Prawa dziecka

ZESPÓŁ
SZKOLNO – PRZEDSZKOLNY
W KRYPACH

REFERAT PT.:
“DZIECKO I JEGO PRAWA”

OPRACOWAŁA I WYGŁOSIŁA :
IWONA Jaczewska

KRYPY
“Nie ma szczęśliwych społeczeństw
bez szczęśliwych dzieci

Jednym z najważniejszych dokumentów chroniących prawa najmłodszych jest “Konwencja o Prawach Dziecka”, uchwalona przez Organizacje Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 roku, choć w życie weszła ona dopiero 2 września 1990 roku, z chwilą ratyfikowania jej przez dwudzieste państwo. Konwencja, to akt prawny, na który powołują się liczne instytucje i osoby podejmujące działania na rzecz ochrony praw dziecka. Poprzedza ją Preambuła, w której wspomina się inne, wcześniejsze dokumenty, między innymi “Genewską Deklarację Praw Dziecka” z roku 1924 oraz “Deklaracje Praw Dziecka” przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w roku 1959.
“Konwencja o Prawach Dziecka” składa się z trzech części i zawiera 54 artykuły. Oryginał tego dokumentu, sporządzony w językach: angielskim, arabskim, chińskim, francuskim, hiszpańskim oraz rosyjskim został zdeponowany u Sekretarza Generalnego ONZ. Prawa dziecka są wartością ponad ustrojową. Konwencja jest otwarta do podpisania przez wszystkie państwa; podpisały ją dotychczas 192 kraje.
Polska, która była inicjatorem i współautorem Konwencji, przystąpiła do niej jako jedna z pierwszych państw, chociaż stosunkowo długi proces ratyfikacji spowodował, że podpisała ją dopiero 7 lipca 1991 roku.
Dalekosiężnym celem Konwencji jest przyczynienie się do zbudowania dobrego świata, bez wojen i przemocy.
W artykule 1. czytamy: “dziecko” oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat. U podłoża uregulowań przyjętych w Konwencji leży przekonanie, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju osobowości

powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia.
Konwencja nazywa się światową konstytucją praw dziecka. Składa się ona z preambuły zawierającej 13 paragrafów, w których określone zostały założenia ogólne oraz z trzech części postanawiających.

“Konwencja o Prawach Dziecka” ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:
- Dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej;
- Dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności;
- Rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka;
- Państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ja w jej funkcja

Tworząc system ochrony dziecka kierowano się następującymi zasadami:
- Dobra Dziecka - wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka;
- Równości - wszystkie dzieci niezależnie od ich cech (koloru skóry, płci, narodowości, itp.) mają być równe wobec prawa;
- Poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka - ochronie podlega autonomia rodziny i prawa obojga do decydowania w sprawach dziecka;
- Pomocy państwa w zabezpieczaniu odpowiednich warunków socjalnych i zdrowotnych rodziny.
Katalog praw przyznanych dziecku w Konwencji obejmuje prawa: cywilne, socjalne, kulturalne i polityczne. Nie przyznaje się, w zasadzie, praw ekonomicznych wychodząc z założenia, że dziecko winno się uczyć, a nie pracować, do 18 roku życia.
Prawa cywilne
Prawo do:
• życia i rozwoju;
• tożsamości i identyczności ( nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu, godności, szacunku, nietykalności osobistej);
• swobody myśli, sumienia i wyznania;
• wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dotyczących “dziecka”, w postępowaniu administracyjnych i sadowym;
• wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi;
• wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych wszelkiego okrucieństwa;
• nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia.
Prawa socjalne
Prawo do:
• odpowiedniego standardu życia;
• ochrony zdrowia;
• zabezpieczenia socjalnego;
• wypoczynku i czasu wolnego.
Prawa kulturalne
Prawo do:
• nauki ( w Polsce bezpłatna i obowiązkowa do 18 roku życia );
• korzystania z dóbr kultury;
• informacji;
• znajomości swoich praw.
Prawa polityczne
Prawo do:
• prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.
Prawa szczególne
Prawo do:
• ochrony w przypadku upośledzenia, niepełnosprawności;
• środowiska zastępczego, w tym umożliwienie adopcji, w przypadku pozbawienia środowiska rodzinnego;
• otrzymania statusu uchodźca i mniejszości etnicznych, a także zachowania własnej kultury, religii i języka;
• szczególnego traktowania nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem (prawo do obrony, zakaz stosowania kary śmierci i dożywotniego więzienia).
Z realizacją dziecięcych praw wiążą się obowiązki rodziców (przede wszystkim obowiązek wychowania i utrzymywania) i opiekunów dzieci oraz obowiązki władz państwowych, które mają pomagać rodzicom i opiekunom.
“Konwencja o prawach Dziecka” wskazuje władzom państwa, by dla prawidłowego rozwoju dzieci utrzymywały takie instytucje, jak np.: przedszkola, szkoły, świetlice, boiska, biblioteki, ośrodki zdrowia, szpitale.
Dzieci w wieku przedszkolnym “wchodzą” w swój pierwszy społeczny świat. My, nauczyciele mamy obowiązek pomóc im w tym świecie odnaleźć się i być “drogowskazem” w procesie rozwoju, dlatego też spoczywają na nas następujące zadania:
- inspirowanie dzieci i kształtowanie w nich pozytywnych postaw;
- wprowadzanie dzieci w świat wartości uniwersalnych takich jak: piękno, prawda, dobro, miłość, szacunek, itd.;
- uczenie dzieci norm i zasad życia społecznego oraz dostosowania się do ustalonych reguł;
- wspieranie indywidualnego rozwoju dziecka i stwarzanie sytuacji, w których zdobywa ono wiedzę na temat swoich praw i obowiązków oraz posiada umiejętność bronienia ich.
Niezmiernie istotne jest podejmowanie, miedzy innymi przez pedagogów, takich działań z dziećmi, aby dostrzegały siebie jako członka grupy, siebie jako indywidualność, odrębność innych ludzi, ale także posiadły umiejętność przestrzegania zasad i norm społecznych.
Zajęcia i zabawy z dziećmi w wieku przedszkolnym maja uświadomić im, ich prawo do:

