Edukacja przez ruch. Program z zakresu edukacji muzyczno-tanecznej

„EDUKACJA PRZEZ RUCH”
- PROGRAM Z ZAKRESU EDUKACJI
MUZYCZNO - TANECZNEJ

„Muzyki nie słucha się jedynie uszami,
słyszy się ją wibrującą w całym ciele, mózgu i sercu.”
Émile Jaques Dalcroze
Notes Bariolées

I. WSTĘP

Muzyka jest naturalnym sposobem wyrażania uczuć i emocji. Słuchanie jej kształci
wrażliwość, a umiejętność gry na instrumencie wzbogaca możliwości dzielenia się tym, co
trudno ująć w słowa. Znaczeniu muzyki dla rozwoju intelektualnego, psychologicznego
i społecznego poświęcono wiele badań. Wnioski z tych prac świadczą o niebagatelnym wpływie sztuki muzycznej na rozwój człowieka w wielu sferach.
Dobroczynne działanie muzyki na rozwój emocjonalny znane jest od dawna i znalazło swoje odbicie w powiedzeniu: muzyka łagodzi obyczaje. Wspólne wykonywanie muzyki wymaga od dzieci koncentracji i zespołowego dążenia do osiągnięcia zamierzonego efektu, a także uczy odpowiedzialności za działanie własne i grupowe. Wiek przedszkolny to czas wzmożonego kształtowania się uzdolnień i wrażliwości muzycznej. Na tym etapie najprostszą formą kontaktu ze sztuką muzyczną jest śpiewanie piosenek oraz ruch.
Obcując z muzyką, dzieci uczą się różnicować zjawiska oraz pojęcia, uświadamiają
sobie między innymi trwanie w czasie, identyczność i różnorodność, dynamikę, tempo,
skutek, przyczynę. Muzyka rozwija aktywną, twórczą wyobraźnię, służy także nauce analizy,
syntezy i abstrahowania. Kontakt z muzyką sprzyja także nauce. . Uczy aktywności opartej na regułach. Jej silne, bezpośrednie działanie odbywa się między innymi przez rytm, tempo, celowość i porządek ruchów.

Taniec zaliczany jest do jednej z najstarszych form sztuki i kulturowej działalności człowieka. Zawsze był i jest nadal jednym ze sposobów przeżywania i przekazywania emocji, formą fizycznego i duchowego odreagowania oraz okazją do zabawy i terapii. Uważa się, że taniec towarzyszył człowiekowi od początku jego istnienia, a kształtowanie form tanecznych następowało w miarę poznawania otaczającego świata, gdy człowiek starał się naśladować przejawy tegoż świata i swoim ciałem wyrażał uczuciowy stosunek do niego.
Taniec dostarcza człowiekowi wiele emocji i wrażeń estetycznych. Według Olgi Kuźmińskiej – wybitnej tancerki z Wielkopolski - „taniec to rytmiczne poruszanie tańczącego, inspirowane różnorodną muzyką i wewnętrznymi przeżyciami”.
Podsumowując, stwierdzić należy, że taniec na przestrzeni wielu lat ukształtował się w różnych kierunkach, przybierając odpowiednie nazwy. Wśród wielu jego odmian wymienia się następujące, najbardziej tradycyjne jego rodzaje :
1.Taniec ludowy ( regionalny i narodowy ) – z którym związany jest autentyzm połączony ze spontanicznością i zabawą. Taniec ten, który tradycją sięga zmierzchłych czasów, uznawany jest za taniec naszych pradziadów. To właśnie on towarzyszył wielu obrzędom, ceremoniom, uroczystościom i zwyczajom ludowym.
2. Taniec towarzyski (standardowy, latynoamerykański, dyskotekowy).
3. Taniec estradowy ( rewiowy, kabaretowy, sep ).
4. Widowisko baletowe ( balet klasyczny, taniec neoklasyczny ).
5. Widowisko taneczne ( pantomima, małe formy muzyczno-taneczne, masowe pokazy taneczne, tance historyczne ) itd.
Obojętnie, jaki rodzaj tańca preferujemy jest on przejawem ruchowej działalności człowieka oraz istotnym elementem wychowania dzieci i młodzieży.
Wykorzystanie tańca w pracy z dziećmi daje duże możliwości w kierowaniu rozwojem ich osobowości i sprawności psychofizycznej. Różnorodność form tanecznych umożliwia wprowadzenie tańca do pracy z wszystkimi grupami wiekowymi. Zabawowa forma działalności tanecznej sprzyja odprężeniu psychicznemu, zmniejsza napięcia i likwiduje źródła frustracji. Dzieci wyzbywają się kompleksów, zahamowań, otwierają się na świat, są spontaniczne i bardzo często odnajdują swoje miejsce w grupie rówieśniczej. Taniec kształtuje precyzję ruchów, doskonali ich koordynację i orientację przestrzenną. Ruchom dziecka dodaje lekkości, sprężystości, płynności; poprawia jego gibkość i skoczność. Pozytywnym zmianom ulega postawa ciała dziecka, gdyż estetyka i elegancja ruchów wymagana w tańcu narzuca postawę „prostych pleców”, ściągnięcia łopatek i podniesienia głowy. Także, nie bez znaczenia jest pozytywny wpływ tańca na pamięć dziecka, szczególnie na pamięć ruchową, którą kształtujemy poprzez powtarzanie sekwencji kroków i figur tanecznych.
Ogromne korzyści, jakie płyną z uczestnictwa w tańcu, skłoniły mnie do pracy nad programem edukacji muzyczno – tanecznej. Tworząc program własny „Edukacja przez ruch” miałam na celu rozbudzanie w dzieciach miłości do muzyki i tańca. Pragnę bowiem, by dziecko otoczone muzyką, w szerokim tego słowa znaczeniu, rozwijało się wszechstronnie

