Innowacja pedagogiczna "Elementy arteterapii i warsztaty edukacji twórczej na lekcjach plastyki"

INNOWACJA PEDAGOGICZNA
Metodyczna

Temat: Elementy arteterapii i warsztaty edukacji twórczej na lekcjach plastyki
w klasach IV - V
Przedmiot: plastyka
Rodzaj innowacji: metodyczna
Zakres innowacji:
Adresatami innowacji są uczniowie klas IV i V. Czas realizacji innowacji
obejmuje rok szkolny 2020-2021 z możliwością jej kontynuowania w następnym
roku szkolnym.
Zajęcia innowacyjne odbywać się będą na wybranych lekcjach plastyki ujętych
w planie nauczania na rok szkolny 2020/2021, rozpisane przy konkretnych
tematach związanych np. z kolorem lub formą.
Niniejsza innowacja ma na celu szerzenie idei terapii przez sztukę
wykorzystując jej funkcję edukacyjną, relaksacyjną i korekcyjną. Funkcja
edukacyjna odnosi się do rozwijania wiedzy, wiadomości i mądrości. Funkcja
rekreacyjna arteterapii polega na tworzeniu warunków, w których uczeń może się
odprężyć, oderwać od codziennych problemów. Dzięki funkcji korekcyjnej
dokonuje się przekształcenie mniej wartościowych mechanizmów i struktur
w bardziej wartościowe. Analiza celów pedagogiki oraz arteterapii pokazuje
wiele podobieństw, gdyż obie nauki dążą do zapewnienia człowiekowi
wszechstronnego rozwoju, podniesienia jakości jego życia. Sztuka działa przede
wszystkim na sferę emocjonalną, powodując powstawanie silnych emocji,
ułatwiając ich ekspresję. Jeśli dokonuje się to podczas terapii grupowej, mogą
powstać głębokie, pozytywne relacje między jej uczestnikami. Ma ona zachęcać
i motywować uczniów do usamodzielnienia, zaktywizowania pozytywnej,
adekwatnej samooceny oraz nawiązywania i podtrzymywania kontaktów.Motywacja wprowadzenia innowacji: Innowacja ,,Elementy arteterapii
i warsztaty edukacji twórczej na lekcjach plastyki” jest odpowiedzią na podjęte
w naszej placówce zorganizowane działania roku szkolnym 2020/2021 dotyczące
zapobieganiu hejtowi wśród uczniów a także wyjściu naprzeciw wymogom
edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej z uwzględnieniem
kierunku naszej placówki będącej w ogólnopolskim programie Szkoły
Promującej Zdrowie.

I Wstęp
Celem wprowadzenia innowacji z zakresu sztuki jest poprawa jakości pracy
oraz osiąganie wysokich wyników w nauczaniu. Zachodzące zmiany mają służyć
ogólnemu dobrostanowi uczniów, a co za tym idzie podniesieniu jakości pracy
uczniów i całej społeczności szkolnej. Innowacja metodyczna dotyczy zmian
w procesie nauczania uczenia się w zakresie stosowania nowych metod i form
pracy warsztatu pracy nauczyciela, prezentacji materiału. Modele nauczania,
które będą dominować podczas lekcji z elementami areteterapii i warsztatów
edukacji twórczej to model:
• poszukujący ( twórcze rozwiązywanie problemów, stwarzanie
sytuacji problemowych) oraz model współpracy (nauczający
jak współpracować ze sobą).
Taka forma pracy ma zachęcać i motywować uczniów do usamodzielnienia,
zaktywizowania pozytywnej i adekwatnej samooceny oraz nauczania
nawiązywania i podtrzymywania satysfakcjonujących kontaktów z otoczeniem.
Rozwijane będą kompetencje : osobista, społeczna w zakresie uczenia się oraz
świadomości i ekspresji kulturalnej.