- prywatności, godności osobistej, honoru i reputacji;
- swobody myśli i wyrażania swoich poglądów;
- ochrony przed przemocą fizyczna i psychiczna;
- imienia i własnej tożsamości;
- nauki i zabawy;
- wypoczynku i czasu wolnego;
- w przypadku niepełnosprawności do edukacji i pobytu w grupie rówieśniczej.
Działalność nauczyciela w promowaniu praw dziecka w przedszkolu obejmuje następujące oddziaływania:
- stwarzanie przyjaznej i życzliwej atmosfery ( istotne jest wykorzystywanie codziennych sytuacji wychowawczych);
- szukanie nowych form i metod pracy;
- doskonalenie swojego warsztatu pracy poprzez udział w kursach, szkoleniach oraz samokształcenie;
- współpraca z organizacjami działającymi na rzecz ochrony praw dziecka;
- włączenie rodziców do współpracy poprzez ukazanie im jakie prawa mają ich dzieci, jak ich przestrzegać i gdzie zwrócić się o pomoc.
Prowadząc zabawy i zajęcia o tematyce praw dziecka nauczyciel realizuje następujące cele:
- rozwijanie poczucia własnej wartości poprzez uświadomienie dzieciom, że każdy z nich cos potrafi;
- rozwijanie odpowiedzialności za grupę - każdy człowiek jest ważny;
- zwrócenie uwagi na pozytywne spostrzeganie innych;
- dostrzeganie i akceptowanie różnic między ludźmi;
- nabywanie umiejętności pozytywnego określania siebie;
- rozbudzanie wrażliwości na obecność innych;
- budzenie poczucia bezpieczeństwa i zaufania;
- kształtowanie nawyku mówienia przyjaznych słów do innych;
- zwrócenie uwagi na pozytywne wyrażanie się o sobie i o innych;
- zwrócenie uwagi na podobieństwa miedzy ludźmi;
- rozwijanie zdolności skupiania uwagi na czynnościach drugiej osoby;
- rozwijanie zachowań prospołecznych;
- rozwijanie umiejętności wyrażania uczuć, przezywania radości;
- kształtowanie umiejętności wchodzenia w role, które pomogą dziecku poczuć się ważnym i potrzebnym;
- ukazanie przykrych stanów (emocje i ich rodzaje) i przeżyć bohaterów;
- próby nazywania uczuć i wczuwania się w stan innych osób;
- zachęta do wyrażania własnych uczuć (pozytywnych i negatywnych), często skrywanych w głębi serca;
- budowanie obrazu samego siebie;
- promowanie prawa do...(np. szczęścia);
- ukazanie dzieciom, że maja prawo do... ;
- uświadomienie dzieciom ich prawa do... ;
- próba oceny sytuacji niepowodzenia i szukanie możliwości rozwiązania, wyjścia z sytuacji;
- uwrażliwienie na szanowanie własności swojej i cudzej;
- budzenie szacunku do tajemnicy drugiej osoby.

