Juliusz Słowacki "Balladyna" - streszczenie lektury oraz przykładowe ćwiczenia do lekcji dla dzieci niedosłyszących

BOHATEROWIE:

- Balladyna – główna i tytułowa bohaterka utworu; córka Wdowy; siostra Aliny; posiada wiele złych cech charakteru;
- Alina – młodsza siostra Balladyny; dziewczyna piękna i niewinna; umiera zabita przez siostrę;
- Kirkor – bogaty hrabia; marzy o spokojnym życiu przy boku pięknej żony;
- Goplana – wróżka; królowa jeziora Gopło; postać fantastyczna (fantastyczna = baśniowa, wymyślona);
- Wdowa – matka Balladyny i Aliny; wiejska kobieta, która bardzo kocha swoje córki i marzy o dobrym życiu dla nich.

Akt I

Do chaty Pustelnika (pustelnik = człowiek, który lubi być sam) położonej w lesie blisko jeziora Gopło przybywa Kirkor. Chce dowiedzieć się, jaką kobietę ma wziąć za żonę. Dowiaduje się, że Pustelnik to Popiel III – dawny władca, którego tronu pozbawił zły brat Popiel IV. Pustelnik radzi Kirkorowi, aby swojej żony szukał w skromnej chacie (chata = dom), a nie
w królewskim pałacu.
Chochlik i Skierka witają swoją panią Goplanę, która obudziła się
z zimowego snu. Czekają na pierwsze wiosenne rozkazy. Goplana wspomina człowieka, któremu zimą uratowała życie. Jest to Grabiec. Królowa jeziora wyznaje mu miłość jednak chłopak wyśmiewa ją. Twierdzi, że kocha Balladynę – córkę Wdowy. Rozgniewana Goplana postanawia zemścić się na Grabcu
i Balladynie.
Wdowa i jej córki: Alina i Balladyna wracają do chaty. Cały dzień pracowały w polu. Wdowa marzy o tym, aby jej córki bogato wyszły za mąż. Jej rozmyślania przerywa odgłos nadjeżdżającej karety Kirkora. Hrabia poznaje Alinę i Balladynę. Jest oczarowany urodą obu dziewczyn. Postanawia poślubić jedną z nich. Jednak nie może zdecydować, która zostanie jego żoną. Postanawia wybrać tę pannę, która następnego dnia zbierze dzban malin w lesie.

Akt II

Goplana zmienia Grabca w wierzbę płaczącą. Alina i Balladyna zbierają maliny w lesie. Pracowita Alina szybko zbiera owoce. Balladyna nie chce zbierać malin. Wkrótce zabija siostrę i zabiera jej dzban z malinami. Świadkami zbrodni są Grabiec zamieniony w drzewo oraz Goplana ukryta w lesie. Ciało Aliny odnajdują Filon i Pustelnik. Zabierają ją do mieszkania Pustelnika. Na miejsce zbrodni wraca Balladyna. Goplana przemawia do niej głosem nieżyjącej siostry Aliny. Na czole Balladyny pojawia się czerwona plama jako znak popełnionej zbrodni (zbrodnia = przestępstwo, zabójstwo).
Wdowa i Kirkor czekają przed chatą na powrót dziewcząt. Z lasu wychodzi Balladyna z dzbanem malin. Kirkor ofiarowuje (ofiarowuje = daje) jej pierścionek zaręczynowy i idzie po księdza. Balladyna mówi matce, że Alina uciekła z młodym chłopakiem. Trwają przygotowania do ślubu. Wdowa zauważa krwawą plamę na czole córki. Plamy nie można zmyć.

Akt III

Balladyna oraz Wdowa zamieszkały na zamku Kirkora. Ich stara chata spaliła się.
Młoda królowa spaceruje po zamku i cieszy się ze swojego nowego bogactwa. Na czole nosi czarną opaskę, która zakrywa krwawe znamię (znamię = plama na skórze)
Hrabia Kirkor postanawia opuścić swoją młodą żonę na kilka dni. Chce przywrócić władzę Popielowi III. Balladyna zostaje sama w zamku. Każe wygonić wieśniaków, którzy przyszli odwiedzić ją oraz Wdowę. Rozkazuje, aby matkę zamknąć w zamkowej wieży.
Kirkor przybywa do chaty Pustelnika, który radzi mu, aby do Balladyny wysłał zamkniętą skrzynię. W ten sposób hrabia będzie mógł sprawdzić posłuszeństwo i lojalność swojej żony. Po odjeździe Kirkora do Pustelnika przychodzi Balladyna. Prosi go o wyleczenie rany na czole. Starzec odkrywa straszną tajemnicę. Twierdzi, że pomóc może tylko jej zmarła siostra. Przerażona Balladyna ucieka z chaty Pustelnika.
Do zamku przywieziono skrzynię od Kirkora. Balladyna jest oburzona zakazem otwierania jej. Jednak zgadza się z decyzją męża. Zabija sługę, który przywiózł skrzynię.

