Mediacje metodą budowania przyjaznych i życzliwych relacji - program wychowawczy

Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II st. w Zespole Szkół Muzycznych
w Legnicy
MEDIACJE METODĄ BUDOWANIA
PRZYJAZNYCH I ŻYCZLIWYCH RELACJI
Program wychowawczy
kształtujący i rozwijający kompetencje społeczne
Magdalena BaranowiczNazwa szkoły: Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II stopnia w Zespole Szkół Muzycznych
w Legnicy
Autor: Magdalena Baranowicz
Temat: Mediacje – metodą budowania przyjaznych i życzliwych relacji
Przedmiot: zajęcia wychowawcze
Data wprowadzenia: 1.09.2020r.
Data zakończenia: 25.06.2021r.
Zakres innowacji:
Adresatami programu są uczniowie klasy I OSM II st. Czas jego realizacji obejmuje rok
szkolny 2020/2021 z możliwością jej kontynuowania w kolejnych latach.
Zajęcia odbywać się będą raz w tygodniu, w ramach zajęć z wychowawcą.
Niniejszy program ma na celu kształtowanie i rozwijanie kompetencji społecznych uczniów z
wykorzystaniem metody mediacji jako formy rozwiązywania konfliktów w sposób pokojowy.Opis programu:

Wstęp
Program Mediacje metodą budowania przyjaznych i życzliwych relacji jest moją odpowiedzią
na potrzebę kształtowania i rozwijania kompetencji społecznych wśród uczniów, a także
wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej
dla III etapu edukacyjnego.
Na podstawie obserwacji oraz przeprowadzonych rozmów z wychowawcami poszczególnych
klas Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II st. w Zespole Szkół Muzycznych w Legnicy
zauważyłam, że uczniom brakuje umiejętności rozwiązywania konfliktów rówieśniczych w
sposób pokojowy. Młodzież posiada zbyt niskie kompetencje społeczne i osobiste, co
powoduje, że często podczas sporu – nie potrafi zapanować nad własnymi emocjami, co
skutkuje niewłaściwym zachowaniem, a niekiedy także agresją – zarówno fizyczną, jak
również psychiczną. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, opracowano program, którego
nadrzędnym celem jest zapoznanie uczniów z mediacją – jako metodą dobrowolnego
porozumiewania się ludzi będących w konflikcie i starających się osiągnąć zgodę przy
pomocy bezstronnego i neutralnego mediatora, w tym także mediatora rówieśniczego.

Założenia ogólne
1. Program skierowany jest do uczniów klasy I OSM II st.
2. Główne założenia pracy na zajęciach:
- zapoznanie uczniów z mediacją rozumianą jako dobrowolne porozumiewanie się ludzi
będących w konflikcie i starających się osiągnąć zgodę przy pomocy bezstronnego i
neutralnego mediatora, w tym mediatora rówieśniczego oraz wykorzystywanie jej podczas
prowadzenia pertraktacji w przypadku konfliktów pomiędzy dwojgiem lub większą liczbą
uczniów, którzy nie potrafią się ze sobą porozumieć

Cele programu
Cel główny: kształtowanie i rozwijanie kompetencji społecznych uczniów
Cele szczegółowe:
- wypracowanie takiego rozwiązania, w którym każda ze stron konfliktu czuje się
zwycięzcą – brak przegranych;  doprowadzenie do przeprosin za nieprzyjazne zachowanie oraz do złożenia oferty
rekompensaty strat i wyrządzonych szkód (mediacja kończy się pisemnym utrwaleniem
rezultatów);
- przekonanie uczniów będących w konflikcie, że nie ma sytuacji bez wyjścia;
- ograniczenie sytuacji konfliktowych na terenie szkoły – zapobieganie przemocy,
- zwiększenie poczucia bezpieczeństwa na terenie szkoły;
- rozwijanie zdolności prowadzenia dialogu;
- budowanie w uczniach poczucia własnej wartości;
- wzmocnienie samodzielności i odpowiedzialności za własne czyny;
- odciążenie nauczycieli od rozwiązywania problemów.
Najważniejszym celem mediacji jest uczestniczenie w procesie (zbadanie przyczyn
konfliktu, wysłuchanie obu stron, pobudzenie refleksji) oraz uzyskanie efektu końcowego –
porozumienie, pojednanie, zadośćuczynienie za złe zachowanie.