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej w tym uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym , kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia kształcenia ogólnego, dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
(Dz. U. 2017 poz. 356)
• Ustawa Prawo Oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. (Dz. U. z dnia 11 stycznia 2017 r. poz. 59 z późniejszymi zmianami) art. 4 ust.26 z odwołaniem do Ustawy o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 r. art. 3 pkt. 13b (Dz. U. z 2016 r. poz. 1943, 1954, 1985, 2169)

Program zawiera:
I. Wstęp
II. Charakterystyka programu
III. Warunki realizacji programu
IV. Cele programu
V. Metody i formy pracy
VI. Planowane treści zajęć
VII. Oczekiwane rezultaty
VIII. Ewaluacja programu
IX. Bibliografia
X. Załączniki

II. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Główne założenia programu:
• Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka w tym wrażliwość
estetyczną w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, muzyki, tańca, śpiewu
• Wspieranie aktywności dziecka, podnoszącej poziom inteligencji sensorycznej
i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych

Koncepcja programu:
• Koncepcja programu dostosowana jest do założeń Podstawy Programowej
Wychowania Przedszkolnego (Dz. U. 2017 r. poz. 356) oraz do założeń wynikających ze Statutu Przedszkola Miejskiego nr 10 w Chełmie
• Program powstał na podstawie własnych obserwacji, doświadczeń zawodowych oraz
literatury poświęconej tej tematyce
• Treści programu wpisują się w realizację zadań oraz obszarów zawartych w
Podstawie Programowej w następującym zakresie:

1. Fizyczny obszar rozwoju dziecka:
4) komunikuje potrzebę ruchu, odpoczynku,
5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich; wykonuje różne formy ruchu: bieżne, skoczne, z czworakowaniem, rzutne,
8) wykonuje podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała,
2. Emocjonalny obszar rozwoju dziecka:
4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazy,
3. Społeczny obszar rozwoju dziecka:
1) przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób
i przestrzegając tych wartości nawiązuje relacje rówieśnicze,
8) obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe,
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystują komunikaty werbalne
i pozawerbalne, wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy,
4. Poznawczy obszar rozwoju dziecka:
1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy, znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych; tańca, intencjonalnego ruchu, gestów,
7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np.: dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały, muzykuje z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe.

III.WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU

Program jest elastyczny, gdzie nauczyciel może modyfikować proponowane zabawy, tańce z dziećmi, aby dostosować do aktualnego stanu fizycznego i nastroju przedszkolaków.
Program zaplanowany jest do realizacji poczynając od listopada 2019 roku i w miarę możliwości będzie kontynuowany w kolejnych latach.
Realizacja programu umożliwia każdemu dziecku rozwijanie wrażliwości estetycznej, kształtowanie harmonii ruchu oraz wyczucia rytmu przy wykorzystaniu różnorodnych metod
i form pracy.

