Program autorski "Ja i muzyka - śpiewam, gram i tańczę"

Publiczne Przedszkole

PROGRAM AUTORSKI
Z ZAKRESU EDUKACJI MUZYCZNEJ
„JA I MUZYKA – ŚPIEWAM, GRAM I TAŃCZĘ”

Autorki:
mgr Ewelina P.
mgr Małgorzata O.

Radom 2018

SPIS TREŚCI:

1. Wstęp........................................3
2. Określenie podstawy prawnej........................................4
3. Cele programu........................................4
4. Warunki realizacji........................................6
5. Umiejętności dziecka możliwe do osiągnięcia ........................................7
6. Treści programowe........................................9
6.1. Śpiew i ćwiczenia mowy........................................9
6.2. Ruch przy muzyce........................................10
6.3. Gra na instrumentach........................................11
6.4. Słuchanie muzyki........................................11
6.5. Tworzenie muzyki........................................13
6.6. Relaksacja........................................14
7. Metody, formy i środki realizacji programu........................................15
8. Założenia ewaluacyjne........................................18
9. Przykładowe konspekty zajęć muzycznych i ćwiczeń relaksacyjnych.............19
10. Bibliografia........................................20
11. Załączniki........................................21

„Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione,
z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach,
potencjalną wybitną inteligencją i zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości
oraz dużym talentem społecznym.
Trzeba tylko stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju”.
David Lewis

1. WSTĘP

Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki, śpiewania, a nawet tworzenia łatwych melodii oraz w jakim stopniu będą rozbudzane zainteresowania muzyczne, w znacznym zakresie decydować będzie o dalszym jego rozwoju. Muzyka jest ważnym elementem w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym, poprawia dyscyplinę i motywuje do działania.
Zajęcia muzyczne przyczyniają się do rozwoju fizycznego, zapobiegają wadom postawy oraz je korygują. Kształtują świadomy ruch, pogłębiają oddech, poprawiają koordynację ruchową, ćwiczą orientację w przestrzeni oraz szybką reakcję na określone polecenia. Oddziałują dodatnio na pracę płuc, serca i układ nerwowy.
Muzyka jest naturalnym sposobem wyrażania uczuć i emocji. Słuchanie jej kształci wrażliwość, a umiejętność gry na instrumencie wzbogaca możliwości dzielenia się tym, co trudno ująć w słowa. Wystarczy popatrzeć na dzieci bawiące się przy muzyce, by zrozumieć, że odnajdują w niej doskonały język opisywania świata
i siebie.

2. OKREŚLENIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Program autorski: „Ja i muzyka – śpiewam, gram i tańczę” jest opracowany
w oparciu o:
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 6 stycznia 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia
• oraz zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez MEN Rozporządzeniem z dnia 14 lutego 2017 r.

3. CELE PROGRAMU

Głównym celem niniejszego programu jest wszechstronny rozwój dziecka, który najpełniej i w naturalny sposób dokonuje się poprzez częste
i szeroko pojęte kontakty dziecka z muzyką. Rozwijanie bowiem zdolności muzycznych oraz muzykalności służy również ogólnemu rozwojowi dziecka: fizycznemu, intelektualnemu, emocjonalnemu i estetycznemu.

Cel ogólny:
• rozwijanie wrażliwości muzycznej dzieci w wieku przedszkolnym jako jeden
z elementów wszechstronnego rozwoju dziecka

Cele szczegółowe:
• rozbudzanie muzycznych zainteresowań,
• rozwijanie wrażliwości muzycznej,
• kształcenie cech osobowości psychicznej i struktury fizycznej dziecka,
• eliminacja cech egocentrycznych - rozbudzenie empatii,
• integracja z rówieśnikami, pozwalająca na tworzenie nowych więzi społecznych,
• rozwijanie wyobraźni,
• kształcenie estetyki ruchu,
• rozwijanie inwencji twórczej i inspirowanie do samodzielnego działania,
• uwrażliwienie na bodźce zewnętrzne, wzrokowo – słuchowe,
• ćwiczenie społecznych zachowań,
• wprowadzenie dziecka w świat wartości uniwersalnych, takich jak: dobro, prawda, miłość, piękno,
• rozwijanie poczucia własnej wartości,
• umiejętność samooceny,
• umiejętność samokontroli,
• kształtowanie umiejętności słuchania prostych utworów muzycznych,
• rozwijanie muzykalności i podstawowych zdolności muzycznych, takich jak: słuch wysokościowy, poczucie rytmu, tempa, dynamiki, pamięci muzycznej,
• nauka śpiewania piosenek,
• rozwijanie całokształtu osobowości dzieci poprzez wyrabianie dyspozycji psychicznych, takich jak: uwaga, pamięć, spostrzegawczość, aktywność
i twórcza postawa,
• nabywanie umiejętności posługiwania się: środkami plastyki inspirowanymi muzyką, środkami muzyki inspirowanej plastyką.

Powyższe cele nie obejmują spisu tego co dzieci mają wykonać w ściśle określonych warunkach, mają charakter otwarty, pozwalający na modyfikację programu według własnych potrzeb.
Cele ukierunkowane na dziecko wyznaczają następujące zadania polegające na:
• stwarzaniu warunków wychowawczych i edukacyjnych do zdobywania wiedzy dotyczącej muzyki w szerokim tego słowa znaczeniu.
• przygotowywaniu dziecka do roli świadomego odbiorcy, wykonawcy
i twórcy muzyki.
• stwarzaniu dzieciom warunków do nabywania umiejętności artystycznych poprzez aktywność twórczą, ekspresję spostrzeżeń, przeżyć, uczuć w różnych formach działalności, szczególnie muzycznej,
• zaspakajaniu poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, budowanie pozytywnego obrazu samego siebie, w grupie rówieśniczej,
• tworzeniu otoczenia sprzyjającego rozumieniu i przeżywaniu wartości estetycznych, kształtowaniu postawy kulturalnej.

