanie to nic innego jak rozwiązywanie problemów. Sposób zapisania to kodowanie. Zapis tego problemu, to kod.
A osobą, która potrafi odczytać lub stworzyć te kody, jest programista. Błąd w zapisie kodu, to bug (z angielskiego- robak), a debugowanie, to usuwanie błędów z kodu.
Programowanie możemy wprowadzać podczas codziennych zajęć edukacyjnych, zajęć indywidualnych lub w małych grupach, podczas swobodnej zabawy czy podczas przebywania w ogrodzie. Nie musimy stwarzać odrębnych aktywności, ponieważ kodowanie świetnie współgra z każdą edukacją- zarówno z językową, matematyczną, przyrodniczą, plastyczną, muzyczną jak i gimnastyczną. Kodowanie jako element codziennych zajęć, urozmaici je, równocześnie świetnie stworzy nowoczesne zajęcia interdyscyplinarne. Co więcej, programowanie jest „przezroczyste tematycznie”, co oznacza, że doskonale sprawdzi się przy każdym omawianym temacie. Kodując w przedszkolu, nie tylko idziemy z duchem czasu, urozmaicamy edukację, ale przede wszystkim realizujemy podstawę programową.
Co się może przydać dobry początek?
• Kolorowe kubki, lub białe kubki, ale obklejone papierem kolorowym
• Kolorowe zakrętki/ patyczki laryngologiczne/ pompony/ kredki/ żetony/ kartki/ klocki/ kreda/ sznurki
• Taśma malarska
Takie „narzędzia programistyczne” mają duży potencjał w zakresie nauki pod¬staw kodowania. Dzieci mogą nimi manipulować, tworzyć wieże, budowle według własnych pomysłów, można je grupować kolorami, przeliczać, porównywać wysokości zbudowanych wież, porównywać długości kolorowych węży, układać kolorowe rytmy, odwzorowywać ułożenie. Tak naprawdę mamy mnóstwo możliwości użycia tych przedmiotów, za stosunkowo małe pieniądze.
A jak tego będzie mało, to jaki kolejny krok?
Kolejnym etapem jest mata do kodowania (w stylu jak do gry w „statki). Taka mata ma kwadratowe pola, a każde z tych pól ma określone i nazwane położenie. Warto tutaj stosować sprawdzoną zasadę, którą opracowała Anna Świć, która jest specjalistką w dziedzinie kodowania w przedszkolu. Mówi ona, że to wiek dziecka określa liczbę pól na macie. I tak dla trzylatka wystarczy plansza dziewięciopolowa (3×3), dla czterolatka szesnastopolowa (4×4 itd. Dzieci bardzo szybką się uczą, więc gdy opanują tę podstawę, to wtedy matę można rozszerzyć. Takie maty można kupić przez Internet lub stworzyć własną z papieru, filcu, ceraty lub innego materiału.
A co dalej? Kolejnym etapem jest już programowanie online z użyciem komputera, tableta lub robota, ale ten temat nie będzie już tutaj poruszany.

CZĘŚĆ DRUGA- PRAKTYCZNA

Rozdział 4 Gotowe przykłady zabaw i ćwiczeń (20 przykładów), które mogą zainspirować do własnej, kreatywnej zabawy z kodowaniem

