Trudności dziecka z ADHD w funkcjonowaniu szkolnym

Trudności dziecka z ADHD w funkcjonowaniu szkolnym.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej – Attention Deficit Hiperactivity Disorder (ADHD) znany jest na całym świecie od ponad stu lat. Uczeń cierpiący na nadpobudliwość psychoruchową niewątpliwie dezorganizuje pracę zespołu klasowego oraz pracę nauczyciela. Często towarzyszą temu problemy dydaktyczne związane z osłabieniem koncentracji ucznia oraz niezdyscyplinowaniem. Z tego względu szczególną rolę w procesie dydaktycznym dziecka cierpiącego na ADHD odgrywa nauczyciel.
Podstawowym problemem dla dziecka z ADHD jest przebywanie w jednym i tym samym miejscu przez dłuższy czas. Uczeń często nie jest w stanie pozostać w ławce przez czas trwania zajęć, co wynika z odczuwania ogromnej potrzeby ruchowej. Typowym dla niego zachowaniem jest spacerowanie po klasie, kiwanie i kręcenie na krześle, częste upadki rozpraszające uwagę pozostałych dzieci, które jeszcze przed chwilą słuchały czytanego przez nauczyciela opowiadania. Bardzo niebezpiecznym zachowaniem dziecka z ADHD są próby wspinania się. Wszelkiego rodzaju meble, drabinki stanowią dla niego wyzwanie i rodzą w nim chęć zdobywania. Wyzwania te są niewątpliwie jego zdaniem o wiele bardziej ciekawe niż zajęcia edukacyjne. Dziecko z ADHD z wielką przyjemnością bierze udział w zajęciach ruchowych, podczas których może spożytkować nadmiar energii biegając, wspinając się, rzucając przedmiotami do celu. Pomimo ogromnego zaangażowania w zajęci z zakresu edukacji motoryczno – zdrowotnej dziecka z ADHD nieuniknione jest zamieszanie wywołane poprzez brak umiejętności dostosowania się do obowiązujących reguł podczas gier grupowych. Oczekiwanie na swoją kolej, nie wykonywanie poleceń wydawanych przez nauczyciela dezorganizuje pracę zespołu a czasem prowadzi do nieporozumień wśród dzieci. Uczeń
z nadpobudliwością niejednokrotnie atakuje słownie lub fizycznie rówieśników z grupy przeciwnej, wybucha płaczem lub obraża się na pozostałych członków grupy, domaga się ciągłego chwalenia i natychmiastowego nagradzania za ewentualne zwycięstwo.
Brak świadomości nad konsekwencjami swojego postępowania spowodowanego nadpobudliwością to kolejna trudność, z jaką musi zmierzyć się mały wiercipięta. Wzmożona impulsywność sprawia, że nie potrafi on przewidzieć następstw różnych wydarzeń i zachowań. Pomimo tego, że uczeń z ADHD doskonale zna zasady prawidłowego zachowania się, niewielki bodziec zewnętrzny wywołuje niepożądane postawy.
Pochopnie podejmowane decyzje, prowokowanie niebezpiecznych w skutki sytuacji to domena dziecka z ADHD. Podczas przerw jest ono inicjatorem zabaw, które wyzwalają emocje i nadmiar energii, a jednocześnie kończących się dotkliwymi urazami, co wynika z braku umiejętności przewidywania konsekwencji. Chęć bycia w centrum uwagi przeszkadza w nawiązywaniu kontaktów z innymi dziećmi. Zachowanie dziecka z ADHD warunkowane zaburzeniem często zniechęca rówieśników do kontaktu z nim, budzi obawę przed agresywnym zachowaniem. Prowadzi to do poczucia osamotnienia i bezradności w stawianiu czoła ADHD. Niejednokrotnie odrzucenie ze strony rówieśników w połączeniu z ciągłymi niepowodzeniami szkolnymi mają odzwierciedlenie w popadaniu w nałogi czy depresje oraz w poszukiwaniu akceptacji w grupach przestępczych.
