Arteterapia w przedszkolu

Arteterapia w przedszkolu
Arteterapia to wykorzystanie twórczości w celach leczniczych. Pojęcie arteterapia oznacza terapię poprzez sztukę. Arteterapia to działanie na rzecz zachowania zdrowia psychicznego, które wykorzystuje proces tworzenia sztuki w celu poprawy i fizycznego, psychicznego i emocjonalnego zdrowia jednostek w każdym wieku. Opiera się na przekonaniu, że proces twórczy, pozwalający na artystyczną ekspresję pomaga ludziom rozwiązywać konflikty problemy, redukuje stres, zwiększa poczucie własnej wartości i samoświadomości. Arteterapia pomaga zapobiegać pogłębianiu się stanów chorobowych, wpływa na rozwój zdolności, które mają urzeczywistnić pragnienia i zamierzenia dziecka. Pomaga również uzewnętrznić emocje, pragnienia, myśli, spojrzeć na nie z bliska oraz pomóc w dostrzeżeniu ich przez innych . Wydobywa z dzieci siłę oraz energię, które wspierają je we własnym rozwoju . Arteterapia pozwala kształtować inteligencję emocjonalną, takie umiejętności jak: rozpoznawanie własnych emocji oraz wyrażanie ich w sposób akceptowany przez innych. Jest formą komunikacji. Może pomóc dostrzec, że spontaniczne i autentyczne wyrażenie siebie jest naprawdę możliwe, możliwa jest także nasza przemiana.
W wypadku dzieci w wieku wczesnoszkolnym profilaktyka polega z jednej strony - na kształtowaniu dojrzałości do nabywania umiejętności czytania i pisania, a z drugiej - na eliminowaniu ze środowiska rodzinnego i szkolnego tych negatywnych czynników, które utrudniają dziecku naukę. Oddziaływania naprawcze - korekcyjne i reedukacyjne - polegają na usprawnianiu zaburzonych funkcji psychicznych "zaangażowanych" w proces uczenia się Natomiast oddziaływania na osobowość dziecka obejmują budzenie motywacji do nauki i wiary we własne możliwości, eliminowania lęku przed niepowodzeniem, budzenie pozytywnej samooceny i samoakceptacji. W tak szeroko ujmowanej koncepcji terapii pedagogicznej możliwe jest stosowanie nowych metod, dotychczas niewykorzystanych.
Zadania:
Arteterapia spełnia następujące funkcje: dydaktyczną – poprzez wzbogacenie osobowości człowieka i jego życia emocjonalnego, hedonistyczną – wzbudzając poczucie piękna, co za tym idzie rozkoszy i przyjemności, komunikacyjną – integrując jednostkę z otoczeniem, ludyczną – dając poczucie radości, zabawy, umożliwiając ekspresję i twórczą rozrywkę, profilaktyczną – zapobiegając powstawaniu depresji, nerwicy, łagodząc ból i cierpienie, terapeutyczną – poprawiając stan zdrowia fizycznego i psychicznego.
Rodzaje arteterapii
• Biblioterapia ( jest działaniem terapeutycznym opierającym się o zastosowanie materiałów czytelniczych, rozumianych jako środek wspierający proces terapeutyczny, jest rodzajem psychicznego wsparcia, pomocy w rozwiązywaniu osobistych problemów danej osoby przez ukierunkowane czytanie)
• Choreoterapia (leczenie tańcem ;choreios – taneczny, choros-taniec, terapia-leczenie; Ruch jest tu procesem, który ma na celu doprowadzić do jedności fizycznej i psychicznej człowieka)
• Chromoterapia – terapia kolorami, może polegać na:
• bezpośrednim naświetlaniu poprzez ekran w odpowiednim kolorze,
• przebywaniu w otoczeniu danych kolorów,
• piciu nasłonecznionej wody i jedzeniu wybranych produktów,
• wdychaniu promieni słonecznych przez kolorową tkaninę,
• kąpielach w kolorowej wodzie,
• piciu napromieniowanej danym kolorem wody - w tym celu szklankę z zimną wodą należy trzymać lewą ręką, a prawą skierowaną palcami w dół trzymać nad szklanką, następnie skoncentrować się nad danym kolorem, a po pięciu minutach wypić wodę małymi łyczkami)

• Dramatoterapia- terapia poprzez przygotowanie i uczestniczenie w spektaklach teatralnych
• Estetoterapia- terapia poprzez doznania estetyczne, kontakt z pięknym otoczeniem, dziełami sztuki itp.
• Ergonoterapia- wyspecjalizowana forma rehabilitacji organizowana w postaci zajęć w pracowniach tkackich, ceramicznych, rzeźbiarskich, metaloplastyki
• Ludoterapia- terapia za pomocą gier i zabaw
• Muzykoterapia- terapia za pomocą muzyki

W pracy z dziećmi wieku przedszkolnymi można stosować wszystkie wymienione rodzaje arteterapii.