1. Robot- zabawa w ogrodzie lub w sali
A. Programujemy robota wg kodu do osiągnięcia jakiegoś celu
Nauczyciel zamienia się robota. Dzieci mówią instrukcję (podają kod) dla robota krok po kroku co ma zrobić. Robot musi wykonywać te czynności, które mówią dzieci. Ważne jest, aby pokazać dzieciom jak ważna jest precyzja, kolejność, dbanie o szczegóły oraz jak łatwo popełnić błąd, czyli bug. Może to być instrukcja różnych czynności, np. zrobienia kanapki, mycia rąk, ubierania się na spacer sprzątania zabawek.
B. Programujemy robota do nauczenia go nowych funkcji
Ustalmy kod np. że kolor czerwony, to są obroty, kolor zielony podskoki, kolor niebieski,
to przysiady, kolor żółty to skłony. Mamy także kartki z cyframi lub jeżeli dzieci nie znają cyfr, kropki określające daną liczbę. Dzieci mają za zadanie zaprogramować robota, określając kolejność wykonywanych czynności oraz ich ilość. Przykładowy program: kartka czerwona 3 kropki, kartka zielona 2 kropki, kartka czerwona 1 kropka, kartka niebieska 2 kropki, kartka żółta 1 kropka. Co oznacza, że robot powinien najpierw zrobić 3 obroty, następnie 2 podskoki, 1 obrót, 2 przysiady, 1 skłon.
C. Jedna osoba jest programistą, reszta robotami
Programista pokazuje czynności i gesty, a reszta kopiuje te czynności wg tego samego kodu.
D. Doprowadź robota do celu
Jedna osoba jest robotem. Druga osoba podaje mu dokładne, precyzyjne polecenia jak ma się poruszać aby dotrzeć do celu, równocześnie nie dobijając do przeszkód.
2. Mucha wyszła- zabawa w ogrodzie lub w sali
W ogrodzie: Będziemy potrzebować patyk i kilka kamyków, ewentualnie kredę. Na piasku
za pomocą patyka narysujmy kratownicę (lub kredą na asfalcie). Na początek zacznijmy
od wielkości 3 na 3. Na środkowym polu kładziemy największy kamyk- to nasza mucha.
Za pomocą słów poruszamy muchą. Wyobrażamy sobie zmianę położenia muchy, ale mucha cały czas leży na środku. Jakich słów używamy? „Mucha w górę, mucha w dół, mucha
w prawo, mucha w lewo”. Jak ktoś zauważy, że mucha opuściła planszę, woła: „Mucha wyszła”. Możemy zwiększyć trudność kodowania drogi muchy i wprowadzić dodatkowe elementy na planszę, np. listki, kamyki, patyki. Każdemu z tych przedmiotów przypisujemy jakąś czynność np.: patyk – podskok, kamyk – obrót itd. Kiedy mucha „wędruje” po planszy
i „przechodzi” przez pola z położonymi przedmiotami, dzieci wykonują tę czynność, na której powinna znajdować się mucha.
W Sali: to samo, tylko kratownice rysujemy na kartce i naszą muchą jest np. klocek.
3. Dojdę do celu
A. W ogrodzie i w sali- Będziemy potrzebować kartki z narysowanymi strzałkami. Jedna kartka, to jeden krok. Na jednej kartce, jedna strzałka. Na drugim końcu sali bądź na drugim końcu ogrodu kładziemy jakiś przedmiot, który jest celem (np. miś). Jedno dziecko siedzi
z zamkniętymi oczami. Pozostałe dzieci ustalają i układają gdzieś z boku instrukcje
dla kolegi, w jaki sposób ma się poruszać, aby dotrzeć do celu. Następnie dziecko,
które miało zamknięte oczy, otwiera je i podąża wg ułożonej instrukcji.
B. Tak jak w pierwszej, tylko na macie do kodowania. Poruszamy się po polach jakbyśmy byli pionkiem w grze. Można poruszać osobą za pomocą narysowanego kodu lub słownie (2 w lewo, 3 w górę) lub określać pola na jakich ma stanąć, tak jak w statkach, np. idź na E1 następnie na F1, następnie na F2.
C. Na drugim końcu Sali bądź na drugim końcu ogrodu kładziemy jakiś przedmiot, który jest celem (np. miś). Jedno dziecko ma zawiązane oczy. Drugie dziecko słowami (3 kroki prosto, 2 w lewo) próbuje go kierować do celu.
D. Poruszamy się do celu kratkami na kartce. Jedno dziecko wymyśla trasę, a reszta rysuje wg podawanego kodu. Utrudniając, można na takiej planszy wrysować w pola niebezpieczeństwa, na których nie można stanąć.
Można też na pustej planszy poruszać się autkiem, które jedzie do garażu.

E. Klasyczne podchody- Nauczyciel rysuje w ogrodzie lub rozkłada kartki ze strzałkami w sali, które prowadzą do ukrytego skarbu.
F. Układamy w ogrodzie z patyków/ rozciągamy sznurek/ rysujemy kredą, lub w Sali na dywanie nalepiamy taśmę malarską tworząc labirynt (ważne, żeby to nie był klasyczny ślimak, tylko zawijas z kątami prostymi). Jedno dziecko pokonuje trasę „tiptopami”, a drugie dziecko mówi mu instrukcje jak ma się poruszać by dotrzeć do celu (np. 3 w górę, 2 w lewo, 1 w dół, 2 w prawo).
G. Wersja na papierze- labirynt- odnajdujemy drogę prowadzącą do celu

