Terapia opóźnionego rozwoju mowy - poradnik dla rodzica

Według Grażyny Jastrzębowskiej i Olgi Pelc –Pękały opóźnienie rozwoju mowy występuje wówczas , gdy proces kształtowania i rozwoju mowy we wszystkich i niektórych aspektach ( fonetycznym , gramatycznym, leksykalnym, ekspresyjnym) ulega opóźnieniu i przebiega niezgodnie z normą przewidzianą dla danej grupy wiekowej. Z opóźnieniem rozwoju mowy mamy do czynienia , gdy jest ono rezultatem indywidualnego tempa i rytmu rozwoju, lecz również wtedy, gdy jest ono konsekwencją poważnych zaburzeń rozwoju, takich jak upośledzenie umysłowe, autyzm ,czy głuchota.
Niezależnie od przyczyn i rodzaju opóźnionego rozwoju mowy schemat postępowania terapeutycznego w większości przypadków wygląda podobnie. Do ćwiczeń stymulujących mowę zalicza się zabawy oddechowe, słuchowe, logorytmiczne, dźwiękonaśladowcze, i usprawniające aparat mowy.

Co każdy rodzic powinien wiedzieć?

- zaobserwuj czy twoje dziecko reaguje na dźwięki, ponieważ prawidłowy słuch jest warunkiem rozwoju mowy;
- zwracaj uwagę, czy twoje dziecko podczas snu oddycha nosem – nieprawidłowy tor oddychania może być skutkiem obniżonego napięcia mięśniowego albo powiększonego migdałka;
- mów do dziecka od pierwszych chwil jego życia, zawsze reaguj i nawiązuj z dzieckiem rozmowę, mów dziecku co robisz, , co dzieje się wokół niego;
- unikaj spieszczeń i przesadnych zdrobnień , dziecko naśladuje wzorzec mowy i wymowy najbliższych;
- mówiąc do dziecka , wracaj uwagę, aby widziało twoją twarz – będzie wówczas miało okazję do obserwowania ruchu i układu ust oraz do naśladowania cię;
-jeśli możesz to karm swoje dziecko piersią – naturalne karmienie zapewni mu prawidłowy rozwój mięśni żuchwy, mięśnia okrężnego ust i prawidłowy rozwój zgryzu.
-unikaj oddawania dziecku smoczka;
- wykonuj delikatny masaż twarzy (policzków, warg, żuchwy)
-zwróć uwagę na budowę i ruchomość narządów artykulacyjnych języka , podniebienia i warg) – jeżeli czubek języka ma wcięcie w kształcie serduszka , świadczy to o skróconym wędzidełku;
-ucz dziecko słów poprzez zabawę, spacery, [posiłki, zabiegi pielęgnacyjne, kąpiel, ubieranie;
-śpiewaj dziecku piosenki, wyliczanki, opowiadaj dziecku bajki, czytaj książki – rozwijasz jego wyobraźnię, usprawnisz uwagę, pamięć, ;
- zadbaj o rozwój ruchowy dziecka , który ma bezpośredni wpływ na prawidłowy przebieg rozwoju mowy;)
- odpowiadaj na pytania dziecka , sam także zadawaj do przeczytanej bajki czy filmu;
- dyskretnie poprawiaj błędy mowy i wymowy, nie krytykuj, nie ośmieszaj, naśladując jego sposób mówienia;
- rozwijaj motorykę małą: lepienie, klejenie, nawlekanie itp.

Bardzo ważne jest liczenie słów:

Jak liczyć słowa dziecka?

Gdy dany dźwięk ma swoją STAŁĄ prezentację (osoba, zwierzę, przedmiot)
Funkcje słów pełnią:
– wyrażenia dźwiękonaśladowcze (ko-ko jako kura)
– dźwięki (ź jako zimno)
– sylaby (pi jako pić)

Jak notować?
– Notatka w telefonie, aplikacje na telefon
– Forma papierowa
* warto zapisywać wiek dziecka w miesiącach, przy danym słowie

Dlaczego to ważne?
– Znamy liczbę słów w słowniku dziecka
– Monitorowanie postępów i tempa
– Regres
– Baza do tworzenia kolejnych słów

W trakcie terapii daj dziecku czas na odpowiedź tzw. pauza terapeutyczna
Nigdy nie mów: powiedz , powtórz
Daj dziecku wybór : to czy to, auto czy lalka

Sygnałem do prowadzenia systematycznych ćwiczeń jest opóźnienie około półroczne dziecka w stosunku do rówieśników. Warto wiec obserwować , jak rozwija się mowa swojego dziecka i innych dzieci. Najlepiej jednak iść do logopedy na konsultację, aby ocenił rozwój mowy u dziecka.

Co jeśli nie idzie terapia u logopedy ?

● Poszerz diagnostykę
● Zadaj sobie pytanie czy pracujesz z dzieckiem w domu? Czy wdrożyłeś wskazówki logopedy?
● Zadaj sobie pytanie czy w domu ograniczone zostały wysokie technologie?
● Warto zmienić kolejność działań

Literatura:
„Krok po kroku jak rozwijać mowę dziecka” – K. Szłapa, I. Tomasik, S. Wrzesiński
„Zaczynam mówić” – I. Michalak – Widera

Prezentacja multimedialna:
„Terapia opóźnionego rozwoju mowy – warsztat praktyczny od samogłoski po proste, dwusylabowe wyrazy”- Angelika Bartnik - logopeda, pedagog specjalny, neurologopeda