Akt IV

Na zamku Balladyna wydaje (wydaje = organizuje) ucztę. Przybywa na nią też Grabiec. Na salę wbiega Wdowa, która ubrana jest w podarte ubrania. Skarży się, że została zamknięta bez jedzenia w zamkowej wieży. Balladyna wypiera się własnej matki i poleca wypędzić ją z zamku. Na dworze jest noc
i szaleje burza. Uczta trwa dalej. Balladynę prześladuje pieśń o zbrodni
i malinach, którą śpiewają duchy. Ukazuje się jej również postać Aliny. Balladyna mdleje.
Przed drzwiami chaty Pustelnika zjawia się Wdowa. Jest głodna, obszarpana i ślepa. Piorun wypalił jej oczy. Żali się na swoją córkę. Pustelnik przyrzeka sobie, że ukarze córkę Wdowy.
Nocą Balladyna zabija Grabca, który śpi w zamkowej wieży. Postanawia wyruszyć przeciwko Kirkorowi, który jest w Gnieźnie. Chce mężowi odebrać władzę nad państwem. Przed wyjazdem rozkazuje zabić Pustelnika.

Akt V

Goplana jest przerażona tragicznymi wydarzeniami i czuje się winna ich spowodowania. Postanawia opuścić okolicę jeziora Gopło. Wraz z kluczem żurawi odlatuje na północ.
Do Kirkora przybywa goniec wysłany po Pustelnika. Mówi hrabiemu, że starzec został powieszony przed własną chatą.
Rozpoczyna się bitwa między wojskami Balladyny a armią Kirkora. Po zaciętej walce wojska Kirkora przegrywają, a on sam ginie.
Zwycięzcy wkraczają na zamek. Na niebie zbierają się burzowe chmury. Pojawia się Balladyna. Zgodnie ze zwyczajem nowy władca, przed koronacją, ma osądzić zbrodniarzy. Lekarz domaga się wydania wyroku na nieznanego zabójcę Kostryna. Filon żąda ukarania mordercy Aliny. Wdowa składa skargę na swoją wyrodną córkę. Nie chce jednak zdradzić jej imienia. Za każdą z tych zbrodni Balladyna zasądza (zasądza = wydaje) wyrok śmierci, ponieważ twierdzi, że winni muszą zginąć. Tym samym wydaje wyrok na siebie samą. Umiera rażona piorunem.

Epilog

Dziejopis (dziejopis = człowiek, który spisuje czyjąś historię) Wawel rozmawia z publicznością. Próbuje ocenić postępowanie Balladyny oraz jej rządy.

Przykłady ćwiczeń do tematów lekcyjnych związanych z lekturą.

BOHATEROWIE:
- Balladyna – główna i tytułowa bohaterka utworu; córka Wdowy; siostra Aliny; posiada wiele złych cech charakteru;
- Alina – młodsza siostra Balladyny; dziewczyna piękna i niewinna; umiera zabita przez siostrę;
- Kirkor – bogaty hrabia; marzy o spokojnym życiu przy boku pięknej żony;
- Goplana – wróżka; królowa jeziora Gopło; postać fantastyczna (fantastyczna = baśniowa, wymyślona);
- Wdowa – matka Balladyny i Aliny; wiejska kobieta, która bardzo kocha swoje córki i marzy o dobrym życiu dla nich.

Ćwiczenie 1. W poziomych i pionowych rzędach diagramu odszukaj imiona bohaterów „Balladyny”.

Z K Y A W O B Y R Z W
G O P L A N A N I E D
P I K I R K O R Z S O
D N E N I T F J M C W
U R B A L L A D Y N A

Ćwiczenie 2. Podane wyrazy ułóż w kolejności alfabetycznej.

dziejopis; zasądza; wydaje; znamię; ofiarowuje; zbrodnia; chata; pustelnik;
........................................