Miejsce realizacji programu:
Przedszkole Miejskie nr 10 w Chełmie - sale przedszkolne, hol, plac zabaw, inne miejsca (w zależności od potrzeb i realizowanej aktualnie tematyki zajęć i uroczystości)

Zasięg programu:
Program dostosowany jest do możliwości dzieci 3 – 6 - letnich

IV. CELE PROGRAMU
Cele ogólne:
• Wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego dzieci
• Zaspokajanie naturalnej potrzeby ruchu

a) cele kształcące:
• kształtowanie e4stetyki i harmonii ruchu, wyczucia rytmu, wyobraźni twórczej,
• rozwijanie uzdolnień tanecznych oraz wrażliwości na piękno i wdzięk,
• kształtowanie zachowań sprzyjających zdrowiu przez czynny udział w zajęciach muzyczno – ruchowych.
b) cele poznawcze:
• poznawanie tańców regionalnych, narodowych i towarzyskich,
• nabywanie umiejętności skupienia uwagi, orientacji i szybkiej decyzji,
• poznawanie własnej wartości oraz sposobów na prezentowanie swoich mocnych stron.
c) cele wychowawcze:
• wdrażanie do racjonalnego i kulturalnego spędzania czasu.,
• rozwijanie poczucia kolektywizmu i odpowiedzialności,
• zachęcanie do aktywnego udziału w życiu przedszkola i promowania go w środowisku lokalnym.

V. METODY I FORMY PRACY
Program realizowany będzie w trakcie zajęć przedszkolnych przez cały rok szkolny przy wykorzystaniu następujących metod i form pracy:
Przy realizacji programu będą stosowane:
A. METODY TWÓRCZE - metody kreatywne oparte na naturalnym ruchu, które realizują zadania problemowe wymagające pełnej samodzielności i inwencji twórczej dzieci:
1. zabawy naśladowcze – naśladowanie ruchów, wykonywanie ruchów opisanych słownie
i przywołanie z pamięci dziecka czynności widzianych lub stworzonych w wyobraźni,
2. zadania stawiane do wykonania - wykonywanie przez dziecko szeregu zadań, które stanowią dla niego bezpośredni, zrozumiały i atrakcyjny cel,
3. programowe nauczanie – nauczyciel demonstruje elementy ruchu, czuwa nad ich prawidłowym wiązaniem w całość, koryguje błędy, objaśnia,

B. METODY ODTWÓRCZE - metody odwołujące się do pamięci dziecka, obserwowanie i odtwarzanie ruchów pokazywanych przez nauczyciela:
1. opowieść ruchowa – ilustrowanie ruchem wyobrażonego obrazu zainspirowanego opowieścią nauczyciela,
2. gimnastyka twórcza Rudolfa Labana - metoda dążąca do rozwijania naturalnej ruchliwości dziecka i podkreślenia przez ruch swojej indywidualności (zabawy taneczne, pantomima, drama)
3. metoda Karola Orffa - wykorzystywanie słów, rytmu i ruchu, nawiązując do tradycyjnych form zabaw, ćwiczeń, tańców i muzyki,

C. METODY NAUCZANIA RUCHU:
1. syntetyczna - całościowe nauczanie zestawów mniejszych elementów, powolne wprowadzanie dłuższych układów muzyczno – tanecznych,
2. analityczna - dzielenie złożonych i trudniejszych koordynacyjnie zestawów ćwiczeń na fragmenty, które po osobnym opanowaniu scala się w płynny układ,

7. FORMY PRACY

Formy realizacji działań edukacyjnych są następujące:
• zbiorowa (praca z całą grupą),
• zespołowa (w kilkuosobowych zespołach),
• indywidualna (zróżnicowana z poszczególnymi dziećmi).

VI. . PLANOWANIE TREŚCI ZAJĘĆ

1. Ruch przy muzyce:
• wprowadzenie elementów ruchowych do słuchanej muzyki,
• swobodna interpretacja ruchowa piosenek,
• ćwiczenia rozluźniające napięcie mięśniowe,
• wprowadzenie elementów aerobiku oraz gimnastyki artystycznej
• odtwarzanie różnorodnych wzorów rytmicznych, ułatwiających prawidłowe reagowanie ruchem na zmiany w muzyce.

