Osobowość, wychowawcy i nauczyciela w myśl systemu prewencyjnego ks. Bosko

,,Wychowawca, nauczyciel, niech się stara ,by go wychowankowie polubili, jeżeli chce być darzony przez nich szacunkiem”.
św. Jan Bosko

Osobowość wychowawcy –nauczyciela w myśl systemu prewencyjnego ks. Bosko.

W dzisiejszym świecie możemy zaobserwować wzrastające poczucie zagrożenia, braki: bezpieczeństwa, sensu życia, zaspokojenia fundamentalnych potrzeb, prawdziwej miłości i wolności co powoduje deformację osobowości dzieci i młodego człowieka. Poszukując przyczyn takiego stanu rzeczy, należałoby się zastanowić nad oficjalnie lansowanymi wzorcami i modelami społecznymi.
W dobie reformy oświaty, gdy jest możliwość wyboru koncepcji pedagogicznych, programów, metod pracy i środków dydaktycznych, poszukujemy takiego systemu wychowawczego, który by odpowiadał na potrzeby czasu , środowiska, dzieci a przede wszystkim był aktualny i realizował wytyczone cele. Niewątpliwie można do niego zaliczyć system prewencyjny ks. Bosko oparty na trójmianie: rozum, religia, miłość.
Podkreśla on wolę zapobiegania powstawaniu negatywnych doświadczeń, które mogłyby osłabić zapał dziecka w dążeniu do poznawania wartości i ich wyborów. Zapewnia integralny rozwój dziecka, który koncentruje się na asertywnej umiejętności określenia siebie-ja jako chrześcijanin, ja jako obywatel. Ponadto metoda zapobiegawcza niweluje deficyty psycho–społeczne wychowanków, promując miłość wychowawczą niezbędną do pełnego rozwoju jednostki. System prewencyjny preferuje styl wychowania pozytywnego i podmiotowego wzmacniający w każdym dziecku poczucie własnej tożsamości i wartości. Metoda księdza Bosko niesie w sobie zasadę asystencji, stałej obecności z drugą osobą, która pozwala towarzyszyć wychowankowi, przyczyniając się do jego rozwoju emocjonalnego, społecznego, intelektualnego i moralnego. Neguje kary cielesne i przymus wychowawczy, gdyż takie zachowanie wywołuje u dzieci lęk i agresję. Działania wychowawcze w systemie prewencyjnym opierają się na pomocy w dochodzeniu do samorozwoju dzieci poprzez łagodność oraz zachęcanie do działań pożądanych ze społecznego punktu widzenia.
Dużym walorem metody zapobiegawczej jest pozostawienie młodemu człowiekowi wyboru swojego miejsca w życiu oraz w społeczeństwie poprzez swobodną ekspresję i odnajdywanie drzemiących w sobie możliwości i talentów. Taka swoboda jest bodźcem do powstawania samokontroli oraz stymuluje do wzięcia większej odpowiedzialności za siebie samego.
Ponadto w dobie multimedialnej zanikanie tradycyjnych sposobów komunikowania się, zmiany relacji interpersonalnych i zalewu informacji, prewencja jawi się jako to działanie, które ma pomóc w konstruowaniu własnej hierarchii wartości, potrzeb i ukierunkowywać codzienne wybory.
Dla rodziców i nauczycieli koncepcja pedagogiczna ks. J. Bosko stanowi źródło inspiracji wychowawczych w pracy z dziećmi i młodzieżą.
Ów styl wychowania stosowany jest w wielu szkołach salezjańskich w przedszkolach oraz różnych placówkach opiekuńczo – wychowawczych.
Osoba wychowawcy w procesie wychowania stanowi centralny punkt odniesienia dla wychowanka. Młodzi ludzie i dzieci potrzebują w swoim dochodzeniu do dojrzałości psychofizycznej przewodnika, który będzie wspomagał ich rozwój na poszczególnych etapach życia, będzie pozytywnym autorytetem ,któremu warto zaufać. Ks. Bosko stawiał wielkie wymagania w stosunku do swoich nauczycieli ,ale jednocześnie uczył szacunku młodego człowieka do swoich wychowawców. Praca pedagogiczna wymaga zaangażowania całej istoty pedagoga. On przez swoją dyspozycyjność otwiera przed wychowankiem nowe perspektywy i horyzonty. Uczy jak żyć, radzić sobie z trudnościami, cieszyć się sukcesem i przezwyciężać samego siebie.
