Dziecko w świecie mediów - telewizja a rozwój dziecka

"Jeśli Twoje dziecko żyje nad morzem,
lepiej naucz je pływać,
zamiast budować mur na plaży".
Gabriel M. Nissim
Dziecko żyje dziś w świecie, który poznaje za pomocą bezpośredniej percepcji otaczającej je rzeczywistości. Istotne w rozwoju dziecka jest: poznanie różnych zjawisk, faktów, procesów. Jeśli chcemy czuwać nad prawidłowym rozwojem dziecka, musimy śledzić środowisko w którym ono wzrasta. W dzisiejszym świecie, czas wolny jest dla większości ludzi czasem spędzonym przed telewizorem lub innymi urządzeniami multimedialnymi. Dzieci obcują z rzeczywistością medialną codziennie, przeznaczając jej coraz więcej czasu. Trudno sobie dziś wyobrazić dom bez telewizora lub komputera. Także w przedszkolach i szkołach pojawiły się komputery i tablice multimedialne. Zdajemy sobie sprawę, że wszyscy bazujemy na medialnym doświadczaniu świata, przyjmując ogromne ilości różnych komunikatów czy informacji. Wiedząc o tym, że media są źródłem wiedzy o świecie oraz dostarczają nam rozrywki, nie możemy zapominać o tym, iż mają one wpływ na postawy, zachowania i na system wartości. Korzystając z medialnych możliwości, musimy pamiętać o tym, że media nie powinny szkodzić, ale wspomagać rozwój człowieka. Naszymi wyborami dajemy przykład dzieciom. Dlatego takie środowiska jak dom, przedszkole czy szkoła, powinny być bezpiecznym miejscem, w którym uczą się one umiejętnego korzystania ze środków masowego przekazu, a także świadomego odbioru przekazów medialnych. Małe dzieci najczęściej spędzają czas oglądając bajki przed telewizorem. Jaki jest wpływ telewizji na rozwój dziecka? Definiując słowo wpływ, posłużę się w tym przypadku słowami bp. A. Lepy: " Wpływ, jest to ślad, jaki pozostawia w psychice człowieka jego obcowanie z konkretnym środkiem masowego komunikowania". Istotne jest to, że kiedy fizyczny kontakt z mediami przestaje istnieć, to w psychice nadal znajduje się określony ślad, który wynika z tego kontaktu. Jak wiemy, telewizja dostarcza nam mnóstwo obrazów, które każdy z odbiorców filtruje i odbiera w określony dla siebie sposób. Proces ten odbywa się w ułamku sekundy. Inaczej postrzegają i przetwarzają obraz dzieci, a inaczej dorośli. Dzieci filtrują treści medialne i tworzą swoją własną konstrukcję. W mózgu osadzają się tylko te obrazy, które mają istotne znaczenie i zostają one zapamiętane. Dzieci stosunkowo często ulegają różnym sugestiom, wzorując się na ulubionych twórcach i utworach. Pod wpływem filmów i widowisk dziecko uczy się patrzenia na świat, dostrzegania krzywdy ludzkiej, głębszego spojrzenia na człowieka. Zwłaszcza z filmu czy bajki z telewizji przyjmują zwyczaje i wzory zachowania, które dostosowują do norm obowiązujących w grupie rówieśniczej.Bohaterowie oglądanych przez dzieci bajek i filmów, dają podstawę do tworzenia ideałów, jeśli nawet nimi nie są. Świadczą o tym swobodne zabawy w małych grupkach, gdzie dzieci wcielają się kolejno w różnych bohaterów, w zależności od treści przekazywanych przez telewizję. Naśladują ulubionych bohaterów w sposobie ubierania się, bycia, w reakcjach uczuciowych, w przyjmowanych postawach społecznych. Biorąc pod uwagę fakt, iż telewizja jest powszechnym medium w środowisku dziecka, stwarza ona nowe możliwości poznawania, rozwoju edukacji, ale staje się jednocześnie źródłem zagrożeń, zwłaszcza w życiu najmłodszych. Od kilkunastu lat telewizja stała się dla dzieci codziennością. Dzieci już w pierwszym roku życia patrzą na ekran telewizora. Według badań J. Izdebskiej, najbardziej aktywną grupą odbiorców są dzieci od 4 lat do 12 roku życia. Dzieci często telewizji podporządkowują organizację dnia. Chętnie oglądają programy takie jak: bajki, reklamy, programy rozrywkowe, konkursy, gry, filmy a także programy dla dorosłych. Możemy dostrzec, że wykorzystanie telewizji, jako medium uzupełniającego naukę, daje dzieciom lepsze warunki rozwoju. Natomiast dzieciom, które oglądanie telewizji traktują wyłącznie jako rozrywkę i sposób na spędzanie wolnego czasu, trudniej jest realizować wymagane zadania. Dlatego też, tak niezwykle ważne jest,
umiejętne dokonywanie przez rodziców trafnego wyboru treści upowszechnianych przez środki masowego przekazu. Wybór programów dla dzieci nie może być przypadkowy, zawsze należy brać pod uwagę z jednej strony charakter i treść programu, a z drugiej możliwości percepcyjne dziecka oraz jego rozwój psychiczny i wiek. Oglądane przez dzieci programy telewizyjne mogą być wartościowe pod względem poznawczym, edukacyjnym, społecznym, ale niektóre mogą budzić niepokój wychowawczy. Rodzice powinni poznać potrzeby i zainteresowania swojego dziecka. Ważne jest nauczenie dziecka, już od najmłodszych lat, racjonalnego gospodarowania własnym czasem oraz wybierania z programu ulubionych i wartościowych pozycji. Wiele treści dziecko nie jest w stanie odebrać właściwie i zrozumieć np. sceny grozy czy przemocy działają na dziecko stopniowo, na zasadzie powolnego drążenia psychiki dziecka. Jeśli podobne treści powtarzają się, to wówczas ich wpływ jest silniejszy i może powodować zmiany w osobowości. Rozmowy dorosłych z dziećmi nt obejrzanego filmu czy programu telewizyjnego, dają okazję do stawiania pytań i wyjaśniania niezrozumiałych treści. Pomaga to właściwie odnieść się do danego przekazu. Dzieciństwo XXI wieku, jest dzieciństwem przy urządzeniach elektronicznych z dominacją obrazu nad słowem. Nie zapominajmy o edukacji medialnej, mówmy dzieciom i rodzicom o tym, że należy rozkodować świat obrazów, aby odczytać treści i wybrać te, które są ważne i wartościowe. Pamiętajmy o tym, że wraz z rozwojem mass mediów, zmienia się świat dziecka i obraz jego dzieciństwa.