Współczesne koncepcje pedagogiczne w pigułce

Rudolf Steiner - był twórcą pedagogiki waldorfskiej, która jest skoncentrowana na wszechstronnym rozwoju dziecka, dając mu możliwość do osiągania sukcesów na miarę jego możliwości. W szkole waldorfskiej kładzie się duży nacisk na zajęcia artystyczne i praktyczne. Nie ma w niej również ocen ani gotowych podręczników a treści nauczania są dostosowywane do aktualnych potrzeb, zdolności i możliwości uczniów.

Celestyn Freinet – twórca tzw. francuskiej szkoły nowoczesnej, charakteryzującej się swobodną ekspresją wychowanków, wyrażaniu własnych uczuć i myśli, swoich potrzeb i zainteresowań. Koncepcja ta opiera się na naturalnych metodach nauczania, obserwacji i samodzielnym działaniu dziecka, które poszukuje sposobu rozwiązania problemu. Dużą wagę przywiązuję się również do prowadzenia gazetki szkolnej, korespondencji międzyszkolnej i wycieczek.

Aleksander S. Neill – przedstawiciel pedagogiki antyautorytarnej, antypedagogiki. Podstawowymi założeniami są przekonanie o tym, iż dziecko z natury jest dobre i nie należy go wychowywać tylko wspierać.. Stosuje się wobec uczniów dużo swobody, która ma uczyć samodzielności i odpowiedzialności za siebie i innych, poczucie własnej wartości, niezależności i tożsamości. Najważniejszy jest rozwój twórczy i emocjonalny dziecka a cele wychowawcze powinny być zorientowane na potrzebach dziecka i jego dążeniu do szczęścia. W szkole wszyscy są równi a nauczyciel i uczeń są partnerami, działa również samorząd uczniowski.

Carl Rogers i Arthur Brühlmeier– propagatorzy humanistycznej koncepcji edukacji, która wyrasta z współczesnej psychologii humanistycznej oraz bardzo mocno opiera się na dokonaniach Pestalozziego. Tutaj również zakłada się, iż dziecko rodzi się dobre a zło i nieodpowiednie zachowania są wynaturzeniem. Podstawowymi założeniami ponad to są prawo do samodzielności i aktywności uczniów, wspomaganie wychowanków w rozwoju, postępować niedyrektywnie, ukształtować człowieka z poczuciem własnej wartości, świadomego siebie, kierującego się także emocjami w życiu, mającego własne zdanie i przekonania. Brühlmeier w swojej pracy postrzega wiele zagrożeń współczesnej edukacji takie jak zbyt duża objętość materiału, przemoc w szkole, posługiwanie się autorytetem w wychowaniu oraz nadmiernym korzystaniu z elektroniki podczas zajęć.

Maria Montessori – Pedagogika Marii Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego; wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność. Celem jest m.in. rozwijanie samodzielności i wiary we własne siły, wypracowanie szacunku do pracy i porządku, osiągnięciu długotrwałej koncentracji nad zadaniem, rozwijanie indywidualnych uzdolnień i umiejętności pracy w grupie, formowanie postaw wzajemnej pomocy. Bardzo istotne jest podmiotowe traktowanie dziecka, troska o jego indywidualny rozwój, pomoc nauczyciela, który wspiera ale nie wyręcza i nie gani, danie dziecku swobody do samodzielnego odkrywania świata, kładzenie nacisku na zajęcia ruchowe. Ważnym elementem pedagogiki Montessori są również pomoce dydaktyczne - proste, estetyczne, z różnymi stopniami trudności, dopasowane do indywidualnych potrzeb rozwojowych dziecka, umożliwiające samodzielną kontrolę błędów.

Ivan Illich – twórca koncepcji tzw. wolnego kształcenia, szeroko namawiający do descholaryzacji społeczeństwa. Głównymi założeniami są swobodne i spontaniczne kształcenie, w miejsce systemu szkolnego proponuje otwarte sieci oświatowe, oparte na zasadach dobrowolności i samodzielności, zapewnienie wszystkim równych praw do zasobów finansowych przeznaczonych na naukę w każdym momencie życia, umożliwiać spotkania tych, którzy chcą przekazywać wiedzę, z tymi, którzy pragną ją uzyskać.

Wszystkie przedstawione koncepcje i ich twórcy albo zwolennicy, są w opozycji do szkoły tradycyjnej Herbarta lub pedagogiki behawiorystycznej J.B.Watsona czy N.Millera i przedstawiają one, w wielu aspektach, podobne założenia. Wyjątkiem jest Illich i to właśnie jego postulaty najbardziej utkwiły mi w pamięci i wywarły na mnie duże wrażenie, skłaniając mnie do przemyśleń na ten temat. Może to by nie był taki zły pomysł „odszkolnić społeczeństwo” ?. Według mnie najważniejszym obecnie celem kształcenia powinno być rozwijanie umiejętności społecznych i emocjonalnych a dopiero potem nauczanie przedmiotowe.

LITERATURA
1. Oficjalna strona Polskiego Stowarzyszenia Animatorów Pedagogiki C. Freineta www.freinet.pl
2. Zarzecki L., Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie., 2012
3. Brühlmeier A., Kształcenie człowieka, 27 kamyczków jednej mozaiki. Impulsy do kształtowania modelu edukacji zgodnie z zasadami sformułowanymi przez Johanna Heinricha Pestalozziego., 2011
4. Oficjalna strona Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, www.psychologia.edu.pl.
5. Miksza M., Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka., 2009