Dziecko z opóźnionym rozwojem mowy

Dziecko z opóźnionym rozwojem mowy

O opóźnionym rozwoju mowy dziecka mówimy, gdy kompetencje językowe u dziecka nie wykształciły się w ogóle lub wykształcił się w niewystarczającym do prawidłowej realizacji wypowiedzi, jak i wówczas, gdy w toku procesu rozwojowego dochodzi do rozpadu systemu komunikacyjnego lub gdy występuje brak lub niedowład sprawności realizacyjnych.
O poważnym stopniu opróżnionego rozwoju mowy mówimy, gdy mowa dziecka:
• rocznego jest na poziomie dziecka półrocznego (dziecko jedynie gaworzy),
• 2-letniego jest na poziomie mowy dziecka rocznego (wymawia kilka słów),
• 3-letniego jest na poziomie mowy dziecka 1,5-rocznego (tworzy jedynie równoważniki zdań, a słownictwo jest na poziomie dziecka 1,5-rocznego),
• 4-letniego jest na poziomie mowy dziecka 2-letniego (formułuje zdania proste, słownictwo czynne jest na poziomie dziecka 2-letniego, tj. Około 300 słów),
• 5-letniego jest na poziomie mowy dziecka 2,5-letniego (nadal zdania proste, słownictwo na poziomie dziecka w wieku 2,5 lat),
• 6-letniego jest na poziomie dziecka 3-letniego (pojawiają się zdania złożone, wymawia ono 1000-1500 słów),
• 7-letniego jest na poziomie mowy dziecka 3,5 letniego.
Opóźniony rozwój mowy ze względu na jego przyczynę powstania dzielimy na dwa podstawowe typy opóźnienia mowy. Pierwszy to samoistne opóźnienie rozwoju mowy-SORM, a drugi, to niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy-NORM.
Samoistne opóźnienie rozwoju mowy jest następstwem zakłóceń procesu rozwojowego, do których zalicza się: wycinkowe opóźnienie rozwoju mowy, zespół opóźnienia mowy czynnej, opóźnienie rozwoju artykulacji i rozwojową niepłynność mowy. SORM nie jest zjawiskiem patologicznym, dlatego też odnosi się do tych postaci opóźnień, które są przejawem dysharmonii rozwoju, trudności wieku dziecięcego, wolniejszego tempa dojrzewania układu nerwowego bądź niekorzystnego wpływu środowiska. Zjawiska te są przejściowymi formami zakłóceń procesu rozwojowego, które nie prowadzą do trwałych zmian (zaburzeń mowy) ani do poważniejszych konsekwencji rzutujących na proces rozwojowy. Opóźniony rozwój mowy występuje samoistnie, bez konieczności interwencji specjalistycznej. Charakter przyczyn i konsekwencje decydują, iż SORM jest uznany za odmianę rozwoju mieszczącą się w granicach normy.
Opóźnienie procesu kształtowania lub rozwoju mowy jest wynikiem zaburzeń rozwoju, które prowadzą do z niesamoistnego opóźnienia rozwoju mowy, do którego zalicza się: towarzyszące specyficznym i parcjalnym zaburzeniom rozwojowym. NORM stosuje się w odniesieniu do tych postaci opóźnień w nabywaniu kompetencji i wykształceniu się sprawności realizacyjnych, których przyczynami są: upośledzenie motoryki mowy, upośledzenie sensoryczne, zaburzenia neurologiczne, defekty strukturalne, zaburzenia psychiczne lub deprywacja środowiskowa. Patomechanizm zaburzeń rozwoju mowy i języka jest następujący: brak rozwoju mowy, zatrzymanie, zwolnienie rozwoju, regres do wcześniejszych etapów rozwojowych, utrata wykształconych zdolności mówienia (rozumienia) prowadzą do opóźnienia rozwoju mowy, a następnie-w zależności od etiologii-do różnych zaburzeń mowy.
W przypadku NORM powstałe zmiany zazwyczaj mają charakter trwały-w końcowej fazie rozwojowej mowa nie osiąga normalnego poziomu. Jej zaburzeniom mogą towarzyszyć dodatkowe problemy tj.: zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania, trudności w nauce szkolnej. Objawy zaburzeń rozwoju mowy typu NORM nie ustają bez pomocy specjalistycznej.
Wady wymowy opóżniają nie tylko rozwój umysłowy dziecka. Mogą one również wpływać na rozwój ujemnych cech osobowości-takich jak nieśmiałość, poczucie mniejszej wartości oraz izolowanie się od ludzi. Prawie wszystkie dzieci, u których stwierdzono wady wymowy mają kłopoty w nauce. Dziecko takie źle mówi, źle czyta i źle pisze.
Do wad wymowy nie zaliczamy wymowy gwarowej ani cech wymowy dziecięcej, która jest normalnym przejawem niedojrzałości. Prawidłowa mowa powinna wykształcić się do 7 roku życia.

Bibliografia

B. Hołyńska: Rodzina i dom. Zabawy rozwijające mowę dziecka. Warszawa 1978 s. 10

Adrianna Lipiak – logopeda SP 138 w Warszawie