Zaburzenia uwagi powodują znaczne trudności w koncentrowaniu się na powierzonym dziecku zadaniu. Zbyt długi czas poświęcony na rozwiązanie jednego zadania zniechęca do dalszej pracy, sprawia, że dziecko czuje się znużone zaczyna rozglądać się po klasie i szuka ciekawszego jego zdaniem zajęcia. Dziecko cierpiące na nadpobudliwość często już na samym początku rezygnuje ze zbyt skomplikowanego na pierwszy rzut oka zadania. Wynika to z kłopotów w zapamiętywaniu dłuższych poleceń czy selekcjonowaniu najważniejszych informacji z dłuższych fragmentów. Czuje się ona przytłoczone nadmiarem informacji docierających ze wszystkich stron. Dziecko z ADHD nie słyszy około 50 % tego, co się do niego mówi i zapamiętuje około 50 % tego, co usłyszało.
Większość dzieci z zaburzeniami koncentracji boryka się z problemami w czytaniu i pisaniu. Nie potrafią one skupić się na tym, co czytają, nie kończą zdań, popełniają wiele błędów gramatycznych. Litery są rozchwiane, zniekształcone. Bardzo trudno jest dziecku wejść w nawyk płynnego pisania i wyrobienia odpowiedniego charakteru pisma. Już sama myśl o kolejnym niepowodzeniu w pisaniu oraz niezadowolenie ze strony rodziców czy wychowawców zniechęca dziecko do podjęcia tego działania. Roztargnienie i dodatkowe zaburzenia towarzyszące ADHD takie jak: dysleksja, dysgrafia, dysortografia czy dyskalkulia stanowią duże utrudnienie w nauce.
ADHD jest przyczyną zapominania. Często zdarza się tak, że nauczyciel widzi w górze rękę ucznia wyrywającego się do odpowiedzi zanim jeszcze zdołał wypowiedzieć do końca treść pytania. Gdy nauczyciel wyraża zgodę na podanie przez dziecko odpowiedzi słyszy: „Czy może Pani powtórzyć pytanie?”. Jest to konsekwencją osłabionej koncentracji.
Uczeń z nadpobudliwością psychoruchową jest ciągle aktywny, nie potrafi skupić się na jednej czynności, dlatego nie jest na bieżąco z tym, co dzieje się na zajęciach. Jeśli nauczyciel zapyta uczniów, co zapamiętały z przeczytanego wcześniej opowiadania po raz kolejny ujrzy w górze rękę roztargnionego dziecka, które po wyznaczeniu do odpowiedzi będzie mówić wszystko, co kojarzy się mu z danym tematem, nie koniecznie związanego z tym, o czym czytał nauczyciel. Nie udzielenie głosu dziecku cierpiącemu na nadpobudliwość niejednokrotnie wywołuje u niego napad złości, co znacznie dezorganizuje prace zespołu klasowego.
Skłonność do zapominania wiąże się z zostawianiem rzeczy w przeróżnych przypadkowych miejscach. Uczniowie ci zapominają o zadanych pracach domowych. Brak jednego z przyborów szkolnych czy też zeszytu jest kolejną wymówką do biernego udziału w zajęciach.
Przyjmowanie leków farmakologicznych przez dzieci cierpiące na ADHD również może znaleźć swoje odzwierciedlenie w funkcjonowaniu szkolnym. Mogą one wywołać nienaturalną senność, osłabienie, zmęczenie, kłopoty z koordynacja ruchów ponieważ osłabiają tak naprawdę wzmożoną aktywność jednakże nie leczą z nadpobudliwości. ,
Dzieci z ADHD wymagają więcej uwagi, cierpliwości, spokoju. Potrzebują one zrozumienia zarówno ze strony rodziców ,nauczycieli, jak i rówieśników, którzy zaakceptują je takimi jakimi są i uszanują ich odmienność, a jednocześnie pomogą w codziennych problemach i ułatwią funkcjonowanie w społeczeństwie.

Bibliografia:
1. Latecka W., Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. W: Uczeń z przewlekłą chorobą i uczeń z zaburzeniami psychicznymi w szkole ogólnodostępnej: poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych: praca zbiorowa pod red. Kotta T. – Warszawa, MEN i S, 2005
2. Latecka W., Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. W: Uczeń z przewlekłą chorobą i uczeń z zaburzeniami psychicznymi w szkole ogólnodostępnej: poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych: praca zbiorowa pod red. Kotta T. – Warszawa, MEN i S, 2005
3. Pętlewska H., Pippi w szkolnej ławie – czyli o nadpobudliwości psychoruchowej / Opieka, Wychowanie, Terapia. – 2000, nr 4