Propozycje ćwiczeń rozwijających percepcję i pamięć słuchową

1. Odtwarzanie struktur dźwiękowych
 wystukiwanie rytmu (wcześniej zaprezentowanego przez rodzica, np. dwa uderzenia o stół - trzy klaśnięcia - dwa tupnięcia. Prezentowany rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka – zaczynamy od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności);
 wyklaskiwanie rytmu na podstawie ustalonego wcześniej schematu graficznego (np. kwadrat = tupanie, trójkąt = klaskanie, koło = uderzanie rękami o nogi, rodzic układa figury w określony sposób, a dziecko musi odtworzyć rytm zgodnie z ustaloną zasadą – jaka figura odpowiada jakiemu dźwiękowi. Ważne: stopniowanie trudności – najpierw 3 figury, a potem 6, 9).
2. Śpiewanie/powtarzanie wyrazów podanych przez rodzica najpierw dwa trzy wyrazy, potem coraz więcej (np. kot – sanki – stół).
3. Różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia
 wysłuchiwanie i rozpoznawanie dźwięków z otoczenia (proponujemy dziecku zabawę w jakieś zwierzątko (np. nietoperza), które ma świetny słuch. Prosimy dziecko, aby zamknęło oczy i posłuchało, co słyszy za oknem, na korytarzu...;
 różnicowanie dźwięków, które wydają materiały sypkie (przygotowujemy kilka plastikowych pojemniczków i do każdego z nich wsypujemy inny rodzaj sypkiej substancji np., sól, groch, kaszę... Sprawdzamy z dzieckiem jakie dźwięki wydają te substancje. Możemy uszeregować pojemniczki w kolejności od tego, który wydaje najcichszy dźwięk do tego, który jest najgłośniejszy, możemy również łączyć pojemniczki w pary – wyszukujemy takie same dźwięki;
 rozpoznawanie osób po głosie (można wcześniej nagrać głos osób z otoczenia dziecka – mamy, taty, babci, zadaniem dziecka jest rozpoznać, do kogo należy prezentowany głos);
 łączenie dźwięku z obrazkiem – np. czajnik (zdjęcie czajnika, konkretny przedmiot) z zaprezentowanym dźwiękiem (np. puszczonym z płyty);
 zabawa „Co słyszę?” (kładziemy przed dzieckiem różne przedmioty: kartkę papieru, kredki w pudełku, łyżeczkę w szklance... Demonstrujemy dźwięki
przez nie wydawane. Prosimy dziecko, aby się odwróciło i poruszamy jednym z przedmiotów. Zadajemy pytanie: Co słyszysz?
4. Podział zdań na wyrazy.
Dzieci zaczynają rozumieć że w trakcie mówienia wypowiadamy to, o czym myślimy, tworząc w ten sposób zdanie. Zaczynamy ćwiczenia od zdań bardzo krótkich, prostych, np. Mama ma kota. Dzieci określają liczbę wyrazów w tym zdaniu. Możemy wykorzystać tutaj klocki (jeden wyraz to jeden klocek).
5. Podział wyrazu na sylaby.
 wyklaskiwanie sylab w wyrazie,
Zaczynamy od wyrazów dwusylabowych o wyrazach otwartych czyli kończących się samogłoską, do dłuższych np.
(mu – cha, bro – da, ko – szu – la)
 zabawa w roboty (mówimy jak robot - sylabami);
 Segregowanie wyrazów wg ilości sylab
Rodzic przygotowuje karteczki z różnymi wyrazami (nazwy zwierząt, owoców itp., jeden wyraz na jednej karteczce. Zadaniem dziecka jest podzielić go na sylaby, a następnie przyporządkować do określonej grupy, np. grupy zielonej („Na zielonej kartce połóż te obrazki, których nazwy mają trzy sylaby, a na żółtej te, które mają cztery sylaby”)
6. Łączenie sylab w wyrazy
 bawimy się z dzieckiem w składanie ze słuchu różnych krótszych i dłuższych wyrazów wypowiadanych sylabami (najpierw wyrazy składające się z 2, 3 sylab, potem coraz trudniejsze).
