Rola i rodzaje pomocy dydaktycznych wykorzystywanych w edukacji

Rozwój szkolnictwa i coraz szybciej rozwijająca się technika powodują, że w procesie dydaktycznym, oprócz tradycyjnych pomocy, które wciąż są udoskonalane i modernizowane, powstają nowe, doskonalsze pomoce, korzystające z najnowszych osiągnięć nauki.
Wykorzystywanie środków dydaktycznych w codziennej pracy pedagogicznej obliguje nauczycieli do umiejętnego dobierania dostępnych pomocy dydaktycznych oraz do samodzielnego wykorzystywania potrzebnych środków.
Jednym z istotnych elementów racjonalnie zorganizowanego i realizowanego procesu nauczania – uczenia się są środki dydaktyczne. Jeżeli są właściwie dobrane i umiejętnie wkomponowane w wykorzystywane przez nauczyciela metody i formy, wówczas ułatwiają prawidłową ich realizację. Dzięki temu przyczyniają się do bezpośredniego poznawania rzeczywistości oraz dostarczają licznych wrażeń i spostrzeżeń, dzięki którym odbywa się poznawanie pośrednie.
Każdy element rzeczywistości, każdy przedmiot, który trafia do rąk ucznia, czy też przedmioty świadomie eksponowane i wykorzystywane przez nauczyciela, jeżeli pełnią funkcję, mogą być zaliczane do pomocy dydaktycznych.
Cz. Kupisiewicz za środki dydaktyczne pojmuje ,,przedmioty materialne, które dostarczając uczniom określonych bodźców oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości, dzięki czemu usprawniają proces nauczania – uczenia się, a przez to wpływają korzystnie na jego efekty końcowe.”
Środki dydaktyczne tylko wtedy mogą stanowić pełnowartościowy składnik procesu nauczania – uczenia się, kiedy traktuje się je w ścisłym powiązaniu z pozostałymi składnikami tego procesu.
Pomoce dydaktyczne:
1) służą nie tylko poznaniu bezpośredniemu, ale także pośredniemu;
2) zmuszają uczniów do samodzielnego myślenia;
3) zapewniają uczniom możliwie pełny obraz poznawanej rzeczywistości;
4) mogą być przez uczniów samodzielnie wykonane.
Mają one być środkiem pobudzającym do myślenia, spostrzegania, wyobrażania, dokładnego obserwowania, analizowania, zestawiania elementów, sprawdzania, wypowiadania się.
Istnieje wiele klasyfikacji środków dydaktycznych. Do najczęściej stosowanych należą te, których głównym kryterium jest rodzaj zastosowanych bodźców (słuchowe, wzrokowe, wzrokowo – słuchowe). Zgodnie z tym wyróżniamy:
1) techniczne środki dydaktyczne
- słuchowe (audycje radiowe, nagrania CD)
- wzrokowe (programy komputerowe, zdjęcia, prezentacje)
- wzrokowo – słuchowe (filmy, audycje telewizyjne)
2) konwencjonalne środki dydaktyczne
- podręczniki
- pomoce graficzne
- modele
- okazy naturalne
,,Aby dziecko było samodzielne, trzeba pozwolić mu na samodzielność. Aby pozostało kreatywne, trzeba mu pozwolić na testowanie własnych pomysłów.” Małe dzieci uczą się przez działanie, dlatego ważne jest aby korzystać z wszelkich pomocy dydaktycznych, szczególnie tych, dzięki którym mogą namacalnie poznawać świat. Dzięki temu dzieci nie tylko uczą się samodzielności, ale także przeżywają pozytywne emocje, wzmacniają wiarę we własne możliwości, rozwijają wyobraźnię i fantazję.

Bibliografia:
I. Adamek, Podstawy edukacji wczesnoszkolnej, Kraków 1997
Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyko ogólnej, Warszawa 1995
R. Więckowski, Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1995