Wykorzystanie obrazu i wyrazu w procesie kształtowania umiejętności językowych - innowacja dla uczniów klas IV

WSTĘP

Początek roku szkolnego już za nami... Przez kilka pierwszych tygodni
z ciekawością przypatrywałam się uczniom, aby poznać ich zainteresowania, preferowane sposoby uczenia się. Starałam się dostrzec to, co stanowi trudność na drodze do przyswojenia nowego materiału, a także to co rozbudza
w dzieciach chęć zdobywania wiedzy z zapałem i radością.

Szybko nasunęła mi się refleksja, że przejście z pierwszego do drugie etapu edukacji jest dla dzieci bardzo trudne (nowe przedmioty szkolne, nowi nauczyciele, znacznie większy zakres materiału do przyswojenia, a jeśli chodzi o język angielski, nieporównywalnie większy zasób słówek, które należy nie tylko poprawnie wymówić, ale również zapisać!).

Uczniowie klasy IV nie opanowali jeszcze umiejętności szybkiego przepisywania z tablicy, ani umiejętności pracy w skupieniu i ciszy, potrzebują częstych pochwał i bodźców, które pozwolą im przez dłuższa chwilę skupić uwagę na wykonywanej czynności.

Przy nauce języka obcego bardzo ważne jest uświadomienie uczniom znaczenia systematycznego uczenia się, powtarzania i utrwalania nowego słownictwa. Bez znajomości choćby podstawowych słów z różnych dziedzin życia, trudno jest mówić o jakiejkolwiek komunikacji. Stąd narodził się mój pomysł na innowację mającą na celu podsunięcie uczniom skutecznych strategii i technik uczenia się, ułatwienie uczniom poznawania, zapamiętywania oraz utrwalania nowego słownictwa.

CELE INNOWACJI

1. Wprowadzenie lub utrwalenie słownictwa z wykorzystaniem obrazu
i wyrazu (karty obrazkowe, karty wyrazowe, techniki plastyczne).
2. Zaangażowanie wyobraźni i uzdolnień artystycznych uczniów
do poznawania i zapamiętywania nowego materiału.
3. Czerpanie przyjemności z nauki języka.
4. Likwidacja barier komunikacyjnych.
5. Rozwijanie wrażliwości artystycznej i dbałość o estetykę.
6. Kształtowanie umiejętności pracy indywidualnej oraz w grupie.
7. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za wykonanie powierzonych zadań. Tłumaczyłam, że to oni w znacznej mierze opowiadają za proces uczenia się, to głównie od nich zależy czy odniosą sukces, ja ich tylko prowadzę, oni muszą chcieć się zaangażować
8. Kształtowanie umiejętności planowania i organizowania własnej pracy.
9. Kształtowanie umiejętności poszukiwania, selekcjonowania
i wykorzystywania informacji.

WARUKI WPROWADZENIA INNOWACJI

Innowacją zostaną objęci uczniowie klasy IVa oraz IVc w roku szkolnym 2017/2018.

SPOSOBY REALIZACJI INNOWACJI

Metody, które zaproponowałam, mogą być użyte do wprowadzania, utrwalania
i testowania nowego materiału. Nauka poprzez obserwację, tworzenia map mentalnych ułatwia i urozmaica proces myślenia i absorbowania wiedzy.
Zadania są różnorodne i dopasowane do zakresu wprowadzonego materiału. Pozwalają one uczniom na wyjście z ławek , wprowadzają element ruchu oraz, jakże istotny, kontaktu z rówieśnikami i integracji z grupą.
Kolejnym istotnym aspektem tego programu jest wykorzystanie możliwości uczniów do tworzenia przez nich pomocy dydaktycznych, które można wykorzystać na lekcji i w domu.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Metody zastosowane w projekcie pozwalają uczniom zdobywać wiedzę
i umiejętności w aktywny sposób poprzez:
 samodzielne dochodzenie do wiedzy
 poszukiwanie, gromadzenie, selekcję oraz wykorzystywanie informacji
 planowanie i organizowanie pracy
 opracowywanie materiałów własnych
 organizowanie działań zespołowych
 samoocenę

TEMATYKA INNOWACJI

Treści obejmują zakres słownictwa objęty podstawą programową z dnia 14 lutego 2017 r. dla klas IV-VII ujęty w podręczniku Team Up Plus dla klasy IV i będący w korelacji z ogólnym programem nauczania w drugim etapie kształcenia.