7. Wyodrębnianie głosek na początku wyrazu (w nagłosie)
ZAPAMIĘTAJ!
Zaczynamy rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek w nagłosie od wyrazów, które zaczynają się samogłoską.
 - Co słyszysz na początku wyrazu Ania/Ul/Ewa itp. Najpierw dziecko powinno opanować wyróżnianie samogłosek, a potem spółgłosek na początku wyrazu (pomidor, samochód itp.);
 przygotowujemy zestaw obrazków, zadaniem dziecka jest posegregowanie ich wg głoski, która słyszy na początku np. (kot, komar, kółko, kokarda...).
8. Wysłuchiwanie głosek na końcu wyrazu (w wygłosie)
ZAPAMIETAJ!
Zaczynamy rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek końcowych od wyrazów, które kończą się spółgłoską.
 zabawa z obrazkami Podaj mi obrazek, którego nazwa kończy się na ....
 łańcuszek słowny
Rodzic wypowiada jakiś wyraz, a dziecko ma powiedzieć jaką głoskę usłyszało na końcu, potem wymyślić wyraz, który rozpoczyna się tą głoską. Zabawa toczy się naprzemiennie. Raz rodzic wysłuchuje głoskę i wymyśla nowy wyraz a następnie dziecko.
9. Wysłuchiwanie głosek w środku wyrazu (w śródgłosie)
 zabawa w wysłuchiwanie wszystkich głosek w krótkich wyrazach np. rak, lis, pas, dom. Dziecko może układać tyle klocków, ile usłyszy głosek.
10. Składanie wyrazu z głosek
 wyszukiwanie odpowiedniego obrazka
Wypowiadamy nazwę obrazka głoskami. Zaczynamy od krótkich i prostych wyrazów k-o-t, l-a-s i w miarę robienia postępów u dziecka przechodzimy do dłuższych, wielogłoskowych.
 zabawa „Spotkanie z kosmitą”
Ćwiczenie syntezy głoskowej może się odbywać podczas spotkania z „kosmitą”, który mówi skandując, a dziecko musi odgadnąć, co chciał mu przekazać.
11. Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących np. półka-bułka, kosa-koza
12. Zabawa w dobieranie wyrazów na określoną głoskę, tworzenie ciągów wyrazowych - („Teraz będziemy mówić wyrazy, które rozpoczynają się głoską „a” itp.)
13. Odnajdywanie i tworzenie rymów
 wyszukiwanie słów, które brzmią podobnie Posłuchaj uważnie i powiedz, czy słowa brzmią podobnie, czy nie...
(przykłady: kotek – płotek, kurka – górka, tama – dama, motyl – biedronka, bułka – ołówek)
 wspólne układanie i nauka rymowanek uzupełnianie słów w znanych rymowankach, np. lata osa koło ...., śnieżek prószy marzną ......
14. Szukanie ukrytych wyrazów w innych wyrazach np. ser-ce, (rodzic wypowiada te wyrazy, a zadaniem dziecka jest „znalezienie” innego wyrazu w prezentowanym).
15. Zapamiętywanie wielu słów
Rodzic prezentuje dziecku ciąg cyfr, wyrazów (np. owoców), zadaniem dziecka jest zapamiętać te elementy i odtworzyć w kolejności podanej przez rodzica (na początek trzy, cztery elementy, stopniowo coraz więcej).
16. Wspólna nauka piosenek, wierszyków, tekstów, można przygotować krótki teatrzyk, występ dla pozostałych członków rodziny. Występ przed babcią i dziadkiem i wypowiedzenie z pamięci wierszyka, układanie rymowanek –
17. Wspólne czytanie.

Bibliografia:
A. Skarbek, I. Wrońska „Diagnoza i wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka w wieku przedszkolnym”, Kraków 2018, CEBP