Zatrzymajmy się zatem przy pytaniu:
Jakie cechy osobowości powinien posiadać wychowawca i nauczyciel w myśli ks. Bosko?
• życzliwość – uczucie, które wobec innych wyraża postawę uwzględniającą indywidualność drugiej osoby, które każe doceniać ją i szanować bez względu na to czy się nam podobają czy nie,
• autentyczność i wiarygodność wychowawcy- nauczyciel musi być świadomy swoich pozytywnych i negatywnych oddziaływań na wychowanka, a jednocześnie akceptować swoje braki, ograniczenia i błędy popełniane często w chwilach słabości fizycznej czy psychicznej,
• poparcie, które daje poczucie bezpieczeństwa młodemu człowiekowi ,dzięki któremu wychowanek może rozwijać się ze swymi zdolnościami; prawdziwe towarzyszenie nie narzuca się, nie jest natrętne, lecz wspiera dziecko w dobrych poczynaniach, motywuje do wyzwalania pozytywnych cech osobowości, a także podtrzymuje w trudnościach,
• wzajemność – wymaga, aby osoba, którą wychowujemy odpowiedziała na nasze zabiegi, aby współdziałała z nami dla własnego dobra i postępu,
• takt pedagogiczny – jest postępowaniem podstawowym, ponieważ pobudza do czynu osobowość wychowawcy, pozwala mu uniknąć błędów w wychowywaniu; Herbart mówił, że takt pedagogiczny jest skarbem cenniejszym niż sztuka wychowania, a Arystoteles wspominał o „sposobności”, „właściwym czasie”, „o rozeznaniu właściwej chwili działania”; chodzi o pewne cechy osobowości, które sprawiają, że jest ona bogata i uboga. Są to takie cechy jak wrażliwość, świadomość otoczenia, wyobraźnia, zdolności twórcze, zdolności do wzruszeń, dostrzeganie drobiazgów itp. Cechy te świadczą o dojrzałej osobowości wychowawcy.
• rozum – jest zasadniczym walorem pedagogii księdza Bosko. Z połączenia inteligencji i dobroci rodzi się wyżej wspomniany takt pedagogiczny. Rozum stawia na pierwszym miejscu racjonalność, czyli jasne i klarowne podejście do młodego człowieka oraz kierowanie się zdrowym rozsądkiem.
• miłość – inaczej amorevolezza, która wychowuje i przekształca. Miłość jest witaminą, którą każdy potrzebuje do rozwoju. Ten kto nie jest kochany staje się człowiekiem niepewnym, zazdrosnym i nie mający jasnych poglądów, ten zaś, który jest kochany wyrasta na człowieka spokojnego, mocnego, twórczego, wolnego i szczęśliwego. Miłość wymaga gestów, słów i oznak uczucia przemawiających do serca młodzieży i dających jej pewność, że zasługuje na szacunek i zaufanie.
• autorytet – to rozumne, roztropne i szlachetne kierowanie wychowankiem, zmierzające do doskonalenia jego osobowości. Potrzebne jest aby wychowanek odczuwał wyższość wychowawcy i uznał prawo do wydawania przez niego poleceń. Autorytet będzie posiadał nauczyciel, który swoją postawą nie zniewala, ale wychowuje do wolności, wzmacnia tym poczucie godności wychowanka i potwierdza jego autonomię. Postawa wychowanka w obliczu takiego autorytetu będzie nacechowana asertywnością i zaufaniem.
• religijność – w pedagogii chrześcijańskiej między czynniki osobowe wychowania, oprócz wychowawcy i wychowanka wchodzi jeszcze Bóg. W nim właśnie dochodzi do skutku ostateczny cel wychowania. Cała pedagogia księdza Bosko skierowana jest ku świętości wychowanków. Caviglia tak mówi: „Motorem jego pedagogii jest świętość.”
Warto w dobie współczesnych metod wychowawczych pochylić się również nad chrześcijańskim systemem prewencyjnym ks. Bosko ,aby
w nim odszukać wartości pedagogiczne i chrześcijańskie, które można wykorzystać w pracy z dziećmi i młodzieżą oraz ,,przeglądnąć się w lustrze” promowanych przez niego wartości.