Matematyka w muzyce

Scenariusz lekcji otwartej
Temat zajęć: Matematyka w muzyce
Czas realizacji: 45 minut
Prowadzący: Bogusława Brytan
Oddział: Klasa I, oddział przedszkolny
Cel ogólny:
Uświadomienie sobie przez dzieci związku matematyki z różnymi dziedzinami życia.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Edukacja matematyczna:
- liczy na palach i w pamięci w zakresie 10;
-stosuje znaki < , > , =;
- szacuje liczebność dwóch zbiorów;
-określa położenie przedmiotów na obrazku.
Edukacja muzyczna:
-poznaje nazwy i wartości rytmiczne nut;
-poznaje instrument muzyczny: theremin;
- słucha muzyki i przedstawia rytmy za pomocą ruchu.
Środki dydaktyczne: pianino, tablica interaktywna, plansze z nutami, wycięte nutki dla każdego ucznia, 4 jabłka, karty pracy, nuty do melodii („Panie Janie”, „Mam chusteczkę haftowaną”, „Śpij misiu”), film o thereminie, karta ewaluacyjna z żabką, pięciolinia dla każdego ucznia
Formy: indywidualna, zbiorowa
Metody i techniki pracy: pogadanka, pokaz, piosenka, film, praktyczne działanie
Podstawa programowa:
Uczeń:
Edukacja matematyczna:
2.1.1 określa położenie przedmiotu na prawo/na lewo od osoby widzianej z przodu (także przedstawionej na fotografii czy obrazku);
2.2.1 liczy (w przód i wstecz) od podanej liczby po 1, po 2, po 10 itp.;
2.2.4 porównuje liczby; stosuje znaki: <, =, >;
2.2.6 dokonuje obliczeń szacunkowych w różnych sytuacjach życiowych.
Edukacja muzyczna:
8.1.2 słucha muzyki w połączeniu z aktywnością ruchową, gestami dźwiękotwórczymi: klaskanie, pstrykanie, tupanie, uderzanie o uda itp. oraz z towarzyszeniem prostych opracowań instrumentalnych;
8.1.3 reaguje na sygnały muzyczne w różnych sytuacjach zadaniowych;
8.1.7 słucha w skupieniu krótkich utworów muzycznych;
8.3.2 interpretuje ruchem schematy rytmiczne;
8.5.1 wyjaśnia różne formy zapisu dźwięków.

Przebieg zajęć:
1. Przywitanie, zaproszenie dzieci do koła.
2. Wprowadzenie w temat. Pogadanka: W muzyce tak samo jak w matematyce wszystko musi być uporządkowane. Melodia składa się z nut, a nuty na pięciolinii nigdy nie są ułożone przypadkowo. Zawsze znajdują się w odpowiedniej kolejności i odległości. Melodia tworzy matematyczną strukturę – dopiero wtedy ładnie brzmi kiedy wszystko w niej się zgadza. PREZENTACJA NA MELODII PANIE JANIE – NAUCZYCIEL CELOWO POMIJA NIEKTÓRE NUTY LUB DODAJE  PYTA UCZNIÓW CZY ZAUWAŻYLI RÓŻNICĘ, JEŚLI TAK TO JAKĄ. NAUCZYCIEL WYJAŚNIA, ŻE KIEDY ZMIENIŁA SIĘ LICZBA NUT W MELODII, ZACZĘŁA BRZMIEĆ NIEPRZYJEMNIE, NIESKŁADNIE. NASTĘPNIE NAUCZYCIEL GRA MELODIĘ W NIERÓWNYM TEMPIE. PYTA DZIECI O SPOSTRZEŻENIA.
3. Zabawa – liczenie nutek w melodii „Panie Janie”. Uczniowie po każdym zagranym fragmencie podają liczbę nutek.
4. Karta pracy – Ile nutek jest w każdej pętli?
5. Przedstawienie nut: cała nuta (ma kształt elipsy, jest pusta w środku i oznacza bardzo długie dźwięki). Nauczyciel pokazuje dzieciom, że całą można przedstawić za pomocą jabłka. Następnie gra całą nutę na pianinie.
Półnuta – ma pusty brzuszek i laseczkę. Oznacza długie dźwięki. Półnutę nauczyciel przedstawia za pomocą jabłka przeciętego na pół, ponieważ w całej nucie mieszczą się dwie półnuty.
Ćwierćnuta – ma zamalowany brzuszek i laseczkę. Oznacza średnią długość trwania. Nauczyciel pokazuje, że ćwierćnutę można przedstawić za pomocą jabłka przeciętego na 4 części, ponieważ w całej nucie mieszczą się 4 półnuty.
Ósemka – ma zamalowany pełny brzuszek, laseczkę i chorągiewkę. Oznacza krótkie i szybkie dźwięki. Nauczyciel pokazuje dzieciom jabłko przedzielone na 8 części, ponieważ w całej nucie mieści się 8 ósemek.

(Dzieci za każdym razem podczas prezentacji każdej z nut biorą ze środka koła po kilka nut danego rodzaju. Będą one im potrzebne do wykonania kolejnego zadania).

6. Dzieci przyklejają wcześniej przygotowane nutki na pięciolinię tworząc własną melodię. Następnie nauczyciel gra melodie dzieci na pianinie.
7. Zabawa mam chusteczkę haftowaną.
8. Zadanie – rytmiczne klaskanie i tupanie (cała nuta – 1 i 2 i 3 i 4 i) półnuty (1 i 2 i ) ćwierćnuty (1i) ósemki (1) ).
9. Zadanie matematyczne. Na tablicy przedstawiona jest pięciolinia, a na niej nuty. Dzieci odgadują: jak nazywa się nuta pierwsza od lewej strony, druga od prawej itd.
10. Zimowe ćwiczenia w podskokach.
11. Zadanie – szacowanie liczebności zbiorów. Dlaczego wydaje nam się, że na jednym z obrazków jest więcej nut? Jakie znaczenie ma ułożenie przedmiotów w zbiorze na oszacowanie jego liczebności?
12. Theremin – prezentacja instrumentu. Theremin to instrument muzyczny skonstruowany przez rosyjskiego fizyka i wynalazcę Lwa Termena. Dźwięki produkowane przez theremin są ubogie i przypominają w swym brzmieniu wycie, jęk, kobiecy głos, gwizd, piłę. Z racji wydawanych dźwięków theremin był często stosowany do produkcji ścieżek dźwiękowych w filmach. Theremin był jednym z pierwszych instrumentów zasilanych prądem. Lew Theremin stworzył theremin, aby naprawić błędy we wcześniejszym instrumencie zwanym Audion Piano. Theremin wydaje dźwięki za pomocą dwóch anten – jedna odpowiada za wysokość dźwięku, druga za głośność. Ważne jest to, że nie trzeba dotykać instrumentu, by na nim grać. Wygląda to dosyć magicznie, ale działanie tego instrumentu to czysta fizyka. Żeby wydobyć dźwięk, wystarczy poruszać dłońmi w polu elektromagnetycznym instrumentu.
13. Posumowanie i ewaluacja zajęć. Pytania do zajęć: Co to znaczy, że muzyka ma związek z matematyką?
Jak nazywają się nuty, których nauczyliśmy się dzisiaj?
Jak te nuty wyglądały? Jak działa instrument muzyczny theremin?
14. Określenie stopnia opanowania wiedzy przez uczniów za pomocą żabki: „Ile kumam z lekcji?”.
15. Zakończenie. W ramach relaksacji dzieci z zamkniętymi oczami słuchają kołysanki „Śpij misiu”.