Metody i formy
Nauczyciel prowadzący program realizuje następujące zadania:
- Zapoznanie nauczycieli oraz rodziców z celami i założeniami innowacji.
- Zdiagnozowanie stanu wiedzy młodzieży na temat mediacji, np. przeprowadzenie ankiety
wśród uczniów.
- Nabywanie i rozwijanie przez uczniów kompetencji interpersonalnych – niezbędnych
podczas mediacji: komunikacja interpersonalna, asertywność, inteligencja emocjonalna.
- Zapoznanie uczniów ze standardami prowadzenia mediacji oraz jej rolą oraz celami.
- Przekazanie wiedzy dotyczącej kodeksu etycznego mediatora.
- Prowadzenie zajęć teoretycznych w zakresie technik mediacji oraz zajęć praktycznych -
rozmów mediacyjnych.
- Działania informacyjne w szkole: gazetka ścienna na szkolnym korytarzu; ulotki z
podstawowymi informacjami na temat mediacji, informacje na stronie internetowej.
- Upowszechnianie idei mediacji w szkole jako sposobu przeciwdziałania agresji i
przemocy, edukacja prawna dzieci i młodzieży.
- Spotkania edukacyjne dla uczniów: spotkanie z koordynatorem ds. mediacji z ramienia
sądu lub mediatorem zawodowym na temat mediacji w prawie polskim, w tym mediacji
w sprawach nieletnich i rodzinnych;
- Spotkanie z przedstawicielami różnych zawodów prawniczych i interwencyjnych
(policjanci, strażacy, celnicy, służby graniczne) na temat konsekwencji stosowania
przemocy i przyczyn demoralizacji wśród młodzieży oraz odpowiedzialności prawnej
młodocianych i nieletnich
- Wprowadzenie systemu mediacji w klasie.
- Ocena przydatności realizowanej innowacji.
- Przygotowanie sprawozdania z realizacji innowacji.
Przewidywane osiągnięcia (korzyści wdrożenia innowacji)
Uczniowie:
- Nabywają kompetencje społeczne i interpersonalne niezbędne podczas uczestniczenia
w procesie mediacji.
- Uczą się asertywnego zachowania.
- Poznają metody i techniki rozwiązywania sytuacji konfliktowych w sposób pokojowy.
- Wypracowują takie rozwiązanie konfliktu, w którym każda ze stron czuje się
zwycięzcą.
- Zdobywają wiedzę w sposób kreatywny, gdyż uczestniczą w zajęciach teoretycznych
oraz praktycznych.
- Wykorzystują możliwości jakie daje mediacja – jako metoda rozwiązywania
konfliktów.
- Mają większe poczucie bezpieczeństwa.
- Rozwijają zdolności komunikacyjne.
- Budują poczucie własnej wartości.
- Wzmacniają samodzielność i odpowiedzialność za własne czyny.
Nauczyciel:
- Ogranicza sytuacje konfliktowe w klasie – zapobiega przemocy.
- Promuje pozytywne wzorce komunikowania się w środowisku rówieśniczym.
- Zmniejsza liczbę interwencji wychowawczych w sytuacjach konfliktowych między
uczniami.
Wpływ na pracę szkoły:
- Zapobieganie przemocy fizyczne i psychicznej w środowisku szkolnym.
- Zmniejszanie w szkole ilości bójek, kłótni uczniowskich.
- Podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez wzrost liczby inicjatyw społecznych na
rzecz budowania przyjaznej atmosfery szkoły.
- Wzbogacenie szkolnego programu profilaktyczno – wychowawczego o nowe
narzędzie służące rozwiązywaniu konfliktów.
- Promocja szkoły w środowisku lokalnym.