2. Zagadki słuchowe:
• rozpoznawanie dźwięków instrumentów i różnych odgłosów z otoczenia

3. Ćwiczenia uwrażliwiające na różne elementy muzyki :
• dynamiczne – uczące spostrzegania zmian dynamiki i reagowania na nie ruchem,
• agogiczne – ćwiczące umiejętność natychmiastowego reagowania na zauważone zmiany agogiki (zmiana tempa),
• artykulacyjne – uczące spostrzegania i odzwierciedlania ruchem różnic artykulacyjnych.
4. Zabawy dźwiękonaśladowcze:
• „Poliglota”
• „Dziwne rozmowy”
• „Co mówią zwierzaki?”
• „Syk węża”
• „Wesołe i smutne okrzyki”
• „Szybko - wolno”
• „Stonoga”
• „Kurnik z grzędą”
• „Głowa – ramiona”

5. Zabawy taneczne ze śpiewem:
• „Stary Abraham”
• „Jeżyk i liście”
• „Nie chcę Cię znać”
• „Muzykanci – Konszabelanci”
• „Dwóm tańczyć się zachciało”
• „Zasiali górale”
• „Boogie - woogie”
• „Magiczna cyfra siedem”
• „Kaczuszki”
• „Jedzie pociąg z daleka”

6. Zapoznanie z układami polskich tańców narodowych – nauka wybranych układów:
• polonez
• kujawiak
• krakowiak
• mazur
• oberek

7. Zapoznanie z układami wybranych tańców zagranicznych – nauka dowolnych układów:
• kazaczok
• polka
• zorba
• taniec belgijski
• taniec hiszpański
• rock and roll

8. Nauka różnorodnych układów opracowanych przez nauczyciela do wybranych przez niego utworów muzycznych

VII. OCZEKIWANE REZULTATY

Dla dziecka:
Poprzez realizację programu dziecko potrafi:
• Swobodnie i spontanicznie interpretować ruchowo słuchaną piosenkę, melodię, utwór muzyczny
• Rozpoznawać dźwięki instrumentów i odgłosów z otoczenia
• Właściwie reagować na zmiany tempa i dynamiki słuchanego utworu
• Znać zabawy dźwiękonaśladowcze „Poliglota”, „Dziwne rozmowy”, itp.
• Znać zabawy taneczne „Kaczuszki”, „Dwóm tańczyć się zachciało”, itp.
• Rozpoznawać i odtwarzać ruchowo podstawowe układy polskich tańców narodowych i zagranicznych

Dla przedszkola:
• Podniesienie jakości pracy przedszkola w zakresie stosowania nowatorskich metod
twórczych, odtwórczych i nauczania ruchu
• Doskonalenie pracy nauczycieli, umiejętności wdrażania do praktyki edukacyjnej programu „Edukacja przez ruch”

VIII. EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja końcowa realizacji programu kółka muzyczno-tanecznego przeprowadzona będzie w oparciu o:
- opinię rodziców o uczestnictwie ich dziecka w zajęciach (ankieta - załącznik nr 1),
- własne obserwacje osiągnięć dzieci,
- wyrażenie informacji zwrotnej przez dzieci z zajęć za pomocą ustalonych znaków
- wywiad z dzieckiem uczęszczającym na zajęcia muzyczno – taneczne (załącznik nr 2)
- informacje zwrotne od widzów uroczystości przedszkolnych.

10. BIBLIOGRAFIA
1.. O. Kuźmińska: Aerobic. Taniec i gimnastyka, SiT Warszawa 1985
2. O. Kuźmińska : Taniec w teorii i praktyce. AWF Poznań 2002
3. Z. Kwaśnicowa: Tańce polskie. Zbiór pląsów, Tom I – II, Nasza Księgarnia Warszawa 1937 – 1938
4. . J. Siemkowicz: Ćwiczenia muzyczno – ruchowe. Poradnik metodyczny, PZWS Warszawa 1973
5. M. Wieman : Tańce i zabawy ze śpiewem , PZWS Warszawa 1961

ANKIETA DLA RODZICÓW (załącznik nr 1)

1. Czy Państwa dziecko chętnie uczęszcza na zajęcia muzyczno-taneczne? ( proszę zaznaczyć X właściwą odpowiedź).
a. TAK
b. NIE

2. Jak Państwo oceniacie poziom prowadzonych zajęć ( proszę zaznaczyć X właściwą odpowiedź).
a. Bardzo dobry
b. Zadowalający
c. Niewystarczający

