Części mowy - czasownik. Karty pracy do zajęć rewalidacji

CZASOWNIK

- Czasownik jest częścią MOWY;
- Odpowiada na pytania: Co robi?; Co się z nim dzieje?; W jakim stanie się znajduje?
- Oznacza czynności jakie wykonują istoty żywe lub maszyny bądź stany w jakich się te istoty znajdują np.:
(człowiek) idzie, śpiewa, biegnie,...
(lampa) wisi, świeci,...

1. Z PODANYCH WYRAZÓW WYBIERZ I PODKREŚL TE, KTÓRE SĄ CZASOWNIKAMI:

Zamiata, noga, ogląda, czesze, zwierzęta, zjada, Wojtek, wisi.

2. PRZECZYTAJ TEKST I PODKREŚL W NIM CZASOWNIKI:

Wieczorem dojechałem do Pruszkowa. Dalej pociąg nie jedzie. Wysiadłem. Wyszedłem wreszcie na miasto.

3. UZUPEŁNIJ ZDANIA CZASOWNIKAMI:
(dojrzewają, pojadę, nalała, głaszcze, jadł)

a) Dzisiaj ................................ do babci na rowerze.
b) Jabłka na drzewach ......................... .
c) Zosia .............................. swojego psa.
d) Mama .................. zupę do talerza, zaraz będę ........................ .

- Czasownik odmienia się przez:
e) osoby;
Ja piszę My piszemy
Ty piszesz Wy piszecie
On Oni piszą
Ona pisze One
Ono

f) czasy;
czas teraźniejszy: czas przeszły: czas przyszły:
piszę pisałem będę pisał
lub będę pisać
g) tryby;
oznajmujący: piszę
przypuszczający: piszesz?
rozkazujący: pisz!

4. ODMIEŃ CZASOWNIKI: śpiewa, rysuje PRZEZ OSOBY:

Liczba pojedyncza: Liczba mnoga:
Ja .......................... My ..........................
Ty .......................... Wy ............................
On Oni
Ona .......................... One .............................
Ono

Liczba pojedyncza: Liczba mnoga:
Ja .......................... My ..........................
Ty .......................... Wy ............................
On Oni
Ona .......................... One .............................
Ono

5. UTWÓRZ CZASOWNIKI W PIERWSZEJ OSOBIE LICZBY POJEDYNCZEJ (JA) RÓŻNYCH CZASÓW; NP.:
czas teraźniejszy: czas przeszły: czas przyszły:
spać: śpię spałem będę spał
lub będę spać

jeść: ........................ ............................. ............................

odpoczywać: .......................... ............................. ............................

czytać: ............................ ............................. ...........................

śpiewać: ............................ ............................ ...........................

6. ODMIEŃ CZASOWNIKI PRZEZ TRYBY, WEDŁUG WZORU:
T. oznajmujący: T. przypuszczający: T. rozkazujący:
Stać: (Ja) stoję (Ty) stoisz stój

Pisać: ............................ ........................... .............................
Grać: ............................ ........................... .............................
Spać: ........................... .......................... .............................

7. UZUPEŁNIJ ZDANIA, UŻYWAJĄC CZASOWNIKA wyjechać W ODPOWIEDNIM TRYBIE I PODAJ JAKI TO TRYB:

a) ....................................... jutro na wycieczkę.
b) ....................................... ze mną na wycieczkę!
c) ....................................... jutro na wycieczkę, gdyby była ładna pogoda.

a) tryb ........................................
b) tryb ........................................
c) tryb ........................................

8. NAPISZ PO DWA ZDANIA, W KTÓRYCH UŻYJESZ FORMY 2. OSOBY POJEDYNCZEJ (TY) TRYBU ROZKAZUJĄCEGO I PRZYPUSZCZAJĄCEGO CZASOWNIKÓW chodzić i wezwać.
tryb przypuszczający: tryb rozkazujący:
Chodzić ........................................ ........................................
Zamknąć ........................................ ........................................

........................................

W trybie orzekającym (czas przeszły i przyszły) oraz trybie przypuszczającym czasowniki mają formy rodzaju:
liczba pojedyncza: liczba mnoga:
r. męski (on) biegł r. męskoosobowy (oni) biegli
r. żeński (ona) biegła r. niemęskoosobowy (one) biegły
r. nijaki (ono) biegło

9. UZUPEŁNIJ ZDANIA ODPOWIEDNIMI FORMAMI CZASOWNIKA ODPOCZYWAĆ: (jaki to czas i tryb?)

Chłopiec odpoczywał, dziewczynka ............................., dziecko ................... .
Chłopcy ...................., dziewczynki ............................, dzieci ...................... .

10. OKREŚL JAKI TO RODZAJ:
Pilnowała ................................. siedziały ........................................
Spał ........................................ rządzili ........................................
Czytało ....................................

11. UZUPEŁNIJ PODANE ZDANIA ODPOWIEDNIMI FORMAMI CZASOWNIKÓW W CZASIE PRZESZŁYM.

Konie (ciągnąć) ................................... wóz.
Psy (pilnować) .................................... stada owiec.

FORMY CZASOWNIKÓW (STRONY: CZYNNA, BIERNA I ZWROTNA)
Ania czesze lalkę. (FORMA CZYNNA)
Lalka jest czesana przez Anię. (FORMA BIERNA)
Treść zdań jest taka sama. Różnią się tylko konstrukcją:
F. czynna: wykonawca czynność przedmiot
czynności czynności
F. bierna: przedmiot czynność wykonawca
Czynności czynności
Ania czesze się. – wykonawca czynności jest jednocześnie jej przedmiotem (FROMA ZWROTNA), czasowniki występują z wyrazem się.

PRZEKSZTAŁĆ KONSTRUKCJĘ PODANEGO ZDANIA Z CZYNNEJ NA BIERNĄ:
Uczniowie uporządkowali boisko szkolne.
........................................

PRZEKSZTAŁĆ KONSTRUKCJĘ PODANEGO ZDANIA Z BIERNEJ NA CZYNNĄ:
Pożar został ugaszony przez strażaków.
........................................

KTÓRE Z PODANYCH ZDAŃ „UŻYWA” FORMY ZWROTNEJ CZASOWNIKA, (podkreśl właściwe):
Mama ubiera córkę.
Mama ubiera się.
PODAJ JAKIE FORMY WYSTĘPUJĄ W ZDANIACH:
Żołnierze bronili miasta przed atakami wroga. ..............................
Młody szermierz bronił się dzielnie. ........................................

- Podstawową formą czasownika jest BEZOKOLICZNIK. Bezokolicznik nazywa czynność bez względu na to kto ją wykonuje, kiedy była wykonana i czy ją wykonano. Bezokoliczniki kończą się w większości na –ć, np.: brać, dawać, spać, kąpać, ...

UTWÓRZ FORMY BEZOKOLICZNIKÓW OD PODANYCH CZASOWNIKÓW, WEDŁUG WZORU:

Brał - brać
Gonił - .....................................
Jechał - .....................................
Kupował- .....................................
Mówił- .....................................
Robił - .....................................
Wołał - ....................................

UTWÓRZ CZASOWNIKI W 1OS. L.POJ. (JA) OD BEZOKOLICZNIKÓW:

Śpiewać- (ja) śpiewam
Nosić - ........................................
Grać - ........................................
Śmiać się- ........................................
Iść - ........................................
Piec - ........................................
Huśtać- ........................................