II. Założenia ogólne
1. Innowacja skierowana jest w szczególności do uczniów klas IV i V
2. Główne założenia pracy na innowacyjnych zajęciach:
• wykorzystanie elementów arteterapii i warsztatów edukacji
twórczej na wybranych lekcjach plastyki z elementami oceniania
kształtującego
• wdrożenie pracy metodami aktywizującymi, wypracowanymi przez
artystów i pedagogów oraz terapeutów między innymi Ruth. S.
Shaw, Olgę Handford, Wiesława Karolaka, Eugeniusza
Józefowskiego.

III. Cele innowacji
Cel główny:
• poprawa jakości pracy na rzecz uczniów i całej społeczności szkolnej
Cele szczegółowe:
• swobodne posługiwanie się różnymi technikami i narzędziami
plastycznymi
• zachęcanie do wyrażania swoich uczuć poprzez twórcze działania, które
umożliwiają otwarcie na doświadczenia, ciekawości siebie i świata,
• kształtowanie u uczniów postaw otwartości na eksperymenty.
Doświadczenie człowieka jest informacją, którą wynosi on z własnego działania
I przeżyć w zetknięciu z określonymi sytuacjami. Informacja ta ma potencjalną
moc wpływania na dalsze zachowanie człowieka. (Joanna GładyszewskaCyrlulko, Arteterapia w pracy pedagoga, s 20)
- działania z wykorzystaniem sztuki wpływają pośrednio na rozwój kompetencji
kognitywnych, merytorycznych, komunikatywnych , emocjonalnych.
Jeśli chodzi o umiejętności kognitywne, to obecność obrazów i emocji sprzyja
uważnemu zapamiętywaniu. Dynamika rośnie wraz z intensywnością impresji
i ekspresji człowieka oraz opada , gdy wokół nie dzieje się nic godnego uwagi.
(Joanna Gładyszewska-Cyrlulko, Arteterapia w pracy pedagoga, s 20)
Doświadczenia wynikające z pracy eksperymentalnej plastycznej dają
możliwości uczenia się podejmowania skutecznych decyzji na innych
przedmiotach a także w innych dziedzinach życia.
IV. Metody i formy
Nauczyciel realizuje wybrane metody edukacyjno-terapeutyczne
(aktywizujące) wykorzystujące plastykę:
• metody problemowe, rozwijające umiejętność krytycznego myślenia.
Polegające na przedstawieniu uczniom sytuacji problemowej oraz
organizowaniu procesu poznawczego. Na zachodzące procesy
poznawczo-wychowawcze składa się analizowanie, wyjaśnianie,
ocenianie, porównywanie i wnioskowanie. Przykładowe metody: burza
mózgów, obserwacja. Tematy lekcji : kompozycja centralna,
kompozycja dynamiczna, symetryczna
• metody ekspresji i impresji, nastawione na emocje i przeżycia.
Powodujące wzrost zaangażowania emocjonalnego uczniów. Efekt
doznań i przeżyć związanych z wykonywaniem określonych zadań.
Metody: metoda laboratoryjna. Tematy lekcji: barwy podstawowe
i pochodne, barwy czyste i złamane Metoda działań warsztatowych
(w szkole bądź otwartej przestrzeni poza salą lekcynją)
• Metoda malowania 10 palcami Ruth. F. Saw
• Terapeutyczne działanie rysunku. Rysunek z elementami zaskoczenia,
obrazy wewnętrzne.
• Formy przestrzenne w oparciu o tworzenie nowych znaczeń gotowych
przedmiotów i wykorzystanie naturalnych zasobów (kamienie, drewno)