3. Czy Państwo uważają, że tego typu dodatkowe zajęcia są potrzebne? (proszę zaznaczyć X właściwą odpowiedź).
a. TAK
b. NIE

WYWIAD Z DZIECKIEM UCZĘSZCZAJĄCYM NA ZAJĘCIA MUZYCZNO _ TANECZNE (załącznik nr 2)

1.Czy lubisz chodzić na zajęcia muzyczno-taneczne ?
a. TAK
b. NIE
2, Czego uczysz się na tych zajęciach?
3. Narysuj odpowiednią mimikę swojej twarzy po zajęciach.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ (załącznik nr 3)

TEMAT ZAJĘCIA: ,, Lubimy się bawić z muzyką.”

CELE:
• Rozwijanie umiejętności ilustrowania ruchem słyszanej muzyki
• Kształtowanie wrażliwości estetycznej poprzez łączenie ze różnych form aktywności – muzycznej i plastycznej (rysowanie pajęczyny )

OBSZARY PODSTAWY PROGRAMOWEJ:
I 5, II 4, III 8, IV 1, 7

METODY PRACY:
• czynne
• słowne
• praktycznego działania
FORMY PRACY:
• zbiorowa
• indywidualna

POMOCE: Maskotka pszczoły, płyta CD z utworami Batii Strauss – „Le Basque”, sylwetka pajączka, kartki i kredki do rysowania

PRZEBIEG ZAJĘCIA:
1.Powitanie rymowanką : „Iskierka przyjaźni”
Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech cieplutka wróci do mych rąk!
2. A teraz zaczarujemy wszystkie dzieci i naszą salę - ,,Czarowanie”; aktywność ruchowo - muzyczna wg Batii Strauss
3. Zabawy z Pszczółką Mają
Dzieci siedzą w kręgu, N – ciel mówi : „Przyleciała pszczoła żółta i wesoła, a nazywa się...
Dzieci odpowiadają, a następnie podają maskotkę z rąk do rąk i mówią: „ Jestem ..., Jestem ...”, itd.
4. Słuchanie opowiadania nauczyciela:
Na wielkim strychu mieszkały pajączki. Pajączki potrzebują dużo nitki. Zatem pewnego dnia wymyśliły zabawę. Czy chcielibyście wiedzieć jaką? To zabawmy się w ,,Nawijanie nitek”; - aktywność ruchowo - muzyczna wg Batii Strauss.
5. Słuchanie muzyki ,,Le Basque”– swobodne wypowiedzi dzieci na temat tego, z czy kojarzy się im taka muzyka
6. Zabawa w ,,Pajączka” przy muzyce ,,Le Basque”; aktywność ruchowo - muzyczna wg Batii Strauss.
Dzieci stoją w kole i pokazują za nauczycielem. ,,Biegnie, biegnie, biegnie pająk, siup; (poruszają palcami wzdłuż rąk i udają, że spadają – po 2 razy na każdej ręce),
Taki zły, taki zły (stukają w kolana – po 2 razy w każde kolano)
I nawija z jednej strony i nawija z drugiej strony (improwizują nawijanie nitki – po 2 razy z każdej strony ciała)”
6. Zabawa ruchowa z elementem czworakowania ,, Pająki”.
7.Rysowanie pajęczyny i przyklejanie jej na sylwecie pajączka. (w tle słychać muzykę ,,Le Basque”)
8. Odpoczynek przy dowolnej muzyce relaksacyjnej

TEMAT ZAJĘCIA: Zabawy z piosenką „Jeżyk i liście”

CELE :
• Doskonalenie umiejętności wokalnych dzieci
• Kształcenie sprawności tworzenia akompaniamentu do piosenki
• Ilustrowanie treści utworu za pomocą różnych przedmiotów

OBSZARY PODSTAWY PROGRAMOWEJ:
I 5, II 4, III 8, IV 1, 7

METODY PRACY:
• czynne
• słowne
• praktycznego działania
FORMY PRACY:
• zbiorowa
• indywidualna

POMOCE: Płyta CD - Piosenki i zabawy cz. 1 – „Jeżyk i liście”, reklamówki, klocki, sylweta jeża, kolorowe liście.