Ćwiczenie 3.

Pionową kreską oddziel od siebie wyrazy. Granice zdań zaznacz podwójną kreską.

„B a l l a d y n a” t o u t w ó r n a p i s a n y p r z e z J u l i u s z a S ł o w a c k i e g o A k c j a d r a m a t u r o z g r y w a s i ę d a w n o t e m u W y d a r z e n i a m a j ą m i e j s c e w o k o l i c a c h j e z i o r a G o p ł o G ł ó w n ą b o h a t e r k ą j e s t m ł o d a i o k r u t n a d z i e w c z y n a Z a b i ł a s w o j ą s i o s t r ę a b y w y j ś ć z a m ą ż

BALLADYNA – to główna bohaterki dramatu Juliusza Słowackiego; córka biednej Wdowy; siostra Aliny; kobieta piękna, o czarnych oczach i ciemnych włosach; nosi na czole czarną opaskę, aby ukryć krwawe znamię; zła córka (wyrzekła się matki), siostra (zabiła Alinę) i żona (walczy z Kirkorem o koronę); osoba nieuczciwa, leniwa, podstępna i uparta;

ALINA – bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego; młodsza siostra Balladyny; umiera z rąk siostry podczas zbierania malin w lesie; kobieta piękna, o niebieskich oczach i jasnych włosach; wysoka, szczupła; osoba dobra, pracowita, uczciwa i uczynna; bardzo kochała matkę oraz siostrę; przeciwieństwo Balladyny;

Ćwiczenie 1. Uzupełnij tabelkę.

ALINA BALLADYNA
Przedstawienie postaci (np. kim jest?)

Wygląd postaci (np. wygląd zewnętrzny, oczy, włosy)

Cechy charakteru postaci (np. jak się zachowuje, jaka jest dla innych?)

Moja ocena postaci (np. czy podoba ci się ta postać, co o niej myślisz?)

Ćwiczenie 2. Narysuj karykaturę Aliny i Balladyny.
karykatura – przesadne przedstawienie cech jakiejś osoby lub przedmiotu w rysunku lub utworze.

Ćwiczenie 1. Na podstawie aktu III odpowiedz na pytania.
- Gdzie zamieszkała Balladyna?
- (kto?) ................ zamieszkała (gdzie?) ..........................
- Co królowa nosi na czole?
- (kto?) ................ (gdzie?) ......................... nosi (jaką?) ................. opaskę.
- Co zakrywa opaska?
- Opaska (co robi?) ...................... krwawe (co?) ...........................
- Co postanawia Kirkor?
- Kirkor (co robi?) ....................... opuścić (jaką?) ........................ (kogo?) ...........................
- Kogo każe wygonić Balladyna?
- (kto?) .................. (co robi?) ............... wygonić (kogo?) ..................
- Kogo rozkazuje zamknąć królowa?
- (kto?) ................... (co robi?) ..................... zamknąć (kogo?) ..........
- Co radzi Pustelnik Kirkorowi?
- (kto?) ........................ (co robi?) ..................... (komu?) ................ wysłać Balladynie (jaką?) .......................... (co?) ..............................
- Kto jeszcze odwiedza Pustelnika?
- (kogo?) ....................... (co robi?) .................... (kto?) ....................
- O co prosi Balladyna?
- (kto?) ........................ (co robi?) ..................... (kogo?) .................. o wyleczenie (czego?) .................. (gdzie?) ..........................
- Co robi Balladyna?
- (kto?) .................... (co robi?) .....................
- Co przywiedziono do zamku?
- (gdzie?) ................................. przywieziono (co?) ..................... (od kogo?) ........................................
- Kogo zabija Balladyna?
- (kto?) ..................... (co robi?) ................... (kogo?) ......................
Ćwiczenie 2. Od podanych rzeczowników ułóż przymiotniki (przymiotnik – jaki? jaka? jakie?)
- zamek - .....................................
- dziewczyna - ....................................
- maliny - ....................................
- las - ........................................
- królowa - ...................................
- tajemnica - ..................................
Ćwiczenie 3. Z sylab zawartych w tabelce utwórz jak najwięcej czasowników.

ZA DZI RA PO
WY BI NI ŁA
OD SI PRO ŚLU
ZBIE GO BIŁ WIE