Praca w grupie zróżnicowanej wiekowo. Z doświadczeń nauczyciela montessoriańskiego

„Nie są państwo w stanie wyobrazić sobie, jak dobrze małe dziecko potrafi się uczyć od innego; jak cierpliwe jest starsze dziecko wobec trudności młodszego”.
P. Oswald, G. Schulz-Benesch – specjaliści pedagogiki M.Montessori

Praca w grupie zróżnicowanej wiekowo.
Z doświadczeń nauczyciela montessoriańskiego.


Charakterystyczną cechą grup Montessori jest zróżnicowanie wiekowe. W jednej grupie przebywają dzieci 3,4,5,6-letnie. Jest to typowo montessoriańska koncepcja tworzenia grup, która ma odzwierciedlać strukturę rodziny wielodzietnej jako naturalnej grupy umożliwiającej gromadzenie doświadczeń społecznych.
Wielość interakcji w jakiej uczestniczą dzieci już od momentu przyjścia do przedszkola Montessori, wspomaga procesy społeczne związane z wzajemną komunikacją, pomocą, współdziałaniem i współpracą. Dzieci młodsze uczą się od starszych, starsze pomagają młodszym, rozwój własny następuje dzięki pomocy udzielanej innym, rozwija się bowiem zdolność udzielania oraz przyjmowania pomocy. Nie odbywa się to jednak na zasadzie przymusu czy wymogu, ale dzieci są zaproszone do takich działań przez przykład nauczyciela oraz innych kolegów. W kontekście porozumiewania się z drugim człowiekiem dzieci młodsze uczą się od starszych, w jaki sposób należy osiągać porozumienie, komunikować swoje potrzeby, argumentować decyzje itp. Z kolei dzieci starsze rozwijają swoje umiejętności komunikacyjne podczas pokazywania innym m.in. pracy z materiałem rozwojowym Montessori oraz w czasie wspólnych gier i zabaw. Moment pracy indywidualnej jest korzystny rozwojowo nie tylko dlatego, że wychowankowie zyskują konkretną wiedzę i mają osiągnięcia edukacyjne. Często dzieje się tak, że starsze dzieci wchodzą w rolę nauczyciela, zastępują go i zapraszają do zabawy swoich młodszych kolegów. Ustalają wówczas strategię zabawy, podział czynności, uzgadniają kolejność kroków, innymi słowy współpracują i współdziałają ucząc się osiągania porozumienia, dotyczy to również sytuacji konfliktowych. Ponadto wspólna praca przy stoliku, w kącikach zainteresowań, na rozłożonym dywaniku jest okazją do dyskusji, wymiany spostrzeżeń, uwag, refleksji z dokonanych odkryć. Ta sytuacja ma również bezpośrednie przełożenie na postępy jakie osiąga dziecko w rozwoju mowy. Grupa zróżnicowana wiekowo ponadto niweluje nieporozumienia i konflikty oraz zapobiega im. Na pewno sprzyja temu wprowadzenie reguł: pomagamy młodszym; nie przeszkadzamy innym w pracy, zabawie; mówimy po cichu; wszystko odkładamy na miejsce; dbamy o porządek; szanujemy pracę innych; czekamy na swoją kolej itp. Równie ważne jest to, że w pracy z dziećmi nie stosuje się rywalizacji, porównywania osiągnięć dzieci, a akcentuje się współpracę i wzajemną pomoc. Dzieci starają się zgodnie pracować, starsze przejawiają troskę o najmłodsze, pomagają im w sytuacjach spornych, opiekuję się z troską i uwagą.
Grupy Montessori umożliwiają dzieciom współdziałanie, pokazują na czym polega wzajemna pomoc, uwrażliwiają się na potrzeby innych, dzieci uczą się wzajemnego szacunku dla człowieka, jego pracy. Rozwijają się społecznie, w atmosferze przyjaźni, otwartości, wzajemnej pomocy, poznają empatyczne sposoby porozumiewania się, kształtują takie cechy jak: troskliwość, opiekuńczość, wrażliwość, cierpliwość.

Agnieszka Dzierka

Literatura:
1.H.K. Berg „Maria Montessori – poszukiwanie życia razem z dziećmi, Kielce 2007
2. A.Dzierka „Doświadczenia komunikacyjne dzieci klas Montessori”/ Praca magisterska/, Białystok 1998
3. U. Steenberg, Pedagogika Marii Montessori w przedszkolu, Kielce 2003
4. K. Skjold Wennerstrom, M. Broderman Smeds „Pedagogika Montessori w przedszkolu i szkole”, Kraków 2007