Nawiązując do “Konwencji o Prawach Dziecka” nie sposób pominąć wątku, w którym to akt prawny zobowiązuje władze państwa do stanowczego przeciwstawiania się wszelkim formom przemocy wobec dzieci.
“...każde dziecko ma prawo do ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej, krzywdy lub zaniedbania, złego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych”.
(Art.. 19)
Powstaje coraz więcej instytucji, stowarzyszeń i fundacji, których celem jest ochrona i przestrzeganie praw najmłodszych, ale to wciąż zbyt mało bowiem statystyki mówiące o poziomie życia dzieci są zatrważające. Oto zaledwie kilka danych. Na świecie żyje około 2 miliardów dzieci. Na każde 100 dzieci - 30 jest głodnych, 26 - jest nie zaszczepionych przeciwko chorobom zakaźnym, 16 - nie ma żadnych szans pójścia do szkoły.
Przerażają także takie zjawiska jak: handel dziećmi, udział dzieci w konfliktach zbrojnych, dziecięca prostytucja i pornografia.
Podczas 27 Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, poświęconej dzieciom, która odbyła się w maju 2002 roku w Nowym Yorku, przyjęto postanowienia i zawarto je w dokumencie “Świat przyjazny dzieciom”. Dokument ten został zaakceptowany przez wszystkie państwa uczestniczące w sesji specjalnej ONZ, w tym również Polskę. Tym samym rząd Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązał się do realizacji zadań zawartych w tym dokumencie i opracowania narodowego planu działań na rzecz dzieci w latach 2004 - 2012 , który zatytułowano “Polska dla dzieci ”.
Narodowy plan działań na rzecz dzieci 200 - 2012 powstał wyniku współpracy administracji rządowej z organizacjami pozarządowymi oraz Polskim Komitetem UNICEF i Biurem Rzecznika Praw Dziecka. Do prac nad dokumentem zaproszono przedstawicieli wielu resortów: edukacji narodowej sportu, gospodarki, pracy i polityki społecznej, sprawiedliwości, spraw zagranicznych i administracji, zdrowia, wsi i rozwoju rolnictwa, spraw zagranicznych i administracji, a także Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, Krajowe Centrum do spraw AIDS, Komendę Główną Policji oraz Centrum Zdrowia Dziecka.
Narodowy plan działań na rzecz dzieci jest dokumentem otwartym, który może podlegać zmianom w zakresie planowania działań niezbędnych do zrealizowania wytyczonych celów.
W celu zapewnienia dzieciom odpowiedniego poziomu zdrowia, wysokiej jakości edukacji, godnych warunków życia w rodzinie, ochrony przed przemocą, wyznaczono cele i kierunki działań w czterech dziedzinach - zakresach:
- Promowanie zdrowego trybu życia;
- Zapewnienie odpowiedniej jakości edukacji;
- Pomoc i wsparcie dla rodziny;
- Ochrona przed molestowaniem, wykorzystywaniem i przemocą.
Wszystkie planowane zadania mają być realizowane w ramach budżetów własnych resortów, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy strukturalnych oraz funduszu pracy.

“ Mam prawo do...”
Mam prawo do życia, do bycia, do chcenia.
Mam prawo do miłości, radości, tworzenia.
prawo do nauki, wiedzy i wiary.
Mam prawo do marzeń, do snu i zabawy.
Mam prawo do chleba, ubrania, pokoju.
Mam prawo do gniewu i złego nastroju.
To wszystko jest takie poważne, dorosłe,
powiem to jak dziecko, zwyczajnie, najprościej.
Chcę się bawić w piaskownicy,
dom zbudować dla dżdżownicy.
Z kolegami w piłkę grać i niczego się już nie bać.
Latem lizać zimne lody,
stać na deszczu dla ochłody.
Chcę na łące zrywać kwiaty
i przytulać się do taty.
Zimą toczyć śnieżne kule
i z mamą pieścić się czule.
Chcę, by mi czytano bajkę
o kocie co palił fajkę.
Chcę też domek mieć na drzewie
i co jeszcze chcę mieć, nie wiem.
Ale jedno wiem na pewno,
to chcę mieć:
Prawo do godnego życia,
bez wojen, głodu i bicia,
bez strachu, smutku i łez.
No to cześć !!!

Jarosław Poloczek