Mierzymy ilość płynów. Scenariusz zajęć - 6 latki

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA DZIECI 6-LETNICH
AUTOR SCENARIUSZA: Danuta Grabicka
TEMAT ZAJĘĆ: „Mierzymy ilość płynów”.
CELE OGÓLNE:
- rozbudzanie ciekawości poznawczej poprzez stwarzanie warunków do badań, doświadczania i wnioskowania (rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego);
- ustalanie stałości ilości płynów przy przekształceniach zmieniających ich wygląd;
- rozwijanie umiejętności dokonywania pomiaru płynów przy użyciu kubka, miarki litrowej;
- doskonalenie umiejętności wyznaczania sumy i różnicy w zakresie do 10.

CELE SZCZEGÓŁOWE (dziecko):
- aktywnie bierze udział w doświadczeniach (odmierza płyny kubkiem i miarką litrową, dokonuje pomiaru w ustaleniu ilości wody);
- dokonuje próby wnioskowania na podstawie przeprowadzanych doświadczeń;
- ustala stałość ilości wody przy obserwowanych zmianach;
- sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie do 10;
- porównuje liczbę naczyń i ich pojemność posługując się określeniami: mniej, więcej, tyle samo.

METODY:
- słowne, czynne, oglądowe;
- elementy metody E. Gruszczyk – Kolczyńskiej.

FORMY:
- zbiorowa;
- indywidualna.

POMOCE DYDAKTYCZNE:
pięć jednakowych 1 litrowych butelek z różną ilością wody, lejek, dzbanek z zabarwioną wodą, naczynia przezroczyste (4-5 szt.) w różnych kształtach, szklanka, lejek, marker, butelka 0,5 i 2 litrowa, dwa paski tej samej długości: niebieski i czarny, papierowy ręcznik, dwa paski papieru (czarny i granatowy), papierowe sylwety butelek o różnej pojemności - 1l (czerwone), 2 l (niebieskie).

PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Wprowadzenie do tematu - rozwiązanie zagadki z wykorzystaniem kodu.
Nauczyciel zawiesza planszę z literami. Każda litera jest zaszyfrowana za pomocą cyfry i figury geometrycznej. Pod planszą znajduje się zaszyfrowana zagadka, zadaniem dzieci jest odczytanie hasła - woda.

2. Rozmowa na temat znaczenia wody.
Nauczyciel zadaje dzieciom pytania dotyczące wody, np.:
- Do czego jest potrzebna woda?
- Kto jej potrzebuje?
- Co by było, gdyby nie było wody?
- Czy woda może ludziom zagrażać?
Nauczyciel informuje, że dzisiejsze zajęcia będą dotyczyć wody, a w szczególności dokonywania jej pomiarów.

3. Burza mózgów ,,Jak możemy zmierzyć wodę, płyny?”
Nauczyciel prosi dzieci, aby zastanowiły się, w jaki sposób można zmierzyć wodę, w jakich sytuacjach potrzebny jest pomiar wody i co jeszcze (poza wodą) można w ten sposób mierzyć.
Dzieci podają swoje propozycje, np. sok, farba, płyn do zmywania, itp. Nauczyciel podsuwa im sytuacje z ich życia, w których mogli obserwować pomiar płynów (np. prace kuchenne, odmierzanie ilości lekarstwa, tankowanie paliwa, pobieranie krwi, przygotowywanie farby do malowania pokoju, itp.).

4. Zadanie ,,Gdzie jest mniej, a gdzie więcej wody?”.
Nauczyciel ustawia na stoliku butelki z wodą, w każdej jest inna ilość wody. Zadaniem dzieci jest wskazanie, gdzie jest mniej, a gdzie więcej wody. Następnie wybrane dziecko ustawia butelki z ilością wody w kolejności
od najmniejszej do największej.

5. Zadanie ,,Wyrównanie ilości wody w butelkach”.
Na stoliku stoją butelki z pierwszego zadania, każda z inną ilością wody. Na każdej butelce
jest zaznaczony kreską ten sam poziom wody. Nauczyciel pyta co zrobić, aby w każdej butelce była taka sama ilość wody. (Dzieci dolewają lub odlewają odpowiednią ilość wody, aby uzyskać taki sam poziom we wszystkich butelkach). Po stwierdzeniu, że już jest tyle samo wody, nauczyciel zakręca butelki.

6. Zadanie ,,Ustalanie stałości ilości płynów”.
Na stoliku stoi pięć butelek z taką samą ilością wody. Nauczyciel prosi dziecko, aby powoli przewróciło butelkę pierwszą, trzecią, piątą. Pyta dzieci, co dzieje się z wodą, czy nadal w butelkach jest tyle samo wody? Dzieci podają odpowiedzi i ponownie sprawdzają stałość ilości płynu. Podobnie robią z drugą i czwartą butelką. Zabawę z tym doświadczeniem nauczyciel prowadzi do czasu zainteresowania dzieci. Dzieci próbują formułować wnioski.