4. Kogo oko dostrzega...- w ogrodzie lub w sali
Jedna osoba wymyśla coś, co można zobaczyć wokół nas i mówi: „Kogo oko dostrzega coś zielonego..” Kto pierwszy prawidłowo odpowie i spełni podany kod, jako kolejny wymyśla następne zagadki. np. „Kogo oko dostrzega coś trójkątnego” lub „Kogo oko dostrzega coś na głoskę O”, „kogo oko dostrzega 3 takie same przedmioty” itp.,
5. Zakodowany tor przeszkód- w ogrodzie lub w Sali
Rozkładamy kolorowe kartki jedna za drugą, bądź rysujemy kolorowe kratki jedna za drugą lub rozkładamy kolorowe obręcze jedna za drugą. Ustalamy kod do przejścia trasy np.
na czerwonym polu robimy obrót, na zielonym stoimy na jednej nodze, na niebieskiej kucamy, a na czerwonej podskakujemy. Pokonujemy tor wg kodu.
6. Gra w statki – w sali i w ogrodzie
7. Gra w bingo- w sali i w ogrodzie
8. Gra w kółko i krzyżyk- w sali i w ogrodzie
9. Gra w gry planszowe- raczej w sali
10. Segregowanie/ grupowanie klocków/ liczmanów/ przedmiotów ze względu na zastosowanie/ wielkość/ kształt/ kolor itp.- w sali i w ogrodzie
11. Zgadnij, co to- w sali i w ogrodzie
A. Dotyk
Dzieci łączą się w pary. Jedna osoba dostaje prosty rysunek na kartce, nie pokazując tej drugiej. Druga osoba ma czystą kartkę i kredkę. Osoba mająca rysunek, rysuje tej drugiej
na plecach, to co przedstawia ilustracja. Osoba z kredką, rysuje na kartce to, co poczuła
na plecach. Następnie porównujemy wydrukowany obrazek z tym narysowanym. Pokazuje to, jak istotne jest dbanie o szczegóły i dokładne przekazywanie informacji oraz koncentracja.
Lub
Dzieci łączą się w pary. Jedna osoba siedzi za plecami drugiej osoby i dotykając jej plecy mówi tak: „Masuję, masuję, gdzie Cię ukłuję?” i mocniej dotyka w jednej części pleców. Dziecko, które zostało ukłute określa położenie ukłucia: np. prawy dolny róg itp.
B. Słuch- raczej w sali
Dzieci łączą się w pary. Jedna osoba dostaje prosty rysunek na kartce, wrysowany w matę
do kodowania, ale nie pokazuje tego obrazka tej drugiej osobie. Druga osoba ma kartkę
z matą do kodowania bez obrazku oraz kredkę. Osoba mająca rysunek, próbuje za pomocą słów przekazać kod w taki sposób, aby skopiować ten rysunek.
Np. pokoloruj na czarno pola od A5 w dół do A15 oraz od A5 do L5 na czarno. Następnie
na czarno pola od L5 do L10 oraz od A 10 do L10. Teraz weź czerwony kolor. Na czerwono pokolorujesz dwa rzędy. Od B8 do K8 oraz od B9 do K9. Co Ci powstało?
Taki obrazek można skopiować poprzez kolorowanie lub za pomocą klocków, kolorowych karteczek, pomponów, zakrętek czy kubeczków.

12. Powtórz rym- raczej w sali
A. Wzrok:
Układamy przedmioty w określonej kolejności. Prosimy, aby dzieci skopiowały ten kod.
Można także przygotować gotowe karty z narysowanym kodem. Dzieci próbują poukładać narysowanego kodu klocki lub kubki lub liczmany.

Można także przygotować gotowe karty pracy, na których dzieci próbują dokończyć rozpoczęty kod.

Lub
Można powtarzać sekwencje ruchów, np. jedno dziecko pokazuje: przysiad, obrót, przysiad, skok, a inne dzieci starają się powtórzyć ten kod. Można też na siedząco stworzyć kod
z ruchów dłoni np. dłonie otwarte dłonią do góry, dłonie otwarte do dołu, pięść, młynek
Lub
Rysujemy, rozkładamy jakieś przedmioty lub kolory (mogą być to kamyki, patyki, zabawki, liczmany kubki- dosłownie wszystko) i określamy kod, że np. kolor zielony, to klaśnięcie,
a kolor czerwony, to tupnięcie. Dzieci wykonują czynności według określonego kodu.

B. Słuch:
Wygrywamy jakiś kod i prosimy, żeby dziecko powtórzyło, np. klaśnięcie, tupnięcie, klaśnięcie, pstryknięcie i dziecko stara się odtworzyć podany kod.

