Edukacja regionalna w przedszkolu

EDUKACJA REGIONALNA W PRZEDSZKOLU

Niektórzy sądzą, że edukacja regionalna stanowi przebrzmiały akcent
w praktyce wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży. Wielu jednak uważa, że w rzeczywistości przedszkolnej i szkolnej stanowi istotny element pobudzający aktywność poznawczą i wychowujący małe dziecko. Wprowadza w świat wartości w jedności z kulturą domową i lokalną. Zaspokaja naturalną potrzebę ruchu u dziecka dostarczając radości z zabaw wziętych z kultury regionu. Zaznajamia dziecko z otaczającą go przyrodą, ze zmianami pór roku. Pobudza wrażliwość estetyczną na piękno otaczającego świata, angażuje wszystkie zmysły. Jest pierwszym obszarem poznania z którego przedszkolak wyrusza ku innym miejscom, bogaty w doświadczenia które zakorzeniają go
w środowisku w którym wzrastał. Ten element rzeczywistości społecznej ułatwia wychowankowi odkrycie jego tożsamości kulturowej i własnego miejsca
w świecie, a także umożliwia młodym ludziom poznanie własnego dziedzictwa kulturowego, jego wartości oraz treści regionalnych.

Dominującą formą wychowania dziecka przedszkolnego jest zabawa. Ten sposób przekazywania i przyswajania wiedzy związanych z tradycją pozwala na osiąganie optymalnych efektów. Pozwala na włączenie procesów emocjonalnych dziecka i działań praktycznych wiążących tradycję ze stanem obecnym. Nie sposób w tym miejscu, nie wspomnieć o roli nauczyciela wywierającego wielki wpływ na stan wiedzy i rozwój dziecka. W przyszłości młody człowiek żyjący w przestrzeni otwartej na świat, nie znający swojego pochodzenia, swoich ',,korzeni'', będzie miał trudności z asymilacją w nowych miejscach swojej egzystencji. Dziecko najbardziej zatrzymuje w swojej pamięci wszelkie epizody dziejące się w jego najbliższym otoczeniu właśnie w wieku przedszkolnym. Rozpoczynając zajęcia z edukacji regionalnej w przedszkolu, należy realizować ją w sposób systematyczny również w następnych etapach edukacji. Dzięki treściom regionalnym otaczający świat staje się bardziej atrakcyjny,
a występujące wzory społeczne i moralne wywierają duży wpływ na dzieci. Doznania estetyczne wynikające z edukacji regionalnej będą mogły zaistnieć
w pełni, jeśli potrafimy naszymi postawami i odpowiednimi działaniami wyzwolić ekspresję twórczą u dzieci.

Człowiek żyje w określonej przestrzeni kulturowej budowanej przez wieki. Kontynuowanie tych tradycji może nastąpić poprzez poznanie dziedzictwa kulturalnego regionu. Różne instytucje i placówki upowszechnienia kultury
a także stowarzyszenia, towarzystwa, koła, mogą nadać nowy impuls kulturze, szczególnie ludzie działający społecznie i twórcy ludowi tworzący koloryt lokalny.
„ Istotą edukacji regionalnej jest powrót do domu, do źródeł człowieka, do źródeł jego etyki i języka, do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej
i ogólnoludzkiej”.

Edukacja regionalna pozwala dziecku poznać autentyczny świat swojej społeczności, świat przeżyć, piękna i emocji, ale czasem również zjawiska negatywne które mogą mieć miejsce.

