Motywacja uczniów w czasie pandemii

Pandemia COVID-19 zmieniła codzienność prawdopodobnie każdego człowieka. To co było pewne, sprawdzone i znane już takie przestało być. Dotkliwie doświadczyli tego zarówno uczniowie jak i nauczyciele, którzy musieli zmierzyć się z zupełnie inną rzeczywistością. Brak możliwości bezpośredniego kontaktu z uczniami zmusił pracowników oświaty do wdrożenia nowych metod przekazywania wiedzy. Te metody były nowe dla uczniów, ale bardzo często również dla samych nauczycieli. Nauczanie przybrało formę edukacji online, w której wykorzystywane są technologie telekomunikacyjne i teleinformatyczne, lub też nauczania „korespondencyjnego”. Nauczyciel przesyła uczniom zadania do wykonania, nie mając jednocześnie możliwości bezpośrednio nadzorować jego pracy. Podjęcie nauczania na odległość nie było jak wcześniej wyborem metod czyniący proces edukacji atrakcyjniejszym. Stał się obowiązkiem realizowanym przez nauczyciela niezależnie od poziomu własnych kompetencji w tej dziedzinie wiedzy.
Uczniowie rozpoczynający edukację w klasie pierwszej stanowią różnorodną grupę. Różnią się między sobą dojrzałością w sferze emocjonalnej, społecznej i poznawczej. Przed każdym jednak stawiane są podobne wymagania. Wyzwanie natomiast dla każdego, niezależnie od wieku wiąże się z obawą – „czy podołam ?”
Dzieci wkraczające w wiek szkolny dalej intensywnie się rozwijają. Zmiany zachodzą w obszarze myślenia, zwiększa się jego umiejętność wnioskowania, zaczyna się rozwijać zdolność do analizy i uogólniania. Dziecko przejmuje nową rolę społeczną ucznia, wkracza do szkoły, gdzie spotyka nieznane dotąd osoby. Wiąże się to z większym uniezależnieniem się od rodziców i ze znacznie większą samodzielnością. To jak uczniowie poradzą sobie z wymaganiami sytuacji szkolnej, zależy rozwój ich poczucia własnych kompetencji. Cały ten proces wydaje się być znacznie bardziej utrudniony w obliczu nauczania zdalnego.
Izolacja jest uciążliwa dla każdego, dla edukacji wczesnoszkolnej dodatkowo problematyczne okazuje się to, iż wspomniane wyzwania przed jakimi stoją uczniowie są momentami wręcz niemożliwe do realizacji. Należy pamiętać, że edukacja wczesnoszkolna stanowi podstawę kolejnych etapów nauki szkolnej i w znacznym stopniu kształtuje przyszłość dziecka. W tym procesie ogromną rolę stanowi nauczyciel wychowawca klasy, który nie tylko opiekuje się dziećmi, ale również przekazuje wiedzę i kształtuje nowe umiejętności poprzez zabawę. Zajęcia powinny opierać się nie tylko na tradycyjnym przekazywaniu informacji, ale również przy zastosowaniu różnorodnych metod atrakcyjnych dla dziecka. Także wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce. Bez możliwości bezpośredniego kontaktu to wciąż rodzic sprawuje najważniejszą rolę.
W czasach pandemii nauczanie zdalne stanowi jedyną formę edukacji. Czynnikami decydującymi o sukcesie edukacji, nie jest jak do tej pory jedynie przygotowanie i kompetencje nauczyciela oraz predyspozycje i wewnętrzna motywacja dziecka. Duże znaczenie ma również sprawny sprzęt, odpowiednie łącze internetowe oraz umiejętności nauczycieli w planowaniu i przygotowaniu takich właśnie lekcji. Nie zmienia to wszystko faktu, że wciąż motywacja ucznia odgrywa bardzo ważną rolę.
Wyróżniamy dwa typy motywacji. Pierwsza jest to motywacja, która tkwi w samym uczniu- wewnętrzna. Podejmuje on dane działanie bez względu na zewnętrzne impulsy. Druga to motywacja zewnętrzna o której się mówi gdy do wykonania czynności stosuje się kary i nagrody. Porównując te dwie motywacje, można stwierdzić, iż ważniejsza jest ta pierwsza. Jeżeli w procesie nauczania młodego człowieka stosuje się wyłącznie wzmocnienie jest to niekorzystne. Powoduje zanikanie motywacji wewnętrznej oraz skutkuje tym, że uczeń koncentruje się wyłącznie na osiągnięciu nagrody. Traci tym samym możliwość wzmacniania poczucia własnej wartości oraz doświadczania samego siebie jako kompetentnej, dumnej z siebie osoby. W sytuacji, gdy sama nagroda np. słodycz staje się celem to droga jego osiągniecia przestaje mieć znaczenie. W przyszłości zacznie uruchamiać się myślenie poszukiwania drogi na skróty np. oszukiwania.
Obserwuje się, że dzieci w wieku wczesnoszkolnym są bardziej nastawione do uczestnictwa w lekcji w trybie stacjonarnym niż zdalnym. Wśród uczniów zauważamy, że sytuacja pandemiczna wpłynęła negatywnie na poziom motywacji. Zarówno rodzice jak i uczniowie twierdzą, że więcej czasu i zapału poświęcają na przygotowanie się do lekcji stacjonarnych.
Pojęcie motywacji nie dotyczy tylko nauczania czy uczenia się ale także innych sfer życia. Dotyczy to również rozwoju zainteresowań, spotkań z rówieśnikami, zabawy. Niestety nauczanie zdalne nie sprzyja także pobudzeniu motywacji do podejmowania innych aktywności. Sytuacja w której uczniowie muszą korzystać z edukacji zdalnej zamiast uczęszczać do szkoły, odbiera im wiele możliwości oraz utrudnia zaspokojenie potrzeb charakterystycznych dla tego etapu rozwoju. Nauczanie zdalne jest korzystne z wielu przyczyn: zwiększa poczucie bezpieczeństwa w obliczu zwiększonej liczby zachorowań na koronawirusa, umożliwia korzystanie z edukacji każdemu kto ma dostęp do komputera i internetu, pomocne jest dla dzieci mających trudność w koncentrowaniu się na zadaniu w warunkach klasowych. jednak wyższy poziom motywacji do działania w różnych sferach życia uwidacznia się, gdy dzieci uczęszczają na lekcje.