TREŚCI NAUCZANIA

 Przybory szkolne
 Wyposażenie klasy
 Słownictwo stosowane na lekcji
 Kraje i narodowości
 Przymiotniki
 Zawody
 Moja rodzina
 Zwierzątka domowe
 Przedmioty szkolne
 Rzeczy osobiste
 Mój pokój
 Odzież
 Czynności wykonywane każdego dnia
 Czynności wykonywane w czasie wolnym
 Sport

TECHNIKI I METODY PRACY

Postanowiłam działać w myśl zasady „Raz to nic!”. Poznane słownictwo należy utrwalać, utrwalać i jeszcze raz utrwalać. Uważam, że aktywizacja percepcji wzrokowej ułatwia zapamiętywanie. Toteż podczas prezentacji słownictwa wskazane jest wykorzystywanie kart wyrazowych, obrazkowych, plakatów, ilustracji, rekwizytów, filmów, foliogramów itp. W celu uzyskania założonych celów zaplanowałam następujące techniki i metody pracy:

1. Aktywizujące metody nauczania:
 Metody oglądowe: pokaz, demonstracja, pomoce .
 Metoda projektu – tworzenie słowników obrazkowych, drzew genealogicznych, gier planszowych, plakatów, lapbooków.
 Ćwiczenia indywidualne i zespołowe np. powtarzanie słówek, wykonywanie prac projektowych, itd.
 Gry i zabawy językowe zwłaszcza leksykalne np. Bingo, Drabina, Wąż, Wisielec, gry z użyciem kart wyrazowych i obrazkowych wykonanych przez uczniów oraz nauczyciela, memory – zapamiętywanie szczegółów i wyodrębnienie zaistniałych zmian jako trening pamięci, który zaowocuje w późniejszej nauce słówek, gry z użyciem tablicy interaktywnej, inne.
 Ćwiczenia śródlekcyjne z użyciem metody Total Physical Response (TPR) – reagowanie całym ciałem
2. Techniki plastyczne –rysowanie, malowanie, wycinanie, tworzenie figur przestrzennych, krzyżówek.

FORMY PRACY

 praca indywidualna
 praca w parach
 praca w grupach
 praca całą klasą
 praca indywidualna w domu

POMOCE DYDAKTYCZNE

 karty obrazkowe i wyrazowe jako element pokazu oraz jako dekoracja klasy
 przygotowane przez nauczyciela karty ze słownictwem lub karty obrazkowo-wyrazowe do wklejenia w zeszyt
 liczne karty pracy pozwalające utrwalić poznane słownictwo
 radiomagnetofon z odtwarzaczem CD i MP3
 komputer i tablica interaktywna
 słowniki
 pozycje książkowe
 gry edukacyjne
 filmy
 materiały uzyskane z Internetu
 inne pomoce dydaktyczne

EWALUACJA

Badania osiągnięć uczniów dokona nauczyciel języka angielskiego,
a stopień atrakcyjności zajęć sami uczniowie.

Pod koniec pierwszego i drugiego semestru planuję zorganizować test wiedzy oraz przeprowadzić wśród uczniów ankietę, w której będą odpowiadali na pytania dotyczące uwag i sugestii na temat zawartości projektu, stopnia jego przydatności, atrakcyjności i efektywności metod, technik i form pracy. Przykładowe pytania to:

1. Na zajęciach podobało mi się..........
2. Nauczyłem się..........
3. Swoje zaangażowanie w skali 1-5 oceniam na..........
4. Zdobyta wiedza przyda mi się / nie przyda mi się