PRZEBIEG ZAJĘCIA:
1. Powitanie:
Witam wszystkich, którzy się uśmiechają, ...witam dziewczynki, itp.
2. Autoprezentacja przy muzyce: Kto to taki ...
W trakcie przygrywki dzieci kolejno wypowiadają swoje imię
3. Słuchanie piosenki „Jeżyk i liście”
Omówienie nastroju i treści piosenki
4. Akompaniowanie do piosenki gestodźwiękami
Dzieci siedzą na dywanie i śpiewają piosenkę, akompaniując do niej gestodźwiękami.
Na słowa: szu, szur, szur, pocierają dłonią o dłoń. Podczas refrenu, na słowa: tupu, tap, tupu, tap, rytmicznie klepią rękami o podłogę i naśladują gestem łapanie liści.
5. Instrumentacja piosenki za pomocą przedmiotów, które wydają dźwięki: szur, szur – pocieranie w rękach reklamówką, tupu, tap – stukanie klockiem o klocek - podział dzieci na dwie grupy.
6. Ewaluacja
Rozdanie dzieciom listków, nagród za wspólną zabawę. Jeżeli zabawy podobały się bardzo, dziecko nakleja listek na jeżu, jeżeli nie podobały się nakleja pod jeżem

ZABAWY DŹWIĘKONAŚLADOWCZE (załącznik nr 4)
POLIGLOTA
Jestem mały poliglota, bo rozumiem psa i kota.
Ptasi język także znam, zaraz udowodnię wam.
Kotek miskę mleka miał - pyszne było – miauknął: miau miau.
Piesek też by pewnie chciał, szczeknął głośno: hau hau.
Małej myszce ser się śni, piszczy cicho: pii pii pii.
Kurka zniosła jajek sto. Gdacze o tym: ko ko ko.
Kaczka śliczne pióra ma, Kwacze dumnie: kwa kwa kwa.
Nad jeziorem żabek tłum, kumka sobie kum kum kum.
Jak to dobrze kumie, kumie, że ktoś po żabiemu umie.

DZIWNE ROZMOWY
W chlewiku mieszka świnka i trąca ryjkiem drzwi –
gdy niosę jej jedzenie to ona „kwi kwi kwi”
Opodal chodzi kaczka, co krzywe nóżki ma -
ja mówię jej „dzień dobry” a ona mi „kwa kwa kwa”
Na drzewie siedzi wrona, od rana trochę zła –
gdy pytam „Jak się miewasz?” - to ona „kra kra kra”
Przed budą trzy szczeniaczki podnoszą straszny gwałt –
ja mówię „cicho pieski”, a one: „hau hau hau”

CO MÓWIĄ ZWIERZAKI?
Co mówi bocian, gdy żabę zjeść chce? Kle kle kle
Co mówi żaba, gdy bocianów tłum? Kum kum kum
Co mówi kaczka, gdy jest bardzo zła? Kwa kwa kwa
Co mówi kotek, gdy mleczka by chciał? Miau miau miau
Co mówi kura, gdy znosi jajko? Ko ko ko
Co mówi kogut, gdy budzi w kurniku? Ku ku kukuryku
Co mówi koza, gdy jeść jej się chce? Mee mee mee
Co mówi krowa, gdy brakuje jej tchu? Mu mu mu
Co mówi wrona, gdy wstaje co dnia? Kra kra kra
Co mówi piesek, gdy kość zjeść by chciał? Hau hau hau
Co mówi baran, gdy jeść mu się chce? Bee bee bee
Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce? Nic! Przecież ryby nie maja głosu

SYK WĘŻA
Idzie sobie mały wąż, idzie i tak syczy wciąż: Sss...
Idzie sobie tenże wąż w stronę lasu, sycząc wciąż Sss...
Syczy, syczy wężyk mały – w syku jego urok cały Sss...
Nikt nie syczy pięknie tak, ani kwoka, ani szpak: Sss...
Nie potrafi tak ropucha, nawet ta brzęcząca mucha: Sss...
Twe syczenie wężu mój też podziwia pszczółek rój Sss...