Tematyka zajęć
Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla
III etapu edukacyjnego. Są one kontynuacją tematyki VI klasy, uzupełniają ją, poszerzają.
Przewidziano realizację ok. 20 bloków tematycznych:
1. Poznajemy zasady zachowania w szkole.
2. Ustalamy klasowe zasady zachowania.
3. Budujemy atmosferę życzliwości i zaufania w klasie.
4. Poznajemy i utrwalamy zasady sprawiedliwego postępowania (poznanie procedur
postępowania w sytuacjach trudnych wychowawczo).
5. Rozumiemy, czym jest konflikt.
6. Uczymy się panować nad złością.
7. Uczymy się skutecznej komunikacji.
8. Uczymy się asertywności.
9. Budujemy przyjaźń.
10. Czym jest mediacja? Poznajemy jej rolę i cele.
11. Uczymy się technik mediacji:
- Odzwierciedlenie
- Parafraza
- Stawianie pytań
- Podsumowanie
- Dowartościowanie
- Wyjaśnianie
- Aktywne słuchanie
- Podkreślenie osiągnięć
- Odwołanie do procedury
- Fragmentacja procesu
- Przełamywanie oporu
- Edukacja o impasie
- Wentylowanie
- Adwokat diabła
12. Przeprowadzamy rozmowy mediacyjne.
13. Propagujemy mediacje – tworzenie gazetki na szkolnym korytarzu; ulotek z
podstawowymi informacjami na temat mediacji, redagowanie informacji na stronie
internetowej.
14. Uczestniczymy w spotkaniach edukacyjnych:
- spotkanie z koordynatorem ds. mediacji z ramienia sądu lub mediatorem
zawodowym na temat mediacji w prawie polskim, w tym mediacji w sprawach
nieletnich i rodzinnych; spotkanie z przedstawicielami różnych zawodów prawniczych i
interwencyjnych (policjanci, strażacy, celnicy, służby graniczne) na temat
konsekwencji stosowania przemocy i przyczyn demoralizacji wśród młodzieży
oraz odpowiedzialności prawnej młodocianych i nieletnich
15. Co mediacje zmieniły w moim życiu? Autorefleksja dotycząca realizacji programu.

Ewaluacja
W celu uzyskania informacji zwrotnej nauczyciel przeprowadzi:
- ankietę dotyczącą stanu wiedzy młodzieży na temat mediacji,
- obserwację prowadzonych przez uczniów mediacji,
- rozmowy indywidualne i grupowe z uczniami,
- rozmowy z rodzicami,
- analizę sytuacji konfliktowych zaistniałych w klasie.
Szczegółowa analiza wyników ankiety, przeprowadzonych rozmów oraz wyników
klasyfikacji pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów. Działania te pomogą
wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować metody pracy. Podjęta
zostanie także decyzja o ewentualnej kontynuacji programu w tej grupie.
Wszystkie wyniki i uwagi zostaną opracowane w sprawozdaniu oraz udostępnione
dyrektorowi szkoły.
Podsumowanie
Niniejszy program ma na celu zaprezentowanie korzyści płynących z zastosowania mediacji
jako metody nabywania i doskonalenia umiejętności społecznych, interpersonalnych uczniów
niezbędnych do rozwiązywania sytuacji konfliktowych w sposób pokojowy.

Bibliografia:
1. Bargiel – Matusiewicz K., Negocjacje i mediacje, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2007,
2. Chełpa S., Witkowski T., Psychologia konfliktów, Oficyna Wyd. UNUS, 1999.
3. Gmurzyńska E., Morek R., Mediacje, Teoria i praktyka, Oficyna a Wolters Kluwers
business, Warszawa 2009.
4. Gordon T., Wychowanie bez porażek w szkole, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
2002. 5. Grzelak S., Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży. Aktualny
stan badań na świecie i w Polsce. Wydanie II rozszerzone, Wydawnictwo Rubikon,
Warszawa 2009.
6. Liberman D.J., Sztuka rozwiązywania konfliktów, jak porozumieć się w każdej
sytuacji, GWP, Gdańsk 2004.
7. Moosig K., Można się kłócić – ale tylko fair, Jedność Herder, Kilece 2004.
8. Nordhelle G., Mediacja. Sztuka rozwiązywania konfliktów, FISO, Gdańsk 2010