Ewaluacja będzie się także odbywała na bieżąco, po kolejnych zajęciach, gdy uczeń będzie mógł stwierdzić, że potrafi bądź nie potrafi wykazać się wdrożoną wiedzą lub umiejętnością. Na bieżąco będę prezentowała prace uczniów
w postaci wystawek, gazetek ściennych.
+Pomocne przy bieżącej ewaluacji pracy uczniów były kubeczki zrozumienia, które każdy uczeń miał na stoliku. Kubeczek w kolorze zielonym oznaczał całkowite zrozumienie przerabianych treści, w kolorze żółtym zrozumienie częściowe i w kolorze czerwonym niezrozumienie. Korzystanie z kubeczków (choć na początku była to zabawa w układanie piramidek, które z hałasem przewracały się, bądź spadały pod ławki) z czasem stało się dobrym źródłem samooceny (należało wiedzieć w jakim stopniu zrozumiało się materiał, aby ustawić odpowiedni kubeczek na samym wierzchu) oraz empatii, gdyż uczniowie nawzajem się wspierali (zgłaszali nauczycielowi, że kolega czegoś nie rozumie, bądź pomagali sobie wzajemnie zrozumieć trudniejsze treści).
+ Na bieżąco były prezentowane prace uczniów były na bieżąco prezentowane w postaci gazetki ściennej, plakatów, obrazków i mini-prac projektowych dekorujących ściany, drzwi i okna klasopracowni 1G.

Na koniec roku uczniowie opracują słowniki obrazkowe lub lapbooki jako projekt końcowego, który stanowić będzie formę pomocy dydaktycznej.

SPRAWOZDANIE
Z REALIZACJI INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ:
WYKORZYSTANIE OBRAZU I WYRAZU
W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA UMIEJĘTNOŚCI JĘZYKOWYCH
W I SEMESTRZE ROKU SZKOLNEGO 2017/2018 W KL IVA, IVB

W I semestrze roku szkolnego 2017/2018 uczniowie klas IV a, IV c wzięli udział w autorski program innowacji pedagogicznej zatytułowanej Wykorzystanie obrazu i wyrazu w procesie kształtowania umiejętności językowych. Program realizowany był w trakcie zajęć lekcyjnych z użyciem pomocy dydaktycznych przygotowanych bądź zakupionych przez nauczyciela języka angielskiego oraz pomocy przygotowanych przez samych uczniów.

Cele założone w programie innowacji zostały osiągnięte.

Słownictwo i dodatkowo struktury gramatyczne były wprowadzanie i utrwalanie z wykorzystaniem obrazu i wyrazu (karty obrazkowe, karty wyrazowe, techniki plastyczne). Proces ten wymagał zaangażowania wyobraźni i uzdolnień artystycznych uczniów.

Podczas wprowadzenia nowego materiału dzieci:
 powtarzały słówka za nauczycielem patrząc na ich graficzne odpowiedniki (karty wyrazowe lub obrazkowe),
 przyklejały do zeszytów obrazki oraz słówka bądź przedstawiały
w formie rysunku znaczenie napisanych słówek tworząc mini słowniczki obrazkowe, co miało na celu łatwiejsze zapamiętanie wprowadzonego słownictwa.

Podczas utrwalania słownictwa:
 dzieci miały ciągły kontakt z utrwalanym materiałem, gdyż dopasowane do siebie karty wyrazowe i obrazkowe umieszczane były na gazetce ściennej i sukcesywnie wymieniane na nowe.
 Elementy wyposażenia klasy zostały oznaczone kartami obrazkowo – wyrazowymi by uczniowie otoczeni obcym językiem w sposób nieświadomy przyswajali nowe słowa.
 Zwroty często używane podczas lekcji języka angielskiego zostały umieszczone w widocznym miejscu (w pobliżu tablicy).
 Dzieci tworzyły własne pomoce dydaktyczne (kolorowe i atrakcyjne karty wyrazowe w języku polskim i angielskim, bądź karty wyrazowo – obrazkowe), które służyły do utrwalenia poznanego słownictwa. Uczniowie chętnie z nich korzystali podczas lekcji. Zachęcałam dzieci do zabaw kartami również w domu (z rodzeństwem, rodzicem).
 Dzieci z dużym entuzjazmem i zaangażowaniem wykonywały zadania
z kartami wyrazowymi, obrazkowymi oraz przygotowanymi przez kartami pracy zawierającymi elementy do rozcięcia, ułożenia
i przyklejenia. Pracując indywidualnie, w parach lub grupach dopasowywały one do siebie odpowiednie elementy i umieszczały je na tablicy lub wklejały do zeszytów: wyraz do odpowiedniego obrazka, wyraz / zwrot / strukturę gramatyczną do odpowiedniego wyrazu / zwrotu / struktury gramatycznej, wyrazy do tekstu, wyrazy tworzące zdania, zdania tworzące tekst.