13. Kodowanie z kolorowymi kubkami – raczej w sali
Można z nich tworzyć budowle, wieże, układać z nich węża, grupować wg kolorów, przeliczać czy układać rytmy. Dodatkowo świetnie ćwiczą koncentrację i precyzję ruchów.
A. Ustawianie wieży według kodu, określającego i kolor kubka i jego ilość.
Do przeprowadzenia tej aktywności, poza kolorowymi kubkami, będą potrzebne jeszcze dwie kostki – tradycyjna i z kolorowymi ścianami. Kolory kubków, muszą pokrywać się
z kolorami ścian na kostce. Dziecko rzuca dwiema kostkami. Wskażą one kolor i liczbę kubków, z których następnie wszystkie dzieci będą budować swoje wieże. Podczas tego zadania zwracamy uwagę, że mimo tego samego polecenia dla wszystkich, zbudowane wieże, będą się od siebie różnić. Pokazuje to, że nie tylko jedno rozwiązanie jest dobre, bo czasami te same zadania możemy rozwiązywać w różny sposób i każdy będzie dobry, spełniający warunki i będzie prowadził do osiągnięcia celu.
B. układania kubków wg podanego kodu np. :

C. budowania wież według podanego kodu (można albo kod określać słownie albo według obrazka). Ważne! Na obrazku muszą być dokładnie takie same kolory kubków, jakie mamy w rzeczywistości.

Przykład układania kubków wg obrazka na macie do kodowania:

14. Kodowanie za pomocą kolorowych patyczków/ zakrętek/ pomponów/ klocków – raczej w sali
Zamiast kolorowych patyczków można wykorzystać kolorowe kredki. Możemy skopiować
z obrazka, z ułożonej juz budowli/ wieży/ węża, możemy układać według słownego kodu węża/ wieżę/ budowlę.

15. Kodowanie na kartce wg podanej instrukcji- raczej w sali

Lub rysowanie obrazka na czystej kartce wg określonego, słownego kodu np.
w prawym górnym rogu narysuj żółte słońce, a w prawym dolnym rogu narysuj domek itp.
16. Skopiowanie obrazka wg określonego kodu- raczej w sali
Taki obrazek niekoniecznie trzeba kolorować. Można go również skopiować za pomocą klocków, kolorowych karteczek, pomponów, zakrętek czy kubeczków.
Do tworzenia obrazków w wybranej tematyce można użyć bezpłatnego generatora dyktand.. http://nowoczesnenauczanie.edu.pl/generator.html Dzięki niemu w szybki i prosty sposób można przygotować zakodowane obrazki.

17. Ułóż w logicznej kolejności historyjkę obrazkową- raczej w sali

18. Kolorowanie obrazka lub odczytanie hasła wg podanego kodu- raczej w sali

19. Kodowanie podczas zajęć matematycznych- w sali lub w ogrodzie
Określ kolor drugiej piłki od końca. Która z kolei jest fioletowa piłka? Która z pięciu piłek jest niebieska? Połóż misia pod filetową piłką, a lalkę nad żółtą.

20. Poczytaj mi bajkę...- w sali i w ogrodzie
Nauczyciel czyta bajkę/ wierszyk. Przed rozpoczęciem, umawia się, że na określone słowo dzieci muszą coś zrobić np. podczas czytania „Rzepki” na słowo „rzepka” – klaszczą, a na „przyczepkę” robią młynek. Im dzieci starsze, to zwiększamy trudność i ilość kodów.

Rozdział 5 Zakończenie
Ten referat miał na celu być wprowadzeniem do kodowania i programowania w przedszkolu. Miał on rozjaśnić, przybliżyć oraz oswoić to zagadnienie. Rozdział praktyczny stanowi jedynie inspirację do rozpoczęcia przygody z kodowaniem. Te zabawy można w dowolny sposób modyfikować i adoptować do swoich dzieci, do swojej grupy przedszkolnej. Najlepszym źródłem pomysłów do wprowadzenia programowania w przedszkolu będą nasze własne pomysły, wiedza, doświadczenia, pomoce dydaktyczne, a przede wszystkim dzieci.
Kodowanie nie tylko wprowadza dzieci w świat programowania, ale przede wszystkim uczy rozwiązywania problemów, zadawania pytań, dążenia do osiągnięcia celu. Dodatkowo może okazać się niesamowitą zabawą oraz rzeczą, która daje wiele radości i satysfakcji. Poza tym uczy współpracy w grupie, pokazuje konsekwencje złych decyzji,
uczy przewidywania oraz logicznego, a równocześnie kreatywnego i elastycznego myślenia. Kodowanie i programowanie, które doskonale wpisują się w edukację współczesności oraz
przyszłości, są świetnym przykładem zajęć na miarę XXI wieku. Niech myślą przewodnią podczas tworzenia aktywności w przedszkolu będą słowa Konfucjusza:
„Powiedz mi, a zapomnę,
pokaż mi, a zapamiętam,
pozwól mi zrobić, a zrozumiem”

