Zakręty ortografii - scenariusz zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w kl. IV-VIII

Zakręty ortografii- scenariusz zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w kl. IV-VIII
Opracowała: Dorota Bukowska
Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów w Nowych Skalmierzycach

Cele zajęć:
- utrwalenie zasad ortograficznych w formie ćwiczeń praktycznych dotyczących pisowni:
* wielką i małą literą
* wyrazów z ó, u, rz, ż, ch i h
* ę i ą w czasownikach czasu przeszłego
* przymiotników złożonych.
Zakres wykonywanych ćwiczeń zależy od poziomu i indywidualnego tempa pracy.
Na wykonanie ćwiczeń zawartych w karcie pracy można poświęcić dwie jednostki lekcyjne.

Cele zajęć w języku ucznia:
- utrwalam zasady ortograficzne i wykonuję ćwiczenia dotyczące pisowni:
* wielką i małą literą
* wyrazów z ó, u, rz, ż, ch i h
* ę i ą w czasownikach czasu przeszłego
* przymiotników złożonych.

PISOWNIA WIELKĄ I MAŁĄ LITERĄ
1.Wpisz poprawnie wyrazy.
Jestem ................................. ( P/polakiem ) i mówię po .................................. ( P/polsku ).
Mój kraj to .................................(P/polska ), leży na kontynencie o nazwie .......................(E/europa).
W dniu świętego ..................................... (M/mikołaja ) w naszej klasie zawsze organizujemy ........................................(M/mikołajki )
2. Popraw i zapisz podane zdanie.
- rzeka wisła wpada do bałtyku niedaleko gdańska.
........................................
- król kazimierz wielki zasłynął jako budowniczy wielu zamków w polsce.
........................................
3. Napisz nazwy świąt lub obrzędów, zwyczajów.
11 listopada- ........................................
25 grudnia- ........................................
1 stycznia- ........................................
14 lutego (W/walentynki )- ........................................
Zapamiętaj:
- Nazwy kontynentów, państw i ich mieszkańców piszemy wielkimi literami. Natomiast przymiotniki od nich powstałe małymi literami.
- Nazwy świąt piszemy wielkimi literami, natomiast nazwy obrzędów i zwyczajów małymi, np. andrzejki, mikołajki.
-Nazwy własne rzek i mórz piszemy wielką literą.

PISOWNIA Ó I U
4. Do podanych wyrazów z ó wymiennym dopisz takie, w których ó wymienia się na o, e, a.
dwór- ........................................ ósemka - ........................................
dwójka- ....................................... skrócić- ........................................
szóstka- .................................... pióro- ........................................
wrócić- ....................................... siódemka- ........................................
5. Wpisz poprawnie ó lub u.
Pamiętaj, że końcówki rzeczowników: -un, -unek, -unka oraz czasowników z końcówką –uje piszemy przez u.
sk...ra, rys...nek, ż...łty, piast...nka, oł...wek, opiek...n, wr...bel, rys...je, c...rka.

PISOWNIA RZ I Ż
6. Do podanych rzeczowników dopisz takie ich formy lub wyrazy pokrewne, w których rz wymienia się na r.
trzech- ........................................ którzy- ........................................
podwórze- ........................................ dworzanin- ........................................
wierzyć- ........................................ powtarzać- ........................................
mierzyć- ........................................ parzysty- ........................................
starzec- ........................................ tancerz- ........................................
7. W każdym rzędzie dopisz inny przykład ilustrujący pisownię rz po spółgłoskach.
Zapamiętaj: rz piszemy po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, w. (Wyjątki: pszenica, pszczoła, kształt)
przerwa- ........................................
brzuch- ........................................
trzy- ........................................
drzewo- ........................................
krzew-........................................
grzyb- ........................................
chrzan- ........................................
ujrzeć- ........................................
wrzesień- ........................................
8. Dopisz wyrazy, w których wyjaśnisz pisownię ż.
Zapamiętaj: literę ż piszemy wtedy, gdy w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na: g, z, s, dz, h, ź.
rozkażę- ........................................
drużyna- ........................................
pieniążek- ........................................
bieżnia- ........................................
wyżej- ........................................
książka- ........................................
dróżka- ........................................
grożę- ........................................
9. Wpisz poprawnie rz, ż lub sz.
....arówka, p...czoła, bu....a, ...eka, p...enica, ....yrafa, kształt.

PISOWNIA H I CH
Zapamiętaj:
Dwuznak ch piszemy:
- gdy w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na sz, np.: blacha - bo: blaszka
Literę h piszemy:
- w wyrazach tzw. hałaśliwych, np. harmider.
- gdy wymienia się na: g, ż, z.
- w wielu wyrazach, których pisowni nie wyjaśnią reguły. Wyrazy te trzeba zapamiętać.

10. Wpisz poprawnie h lub ch.
....otel, mu...a, ...erbata, ...ałas, ...andel, kieli...., ....arcerz, dru...., ....istoria, bo...ater, ...uk, ...arakter, ...ymn, ...uśtawka, ...leb, ...okej.

PISOWNIA Ą I Ę W FORMACH CZASOWNIKÓW
11. Uzupełnij luki odpowiednimi formami czasowników w czasie przeszłym.
on ona oni
westchnąć westchnął
krzyknąć
zacząć
odpocząć

PISOWNIA PRZYMIOTNIKÓW ZŁOŻONYCH
Zapamiętaj:
1. Łącznie- przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, np. jasnoniebieski, bladoróżowy, zachodniopomorski, narodowowyzwoleńczy, popularnonaukowy, perłowoszary (szary z odcieniem perłowym);
2. Z łącznikiem- gdy człony są równorzędne, np. flaga biało-czerwona, kraj przemysłowo-rolniczy. (Wyznacznikiem formalnym może tu być spójnik i, który podstawiamy zamiast łącznika, np. flaga biała i czerwona, kraj przemysłowy i rolniczy).

12. Zapisz nazwę kolorów jako przymiotniki złożone.
Jasny odcień błękitnego- ........................................
Żółty i niebieski- ........................................ biała i czerwona - ........................................
Szary z odcieniem brązowego- ........................................

13. Podsumowanie.
Co wynoszę z dzisiejszych zajęć?
- Znam zasady dotyczące pisowni ........................................
- Muszę utrwalić sobie pisownię wyrazów z ........................................

Bibliografia:
H. Dobrowolska, U. Dobrowolska, Język polski – Jutro pójdę w świat, zeszyt ćwiczeń. Warszawa, WSiP, 2020.