Powyższe aktywności często wymagały od dzieci ruchu. Przy tablicy gdzie odbywała się i prezentowana była praca grupowa lub w parach z kartami wyrazowymi i obrazkowymi, bądź przy stoliku: rozcinanie, wyrzucanie ścinków, dopasowywanie elementów, które czasami przez nieuwagę kolegi (kichnięcie, machnięcie kartką zeszytu) rozsypywały się i trzeba było układać na nowo, przyklejanie, mycie rąk. Zadania tego typu sprawiały dzieciom ogromną frajdę i często były źródłem zabawnych sytuacji. Jednocześnie uczyły dzieci cierpliwości, zaangażowania, odpowiedzialności za pracę swoją i innych, pomocy koleżeńskiej, zasad pracy indywidualnej, współpracy w parach lub grupach.

Zrealizowano następujące spośród zaplanowanych wcześniej treści nauczania:

 Przybory szkolne
 Wyposażenie klasy
 Słownictwo stosowane na lekcji
 Kraje i narodowości
 Przymiotniki
 Zawody

Dodatkowo poruszono następujące zagadnienia:

 Autumn - jesień
 All about me (Wszystko o mnie) – mini praca projektowa
 Zaimki osobowe i przymiotniki dzierżawcze
 Czasownik ‘to be’ – być
 Pytania o dane osobowe
 London – mini praca projektowa
 Sławni i lubiani – mini praca projektowa
 Halloween
 Christmas – Świeta Bożego Narodzenia

Założone technik, metody i formy pracy zostały wdrożone.

Wykorzystano metody aktywizujące takie jak metody oglądowe: pokaz, demonstracja, pomoce, metodę projektu, ćwiczenia indywidualne i zespołowe np. powtarzanie słówek, wykonywanie prac projektowych, gry i zabawy językowe zwłaszcza leksykalne oraz techniki plastyczne

Założone formy pracy zostały wdrożone.

Dzieci pracowały indywidualnie, w parach, w grupach oraz indywidualnie
i w grupach w domu.

Przeprowadzono ewaluację przydatności innowacji pedagogicznej.

Ewaluacja przeprowadzana była na bieżąco. Bardzo pomocne przy bieżącej ewaluacji pracy uczniów okazały się kubeczki zrozumienia, które każdy uczeń miał na stoliku. Kubeczek w kolorze zielonym oznaczał całkowite zrozumienie przerabianych treści, w kolorze żółtym zrozumienie częściowe i w kolorze czerwonym niezrozumienie. Korzystanie z kubeczków (choć na początku była to zabawa w układanie piramidek, które z hałasem przewracały się, bądź spadały pod ławki) z czasem stało się dobrym sposobem samooceny (należało wiedzieć w jakim stopniu zrozumiało się materiał, aby ustawić odpowiedni kubeczek na samym wierzchu) oraz empatii, gdyż uczniowie nawzajem się wspierali (zgłaszali nauczycielowi, który kolega czegoś nie rozumie, bądź pomagali sobie wzajemnie zrozumieć trudniejsze treści).

Także na bieżąco były prezentowane prace uczniów w postaci gazetki ściennej, plakatów, obrazków i mini-prac projektowych dekorujących ściany, drzwi
i okna klasopracowni 1G.

Pod koniec pierwszego semestru przeprowadzono wśród uczniów ankietę,
w której odpowiadali oni na pytania dotyczące uwag i sugestii na temat zawartości projektu, stopnia jego przydatności, atrakcyjności i efektywności metod, technik i form pracy. Ankieta zawierała następujące pytania:

1. Na zajęciach podobało mi się..........
2. Nauczyłem się..........
3. Swoje zaangażowanie w skali 1-5 oceniam na..........
4. Zdobyta wiedza przyda mi się / nie przyda mi się.....
5. W drugim semestrze chciałbym..........