7. Zadanie ,,Czy woda może przyjmować różne kształty?”
Nauczyciel ustawia pięć przezroczystych naczyń każde w innym kształcie. Pyta dzieci, jak one wyglądają, czym się różnią, itp. Ustawia również pięć butelek z taką samą ilością wody. Dzieci sprawdzają, czy w każdej butelce jest tyle samo wody. Przelewają wodę do naczyń o innych kształtach. Nauczyciel pyta, czy zmienia się ilość wody
w różnych naczyniach, czy wody jest tyle samo co poprzednio? Dzieci mogą sprawdzić i z wybranych naczyń przelać wodę ponownie do butelek. Dzieci próbują formułować wnioski.

8. Zadanie ,, Ile kubków wody mieści się w butelce?”
Nauczyciel ustawia na stole pustą butelkę, kubeczek, lejek i mazak. Następnie prosi dzieci o nalanie do butelki kubeczka wody (miarki) i zaznacza kreską, ile jej jest. Dzieci powtarzają czynność, aż butelka wypełni się
do jednego litra. Liczą ilość kubeczków wlanej wody do butelki.
Następnie nauczyciel przeprowadza zabawę w formie zagadek matematycznych. Prosi kolejno chętne dzieci,
aby zamknęły oczy, dolewa lub odlewa wodę i pyta (przykładowe zagadki):
 w butelce był 1 kubek wody, ile dolałam wody;
 w butelce było 6 kubków wody, ile wody odlałam;
 mam w butelce 2 kubki wody, co muszę zrobić, by było ich o 3 więcej;

9. Zabawa ,,Ustalamy 1 litr, 2 litry, pół litra”.
Nauczyciel stwierdza, że ludzie umówili się, żeby wodę (płyny) mierzyć litrami. Pokazuje dzieciom narzędzie, które służy do mierzenia - jest to miarka litrowa. Dzieci oglądają miarkę i znajdujące się na niej napisy. Nauczyciel proponuje sprawdzić, czy w butelce litrowej mieści się 1 litr. Pyta dzieci, czy mają pomysły jak to sprawdzić – burza mózgów (jeżeli są pomysły, nauczyciel pozwala je sprawdzić, jeżeli nie, dzieci postępują zgodnie z instrukcją nauczyciela).
Dzieci wlewają wodę do miarki, a potem do butelki. Oznajmiają, że w butelce faktycznie znajduje się 1 litr.
Następnie dzieci sprawdzają pojemność 2 litrowej butelki. Do butelki przelewają wodę z butelki o pojemności 1 litra. Zauważają, że butelka wypełniona jest do połowy. Wlewają kolejną 1 litrową butelkę i widzą, że butelka 2 litrowa jest pełna. Dochodzą do wniosku, że są 2 litry (dwie butelki po 1 litrze).
Kolejna operacja to sprawdzanie butelki o pojemności pół litra. Nauczyciel pokazuje dzieciom butelkę, w której jest pół litra wody. Prosi dzieci, aby sprawdziły, czy woda z dwóch takich butelek wypełni litrową butelkę. Dzieci wykonują polecenie i prezentują swoje wnioski.

10. Zabawa ,,Policz butelki lub litry” – wyznaczanie sumy i różnicy, posługiwanie się określeniami mniej, więcej, tyle samo.
Nauczyciel na tablicy przykleja dwa paski w różnych kolorach – czarny i granatowy – są to sklepowe półki.
Na każdej półce umieszcza inną liczbę sylwet butelek o różnej pojemności (każda butelka jest opisana 1l lub 2l). Przeprowadza zabawę w formie zagadek matematycznych, np.:
 Ile jest butelek na czarnej półce?
 Ile jest butelek na niebieskiej półce?
 Na której półce jest więcej butelek?
 Ile butelek jest na obu półkach?
 Ile litrów wody stoi na czarnej półce?
 Ile litów wody stoi na niebieskiej półce?
 O ile litrów mniej wody jest na niebieskiej półce?
 Ile litów wody muszę dostawić, aby na obu półkach było po tyle samo?, itp.

11. Zabawa relaksacyjna w parach ,,Deszczyk”.
Jedna osoba na plecach drugiej osoby demonstruje pewne ruchy całą dłonią, palcami, opuszkami palców – po czym następuje zmiana ról.
Tutaj płynie rzeczka – ruch posuwisty palcami od szyi do końca kręgosłupa.
Tu idzie pani na szpileczkach – pukanie opuszkami palców po plecach.
Tędy biegnie sobie konik – trzema palcami opukiwanie lewej strony pleców.
A tu idzie mały słonik – dwoma palcami powolne opukanie prawej strony pleców .
Pada, pada deszczyk – lekkie uderzanie wszystkimi palcami po plecach.
Czy czujesz ten delikatny dreszczyk? – całą dłonią szybki ruch posuwisty.

Literatura:
Edyta Gruszczyk – Kolczyńska, Ewa Zielińska, Dziecięca matematyka – dwadzieścia lat później, Kraków 2015, wyd. Bliżej Przedszkola.