Bibliografia:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku (Dz.U. 2017,
poz. 356, s. 27).
2. Alicja Przytomska-Pietrzak, Programowanie czas zacząć! w: Biuletyn Nauczycieli Biblitekarzy, czerwiec 2017.
3. Dorota Janczak, Czy i po co nauczać małe dzieci programowania?, w: Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny, luty 2018.
4. Iwona Brzózka- Złotnicka, Zabawy w programowanie offline, Warszawa 2019.
(Publikacja została przygotowana w ramach projektu „Kampanie edukacyjno–informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych”, współfinansowanego z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014–2020. Projekt jest realizowany przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Państwowym Instytutem Badawczym NASK).
5. Anna Świć, Kodowanie na dywanie, wyd. Nowik, 2020.
6. Anna Świć, Przedszkolak w świecie kodowania, w Bliżej Przedszkola, kwiecień 2019.
7. Katarzyna Ziomek, Kodowanie w przedszkolu, w: Bliżej przedszkola wrzesień 2018.
Strony internetowe:
- http://kodowanienadywanie.blogspot.com
- https://uczymydzieciprogramowac.pl
- http://www.oswajamyprogramowanie.edu.pl
- www.specjalni.pl
- https://code.org
- http://wiki.mistrzowiekodowania.pl
- https://www.gov.pl/web/koduj
- http://www.helloruby.com/pl
- http://www.zamiastkserowki.edu.pl
- https://maliprogramisci.blogspot.com
-http://www.misjaprogramowanie.pl
-https://www.zaprogramujprzyszlosc.edu.pl
- http://nowoczesnenauczanie.edu.pl/generator.html
- https://mojedziecikreatywnie.pl/

Zdjęcia pochodzą z grafiki Google.

Propozycje publikacji dotyczące programowania
A. Dodatkowe pomoce dydaktyczne do użycia podczas zajęć w przedszkolu
Dostępne są różne książki, zeszyty ćwiczeń, gry i roboty wprowadzające do programowania dzieci w wieku przedszkolnym. Oczywiście większość gier i robotów jest bardzo droga, ale można też znaleźć tańsze rzeczy np.
- Robot Edukacyjny- Super Doc – wyd. Clementoni- około 90 zł
-Robot Edukacyjny- Cyber robot- wyd. Clementoni- około 90 zł
-Robot edukacyjny- Robot Mio- wyd. Clementoni- około 90 zł
- Robot Edukacyjny- Koko Programowalny Krokodyl- wyd. Clementoni – około 90zł
- Gra planszowa- PixBlocks- wyd. Granna – około 60 zł
- Gra planszowa- Zakodowany zamek- wyd. edgard kapitan nauka- około 50 zł
- Gra Planszowa- Łatwe kodowanie- wyd. Headu - około 50 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Mały uczeń. Moje kodowanie- wyd. Skrzat- około 3 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Kodusie. Nauka kodowania- wyd. Niko– około 6 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Kodowanie. Odkoduj zakodowane– wyd. books and fun- około 7zl
- Zeszyt ćwiczeń- Nauka i zabawa, Kodowanie- wyd. books and fun- około 7 zł
-Zeszyt ćwiczeń- Moje pierwsze kodowanie- wyd. books and fun- około 7 zł
-Zeszyt ćwiczeń- Sam koduję! Zadania dla przedszkolaków- wyd. Aksjomat- około 10 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Rysuję i koduję- wyd. Klub Bystrzaka- około 10 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Kodowanki na cztery pory roku- wyd. Harmonia- około 13 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Koduj, szyfruj. PUS- wyd. Epideixis - około 13 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Od kropki do kodu. PUS- wyd. Epideixis- około 17 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Planeta dzieci. Kodowanie- wyd. WSiP- około 20 zł
- Zeszyt ćwiczeń- Hello Ruby. Programowanie dla dzieci- wyd. Sierra Madre- około 30 zł
B. Publikacje dla nauczycieli- książki naukowe, np.:
- Anna Świć „Kodowanie na dywanie. W przedszkolu, w szkole i w domu” – około 15 zł
- Urszula Wiejak „Programowanie dla najmłodszych”- około 20 zł
C. Najpopularniejsze edukacyjne akcje związane z programowaniem w Polsce:
-Codeweek- Europejski Tydzień Kodowania
-Mistrzowie Kodowania Junior
-Hour of code- godzina kodowania
- Uczymy Dzieci Programować
-Smyki kodują