Barwy gitary - współczesne techniki artykulacyjne i sonorystyczne gitary klasycznej

Klasa od IV OSM i od II PSM
edukacja muzyczna czas zajęć – łącznie 60-80 minut

Kompetencje kluczowe:
- poznanie współcześnie wykorzystywanych technik artykulacyjnych i sonorystycznych gitary klasycznej
- Umiejętność uczenia się i wzbogacenie wiedzy o możliwościach gitary klasycznej

Cele ogólne:
- rozwój zainteresowań instrumentem – gitarą oraz zainteresowań muzycznych,
- rozwój zdolności muzycznych

Cele szczegółowe:
Uczeń:
- potrafi wymienić nowoczesne efekty brzmieniowe gitary klasycznej i je zademonstrować
- różnicuje słuchowo efekty brzmieniowe
- zna pojęcia związane z tymi brzmieniami

Metody: teoretyczne (omówienie, demonstracja) i praktyczne ćwiczenia,
Forma pracy: indywidualna z nauczycielem (dopuszcza się grupową)
Przebieg zajęć:
1.Powitanie
Przeprowadzenie wstępnej części zajęć wg dotychczasowego schematu celem „wyćwiczenia”, rozgrzania rąk.

2.Podanie celu lekcji.
Celem naszej dzisiejszej lekcji będzie zademonstrowanie nowych efektów artykulacyjnych i sonorystycznych na gitarze klasycznej
3. Utrwalenie wiadomości dotyczących poznanych/wybranych efektów na podstawie utworów z „Gitara extra klasa” T.Stachak
Pytania nauczyciela:
Jak oznacza się pizzicato i jak się je wykonuje (patrz Marionetki T.Stachak)? co to jest pizzicato Bartoka?
Jak oznacza się stukanie prawą ręka w różne części pudła? Jakie jeszcze efekty poznałeś przy okazji „Samby na wesoły” T.Stachak? (hammering, arpeggio palcem między siodełkiem a kołkami)
Jakiego typu mogą być glissanda i jak są one określane?
Jak wykonujemy tamburyn i jak go określamy?

4.Prezentacja efektów brzmieniowych.

Efekty sonorystyczne, jak stukanie, klepanie po różnych częściach instrumentu, szorowanie paznokciem po strunie basowej, arpeggio między siodełkiem a kołkiem.
Etouffe
Oznacza zduszony dźwięk (z franc.). Palec lewej ręki przyciska strunę na prożku a palec prawej ręki uderza w strunę przy podstawku. Efekt ten oznaczany jest malutkim trójkącikiem pod nutą.
Technika rasquedo – „bijąc”. Bardzo szybko uderzamy akord palcami prawej ręki, małym, serdecznym, środkowym i wskazującym impulsami w oznaczone struny, technika zapożyczona z flamenco. Kierunek uderzenia oznaczony jest strzałką.
Klang – technika znana wśród gitarzystów basowych, polega na mocnym uderzeniu kciukiem w strunę basową tak, aby uderzając w gryf wydobyć charakterystyczny dźwięk slap.
Efektywne arpeggio – szybkie rozłożenie akordu grając go w górę i w dół. Zaznaczony linią falistą w górę i w dół współbrzmienia.
Rozstrajanie instrumentu jako efekt sonorystyczny. Szybkie rozstrajanie instrumentu kołkiem struny najczęściej basowej.
Tambora. Zabieg techniczny naśladujący dźwięk bębenka. Są dwie metody osiągania tego rezultatu. Dwie sąsiednie struny basowe nakładamy na siebie, aby ustawiły się jedna nad drugą, np. E6 na A5 na VII progu. Następnie kciukiem prawej ręki lub palcem i rytmicznie uderzamy w strony. Efekt można połączyć z glissandem. Oznaczany jako kreska z krzyżykami plus napis „tamb”. Po raz pierwszy tę technikę użył F. Tarrega w Gran Jota
Podciąganie struny. (z ang bend, bending). Technika gry polegająca na podciąganiu struny wzdłuż gryfu o ćwierć (lub więcej) tonu. Oznaczany małym trójkącikiem z wygiętą linią plus informacją o jaką wysokość należy podnieść dźwięk, np. 1/4
Tarka – technika artykulacji polegająca na energicznym szorowaniu opuszkami palców strun. Prawą rękę układamy do strun. Można pocierać w obydwu kierunkach: od pudła do strunnika (uzyskamy efekt wyciszenia) lub odwrotnie (efekt crescenda).
Tapping – z ang pukanie – technika gry popularnej głównie wśród gitarzystów elektrycznych. To sposób wydobywania dźwięku poprzez uderzenie palcem i (najczęściej) prawej ręki na odpowiednich miejscach na gryfie. Zwykle potem następuje ruch legato lewej ręki. Tapping traktuje gryf jako swoistą klawiaturę, oznaczone za pomocą cyfr (w tabulaturze) lub nut połączonych łukiem.

Na prezentację jednego efektu przewidujemy około 5 minut. Najpierw pokazujemy uczniowi na swojej gitarze, następnie prezentujemy zapis w nutach/tabulaturze. Potem uczeń powtarza ten efekt dochodząc do możliwie najwyższego poziomu.
Literatura konieczna na zajęciach: Alfabet technik gitarowych, utwory na gitarę Zdzisław Musiał oraz utwory Tatiany Stachak. Przykłady Youtube.

8.Podsumowanie zajęć (sprawdzenie wraz z uczniami czy cele lekcji zostały osiągnięte )
Co było celem dzisiejszej lekcji?
"Dziś na lekcji dowiedziałem się, że ..."
Jak myślicie czy pamiętamy efekty gitarowe?
Wymień poznane efekty artykulacyjne i sonorystyczne i zademonstruj na gitarze.

9.Podziękowanie za udział w zajęciach, pochwały ustne, pożegnanie, powrót do normalnego toku zajęć (pokaz efektów można potraktować jako przerywnik w lekcji).

Scenariusz opracowała mgr Katarzyna Bonatowska, nauczyciel klasy gitary klasycznej, szkoła muzyczna OSM i PSM