Audycja z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja

Witaj majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Przy hulance i przy winie.
Witaj maj, piękny maj,
U Polaków błogi raj.
Nierząd braci naszych cisnął,
Gnuśność w ręku króla spała,
A wtem trzeci maj zabłysnął -
I nasza Polska powstała
Witaj maj, piękny maj,
Wiwat wielki Kołłątaj!
Konstytucja 3 maja: właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – uchwalona została 3 maja 1791 roku. Była to ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie - po konstytucji amerykańskiej z 1787 r., nowoczesną, spisaną konstytucją.
Wydarzenia na świecie stworzyły atmosferę sprzyjającą reformatorom. Sąsiedzi Polski byli zbyt zaangażowani w wojny i w rozwiązywanie wewnętrznych konfliktów, aby ingerować w Polsce. Największe możliwości reform otworzył Sejm Czteroletni obradujący w latach 1788–1792. Od roku 1790 przyjął formę sejmu skonfederowanego. Wstępny projekt nowej konstytucji został przygotowany przez króla z udziałem między innymi Stanisława Małachowskiego, Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja, Stanisława Staszica.
Konstytucja 3 maja składała się z 11 rozdziałów. Ustanawiała religię katolicką jako wyznanie państwowe Rzeczypospolitej, zapewniając jednak tolerancję dla innych wyznań. Potwierdzała pełne prawa obywatelskie dla stanu szlacheckiego, jednak z wyłączeniem gołoty, czyli nie posiadających majątku. Mieszczanom zapewniała samorząd i dostęp do szlachectwa oraz 24-osobową reprezentację do sejmu z głosem doradczym. Obejmowała włościan opieką prawa. Zgodnie z doktryną Monteskiusza, dzieliła władzę państwową na: prawodawczą - sejm, wykonawczą - król i Straż Praw (rząd), sądowniczą - niezawisłe sądy. Znosiła liberum veto i konfederacje. Ustanawiała monarchię dziedziczną dla dynastii saskiej i gabinet królewski ministrów na wzór angielski.
"Prawodawcy stworzyli dzieło narodowe w tym znaczeniu, że narodowi podporządkowali króla, rząd, sejm, wojsko, wszystko. Poświęcając wolność jednostek starali się ugruntować wolność narodu, to jest niepodległość" - napisał znany historyk, Władysław Konopczyński.
Mimo rozbiorów, pamięć o drugiej w dziejach świata spisanej konstytucji narodowej (uznawanej przez politologów za bardzo postępowy jak na swoje czasy dokument) przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa. Co więcej, przenika wysiłki potomków twórców konstytucji. W Polsce uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, Święto Konstytucji 3 maja jest obchodzona jako święto państwowe.