V. Przewidywane osiągnięcia (korzyści wdrożenia innowacji)
Uczniowie:
• zdobywają wiedzę w sposób kreatywny pracując metodami
aktywizującymi
• wykorzystują możliwości jakie daje terapeutyczny wpływ w/w zajęć
• mają możliwość poczucia bycia twórcą, gdyż w dzisiejszym świecie
twórczość stała się pojęciem związanym z pewnymi postawami,
czynnościami, procesami a nawet ludzkimi charakterami
• uczą się wieloaspektowej integracji (poprzez działania grupowe).Nauczyciel:
• wykorzystuje różne rodzaje przestrzeni do działań edukacyjnoterapeutycznych oraz niestandardowe materiały i narzędzia do pracy
z uczniami
• jest osobą inspirującą do działań, wspierającą, pokazującą drogę
do poznawania wiedzy i samorozwoju
• nauczyciel rozwija w sobie kompetencje (umiejętności) :
a. kształtowania propozycji artystyczno-edukacyjnych adresowanych
do konkretnych grup wiekowych z zachowaniem ich specyfiki
rozwojowej
b. penetracji przestrzeni sztuki w wymiarach międzyludzkich spotkań
wzmacniających nadanie i odbieranie plastycznych komunikatów.
c. generowanie zachowań i postaw altruistycznych, umiejętność budowy
klimatu grupowego, poszerzanie pola tolerancji dla innego myślenia
i odczuwania.

VI. Tematyka zajęć
Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową kształcenia
ogólnego dla IV i V klas szkoły podstawowej. Są częściowo nowe, częściowo
kontynuacją wiedzy lub uzupełniają ją, utrwalają. Przewidziano realizację metod
wymienionych w punkcie IV, których celem jest między innymi:
• rozbudzenie pozytywnych emocji, uzewnętrznienie negatywnych poprzez
projekcję
• opisywanie stanu psychofizycznego dziecka za pomocą wytworów
plastycznych
• zabawa formą i kolorem
• rozwijanie wyobraźni
• aktywność ekspresywna i analityczna ( dzieciństwo i teraźniejszość)
• uważna obserwacja natury
• analiza zbiorów, układów i struktur
• nadawanie przedmiotom nowych znaczeń
• recykling

VII. Ewaluacja
W celu uzyskania informacji zwrotnej nauczyciel na bieżąco prowadzać będzie
obserwację pracy i postępów uczniów zarówno podczas zajęć, jak i konkursów
oraz zbierane będą informacje o pozytywnych efektach wychowawczych.
Narzędziem ewaluacji będą:
• ankieta ewaluacyjna dla uczniów
• zdjęcia i informacje umieszczane na stronie internetowej szkoły
Sposoby ewaluacji:
informacje zwrotne po każdych zajęciach:
• rozmowy z uczniami
• obserwacja pracy i zaangażowania uczestników innowacji podczas zajęć
• udział w konkursach plastycznych o różnym zasięgu
• analiza efektów pracy uczniów
Szczegółowa analiza wyników ankiety, przeprowadzonych rozmów oraz
wyników klasyfikacji pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów.
Działania te pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie
zmodyfikować metody pracy. Podjęta zostanie także decyzja o ewentualnej
kontynuacji innowacji w tej grupie. Wszystkie wyniki i uwagi zostaną
opracowane w sprawozdaniu oraz udostępnione dyrektorowi szkoły.

VIII. Spodziewane efekty
• rozwój wyobraźni
• rozwój tolerancji wobec innych
• wzrost zaradności w życiu
• wzrost pewności siebie i satysfakcji z rozwiązywania różnych zagadnień i problemów edukacyjnych, życiowych
• rozwój motoryki małej
• świadome posługiwanie się słownictwem plastycznym
Wpływ na pracę szkoły:
• podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez wprowadzenie elementów
arteterapii i warsztatów edukacji twórczej ukierunkowanych na profil
placówki jako Szkoły Promującej Zdrowie
• indywidualizacja nauczania – podnoszenie wyników edukacyjnych
uczniów
• promocja szkoły w środowisku lokalnym i ogólnopolskim

Bibliografia:
Joanna Gładyszewska – Cylulko, Arteterapia w pracy pedagoga
Ewelina J. Knieczna, Arteterapia w teorii i praktyce