Przykładowe zajęcia z zakresu muzykoterapii.
Zajęcia z muzykoterapii mogą przebiegać według Mobilnego Modelu Rekreacji Muzycznej wg M. Kieryła, jest to najbardziej przystępny i akceptowany przez dzieci sposób terapii. Przebiegają one w następujących pięciu etapach:
1. Odreagowanie – (O)
2. Zrytmizowanie – (Z)
3. Uwrażliwienie – (U)
4. Relaks – (R)
5. Aktywizacja – (A) – łagodna lub dynamiczna
Zajęcia te można stosować do lekcji, przerywników śródlekcyjnych oraz zajęć pozalekcyjnych. Działają na organizm pobudzająco, zwiększają wyobraźnię, powodują poprawę koordynacji ruchowej, wzmagają chęci do przezwyciężania problemów, motywują do wytężonej pracy, pomagają zintegrować się z grupą, a przede wszystkim uczą jak radzić sobie ze stresem.
Scenariusz zajęć
Odreagowanie
1. „Jesteśmy kurczętami” - dzieci w przysiadzie naśladują ruchy kurcząt oraz ich odgłosy przy muzyce M. Musorgskiego „Taniec kurcząt”.
Oddech - podnosimy skrzydła - wdech
- opuszczamy skrzydła – wydech.

2. Zabawa „Burza”
I grupa - naśladuje deszcz od lekkiego do silnego
II grupa - naśladuje szum wiatru, kołyszące się drzewa
III grupa - naśladuje grzmoty
Dalszy ciąg zabawy odbywa się przy muzyce ilustrującej burzę muzyka uspakaja się, ukazuje się słońce.
Oddech – wdychamy i wydychamy świeże powietrze po przebytej burzy. (3 razy)
Zrytmizowanie
1. Grupowa improwizacja – naśladujemy gesty, kroki przy muzyce chińskiej, indyjskiej, afrykańskiej i japońskiej.
2. „Jesteśmy w Hiszpanii” – rytmiczny marsz przy muzyce G. Bizet „Carmen” (aria torreadora).
Oddech swobodny – (3 razy).
Uwrażliwienie
1. Przedstawianie ruchem różnorodnej muzyki oraz ilustrowanie jej i nadawanie obrazkom tytułów:
- E. Grieg „W grocie króla gór”,
- C. Saint – Saëns „Karnawał zwierząt – Ptaszarnia”,
- N. Rimski – Korsakow „Lot trzmiela”.
Uczniowie ilustrują dane utwory i nadają im tytuły.
Ćwiczenia oddechowe.
Relaks
1. Ćwiczenia izometryczne
Dzieci leżą na materacach – napinanie mięśni i rozluźnianie. Mocno starają się przytrzymać materac rękami i nogami, a następnie rozluźniają ciało. (Kilkakrotne powtórzenie).
2. Muzyka relaksacyjna z elementami delikatnego szumu morza, odgłosami mew, śmiejących się i bawiących na plaży dzieci.

Wyobraź sobie, że są wakacje. Leżysz na materacu, który lekko unosi się na morskiej wodzie. Morze jest nadzwyczaj spokojne i ciepłe. Niebo swoim błękitem przyciąga twój wzrok. Na twarzy czujesz powiew delikatnego wietrzyku. Na plaży słyszysz roześmiane dzieci. Jesteś szczęśliwy, odpoczywasz. Twoje ciało jest lekkie, a umysł wypoczęty. Lekka fala unosi cię w kierunku brzegu. Poruszasz rękoma, wiosłując płyniesz w obranym kierunku. Zamaczasz lekko stopy w ciepłej, morskiej wodzie. Wstajesz z materaca, bierzesz kilka głębokich oddechów. Czujesz, że chce ci się żyć.
Aktywizacja
1. Aktywizacja łagodna
Na tle muzyki E. Griega „Poranek” dzieci wykonują odpowiednie ruchy.
Jesteś słoneczkiem, które budzi się ze snu. Rozwija pierwszy promień, drugi i wszystkie promienie rozświetlają już ziemię. Słonko unosi się wyżej i wyżej, jest radosne, bo przynosi życie całemu światu.
2. Aktywizacja dynamiczna
(Muzyka E. Griega w tle).
Słonko tańczy po niebie, zagląda do okien domów i budzi dzieci. Unosi się nad morza, jeziora, ogrzewa wodę i budzi w lesie zwierzęta. Cała przyroda wita z uśmiechem nowy dzień. Słonko powoli zatrzymuje się na niebie i z radością patrzy na cały świat.
Uśmiechnijmy się do słonka i maszerując pomachajmy do niego.

Powrót na swoje miejsca. Rozmowa o wrażeniach z zajęć.
Efekty i korzyści płynące z arteterapii.
W wyniku procesu twórczego u osoby tworzącej:
• zostają uwolnione i odreagowane nagromadzone emocje
• zmniejsza się poziom napięcia
• zostaje uaktywniona sfera komunikacji niewerbalnej
• wzmacnia się poczucie sprawstwa i bezpieczeństwa
• zwiększa się poziom samowiedzy i akceptacji siebie
• wzmaga się świadomość motywów własnych działań i zachowań
• uaktywnia się ekspresja samego siebie i spontaniczność
Arteterapia pozwala na:
• rozwijanie własnych działań twórczych
• pozawerbalne porozumiewanie się
• uzewnętrznienie świata własnych przeżyć i odczuć
• zaspokajanie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestniczenia,bycia rozumianym i docenianym,
• zrozumienie własnych pragnień, potrzeb
• pobudzenie sensoryczne - wielozmysłowe postrzeganie świata
• poznawanie innych - zmiana optyki widzenia swoich problemów
• akceptacja siebie i innych
• kreowanie przestrzeni, poznawanie dystansu i granic
• tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji
• relaks, przyjemność, odpoczynek