W okresie przedszkolnym dziecko w naturalny sposób poznaje najbliższe otoczenie. Jednak współczesny przedszkolak często wyjeżdża poza granice własnego miasta a nawet kraju, a poprzez wycieczki poszerza swoje horyzonty. Często jest tak, że dziecko zna dalszą okolicę a nie zna zabytków, historii swojego miejsca
zamieszkania. Funkcjonujące we współczesnym społeczeństwie więzi
o charakterze instytucjonalnym powodują zmniejszenie znaczenia tradycji. Postęp nauki i techniki, specjalizacji a również profesjonalizmu spowodował potrzebę ,,legitymizacji współczesnych instytucji przez odniesienie do empirycznie zweryfikowanej przeszłości''
Dzieci od najmłodszych lat należy zaznajamiać z wiedzą o najbliższym środowisku.
Związek z własnym narodem jest niezmiernie ważny dla ukształtowania
w dziecku poczucia własnej tożsamości. Dziecko stopniowo poznając swój dom, swoje miasto, najbliższe okolice rozwija tożsamość lokalną. Region, w którym mieszka może być traktowany w sposób przedmiotowy, wtedy będziemy go traktować jako obszar administracyjny, natomiast traktowany podmiotowo staje się obszarem ,,wyodrębnionym w rezultacie działań podmiotów, które świadomie dążą do jego rozwoju''

Rozważając pojęcie regionu z punktu widzenia pedagogiki mamy na uwadze kulturę i edukację.
Według J. Nikitorowicza region to ,,obszar, na którym wyodrębniły się określone cechy, a jego mieszkańcy mają świadomość zwyczajów i systemów wartości oraz poczucie własnej tożsamości'' A więc region kulturowy to obszar który charakteryzuje się odrębnymi od innych cechami.

Dziecko powinno rozumieć znaczenie słów takich jak, dom rodzinny, moja miejscowość, Ojczyzna. Ukazywanie dzieciom tego, co w ich rodzinnej miejscowości jest piękne, godne zainteresowania, to najprostszy sposób budowania postaw patriotycznych. W przedszkolu nauczyciele powinni zaszczepiać zalążki świadomości patriotycznej, które rozkwitać będą w miarę rozwoju całej osobowości dziecka. Edukacja regionalna powinna mieć na uwadze kształcenie i wychowanie oraz kształtowanie tożsamości człowieka
w powiązaniu ze swoją ziemią i kulturą.
Możemy stwierdzić że edukacja regionalna to zintegrowany proces kształtujący i stabilizujący postawy wobec dziedzictwa przeszłości a także współczesnych problemów własnego regionu. Może nam to pomóc
w świadomym określeniu własnej tożsamości a także odnaleźć drogę do swojego miejsca w czasie aktualnym i w przyszłości. Działania takie mogą przyczynić się do zachowania ciągłości kultury i włączenia jej do kultury europejskiej. Edukacja regionalna ma ważną misję do spełnienia już na etapie edukacji przedszkolnej. Jej istota zamyka się stwierdzeniem „ zbliżać to, co nasze i małe, ku temu co wielkie, nie pozwalając temu co małe bezkształtnie się rozpłynąć”.
Edukacja regionalna to „źródło tożsamości narodowej.” Tożsamość człowieka to jego udział w życiu społecznym, w kulturze, pozwala na własną identyfikację oraz interpretację. Wiedza o własnym regionie, umiejętność rozwiązywania problemów w nim występujących stwarza szansę zrozumienia problemów mających charakter kompleksowy. Znaczenie edukacji regionalnej jest ,,niezwykle ważne nie tylko dla poznania przez uczniów własnej tożsamości, ale również do kształtowania postaw tolerancyjnych, otwartych, nastawionych na pluralizm, na rozumienie i akceptację różnych kultur”.

Bibliografia:

• E. Karczowska, Mała Ojczyzna w pracy przedszkola,” Wychowanie na co dzień”, 1998, nr 2
• E. Ponisz, Regionalizm, Edukacja regionalna, Wszystko dla szkoły 2001, nr 1,
• A. Przybył, Region w pradziejach . Edukacyjna rola poznania dziedzictwa archeologicznego[W:] A. W. Brzezińska A. Hulewska, J. Słomska, Edukacja regionalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006,
• J. Nikitorowicz, Edukacja Regionalna i międzykulturowa, Warszawa 2009,