WESOŁE I SMUTNE OKRZYKI
Tam na wróble stoi strach – ach ach
Jaki duży wyrósł groch – och, och!
Ty wietrzyku i liśćmi chwiej – hej, hej!
Heli dobrze w szkole szło – ho ho!
Znów od rana w kuźni ruch – buch buch!
Płaksa nie wie, czego chce – eeeee!
Drzemią kury w cieniu lip – cip cip!
Przeskoczymy przez ten kloc – hoc, hoc!
Przemknął zając w poprzek bruzd – szust, szust!
Traktor na zakręcie znikł – pyk pyk!
Krówki w polu mokną w dżdżu – mu mu!
Znowu rozlał mi się klej - ojej!
Deszcz załzawia oczka szyb – chlip chlip!
Poszedł kaczki wołać Jaś – taś taś!
Nie wrzeszcz, bo to ledwie świt - cyt cyt!
Wrona też swój okrzyk ma – kra kra!
Jurek Władka zgubi trop – hop hop!
Od niedzieli zima zła – hu ha!
Do snu nucą kotki dwa – aaaa!

KURNIK Z GRZĘDĄ
Na podwórzu dziś zebranie - ą panowie i są panie.
Wszyscy radzić dzisiaj będą - czy budować kurnik z grzęd?
Kaczki kwaczą: kwa kwa kwa - zbudujemy go raz – dwa.
Świnki kwiczą: kwi kwi kwi - zbudujemy kurnik w mig!
Konik na to: i–ha–ha, i-ha-ha - ja stajenkę swoją mam.
Po co więc budować coś? Czy przybędzie do nas gość?
Nie bądź taki, gę – gę – gę – zagęgała tłusta gęś.
Dzisiaj kury tu przybędą - musi być ten kurnik z grzędą!
Kaczki znowu: kwa kwa kwa - zbudujemy go raz – dwa.
Świnki kwiczą: kwi kwi kwi - czy w kurniku będą drzwi?
Konik na to: i–ha-ha, i-ha-ha - koń najwięcej siły ma.
Jeśli kury tu przybędą - będzie kurnik z piękną grzędą.
Tak zwierzęta zbudowały dla kur z grzędą kurnik mały.
Kury na to: ko ko ko - piękny dom, oj nie ma co!
Do środeczka zapraszamy - poczęstunek dla was mamy.
Kaczki kwaczą: kwa kwa kwa - zjemy ziarno tak tak tak.
Świnki kwiczą: kwi kwi kwi - my mieszankę zjemy w mig!
Konik woła: i-ha-ha, i-ha-ha - ja na proso chętkę mam!
Gąska na to: gę gę gę - ja na trawkę też mam chęć.
Kurki gdaczą: ko ko ko - każdy z was to miły gość!

ZABAWY TANECZNE ZE ŚPIEWEM (załącznik nr 5)
DWÓM TAŃCZYĆ SIĘ ZACHCIAŁO
Dobieramy się w pary i tańcząc (w kółko, pod rękę itp.) śpiewamy:
Dwóm tańczyć się zachciało, zachciało, zachciało
Lecz im się nie udało
Fari fari faro.

Przerywamy taniec i udając kłótnię (machanie rękami itp.) śpiewamy dalej:
Kłócili się ze sobą, ze sobą, ze sobą:
Ja nie chcę tańczyć z Tobą!
(tupiąc nogą)
Fari fari faro.

Wszystkie pary się rozłączają, po czym tworzą się nowe i śpiewamy:
Poszukam więc innego, innego, innego,
Do tańca zgrabniejszego,
Fari fari faro.

Potem to samo od początku. Można tak naprawdę długo

WOOGIE - BOOGIE
1. Do przodu prawą rękę daj,
do tyłu prawą rękę daj i pomachaj nią.
Bo przy woogie – boogie, boogie - trzeba zręcznie kręcić się,
no i klaskać w dłonie swe, raz, dwa, trzy.
Woogie - Boogie, ahoj! (x3)
i od nowa zaczynamy taniec ten.
2. Do przodu lewą rękę daj,
do tyłu lewą rękę daj i pomachaj nią.
Bo przy woogie – boogie, boogie...

3. Do przodu prawą nogę daj,
do tyłu prawą nogę daj i pomachaj nią.
Bo przy woogie – boogie, boogie...

4. Do przodu lewą nogę daj,
do tyłu lewą nogę daj i pomachaj nią.
Bo przy woogie – boogie, boogie...
Dzieci tańczą w kręgu, zwrócone twarzami do środka koła. Gestami ilustrują tekst piosenki. Przy refrenie dzieci w kręgu trzymając się za ręce zbliżają się do środka okręgu
i wykrzykując : ahoj! podskakują, wyciągając ręce w górę, a następnie cofają się na linię okręgu i ponownie wykrzykując: ahoj!