4. WARUNKI REALIZACJI

Realizacja programu przewidziana jest na okres 8 miesięcy, począwszy
od 01.10.2018r. do 31.05.2019r. Odbywać się będzie w grupie 5-6-latków
w Publicznym Przedszkolu.
Zaproponowany program przyczynia się do rozwoju i wychowania dziecka
w przedszkolu. Umożliwia zaspakajanie naturalnej potrzeby ekspresji w dziedzinach działalności twórczej, poszerza skalę wzruszeń i przeżyć, rozwija wrażliwość artystyczną. Program można dostosować do indywidualnych możliwości, co pozwoli do autokreacji, bycia artystą każdemu dziecku. Realizując niniejszy program autorski nauczyciel stwarza warunki do rozwoju osobowości wychowanka.

5. UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA MOŻLIWE DO OSIĄGNIĘCIA

Cała sfera doznań estetycznych, które wynikają z wrażliwości na zjawiska muzyczne oraz treści emocjonalne zawarte w muzyce jest w zasadzie
nie do zmierzenia. Dzieci są zróżnicowane pod względem struktury uzdolnień muzycznych, stąd też ich możliwości odtwórcze, twórcze, czy percepcyjne
w dziedzinie muzyki mogą się różnić. Śpiew uwarunkowany jest zarówno rozwojem aparatu głosowego jak i pamięcią muzyczną, poczuciem rytmu oraz słuchem muzycznym. Gra na instrumentach uzależniona jest od predyspozycji manualnych. Podstawowym warunkiem tworzenia muzyki jest wyobraźnia i inwencja twórcza. Percepcja muzyki uzależniona jest od wrażliwości słuchowej, emocjonalnej, wyobraźni jak również pamięci muzycznej. Wykonywanie ćwiczeń muzyczno
-ruchowych uwarunkowane jest nie tylko poczuciem rytmu, lecz także pamięcią muzyczną, wrażliwością na poszczególne elementy muzyki. Te wszystkie elementy
w bogatej strukturze muzyki wymagają od dzieci różnorodnych umiejętności.
Są jednak także szansą dla każdego dziecka, by mogło się wykazać określonymi umiejętnościami muzycznymi, w zależności od zainteresowań i predyspozycji psychofizycznych.
Biorąc powyższe pod uwagę dziecko w indywidualnym dla siebie stopniu:
• potrafi zaśpiewać kilka piosenek z odpowiednią intonacją i dykcją,
• umie śpiewać piosenki indywidualnie, zespołowo, całą grupą,
• powtarza głosem krótkie motywy melodyczne grane lub śpiewane przez nauczycielkę,
• układa i śpiewa własne rytmizowane teksty na temat własnych przeżyć, obrazków, bajek,
• estetycznie porusza się przy różnego rodzaju marszach, biegach, skokach, cwałach itp.
• szybko i prawidłowo reaguje na różne sygnały hamowaniem
i pobudzaniem ruchu,
• sprawnie posługuje się rekwizytami w zabawach,
• zna krok podstawowy i proste figury kilku tańców,
• doskonali technikę gry na instrumentach perkusyjnych,
• wymyśla własne melodie i swobodne gra je na instrumentach,
• wykonuje rytmy piosenek i prostych tematów rytmicznych na instrumentach,
• samodzielnie wykonuje proste instrumenty perkusyjne z wykorzystaniem różnorodnych materiałów, np. puszek, pudełek, kapsli, koralików, fasoli itp.,
• rozróżnia głosy męskie i żeńskie w śpiewie solo i chóralnym,
• bierze udział w zabawach rozwijających pamięć muzyczną:
o wysłuchiwanie i podawanie liczby dźwięków,
o określanie ilości usłyszanych dźwięków w tym samym czasie,
o powtarzanie kilku dźwięków następujących po sobie,
o powtarzanie głosem kilku dźwięków zagranych na instrumencie melodycznym,
• rozpoznaje znane piosenki, tańce oraz wybrane utwory instrumentalne
po usłyszeniu ich fragmentów,
• określa charakter i nastrój słuchanej muzyki,
• uczestniczy w organizowanych koncertach muzycznych, przestrzega odpowiedniego zachowania się podczas odbioru muzyki,
• potrafi improwizować rytmiczny akompaniament do piosenki,
• umie za pomocą ruchu interpretować tematy rytmiczne oraz krótkie utwory instrumentalne,
• układa własne figury do tańca, indywidualnie lub w niewielkich grupach,
• wykonuje prace plastyczne po wysłuchaniu utworu instrumentalnego
bez podania określonego tytułu,
• plastycznie przedstawia niektóre elementy muzyczne.

6. TREŚCI PROGRAMOWE

Śpiew i ćwiczenia mowy

Śpiew jest jedną z podstawowych form ekspresji dziecka, a piosenka najprostszym utworem muzycznym, który dziecko jest w stanie przeżyć, zapamiętać
i odtworzyć. Dzięki różnorodności charakteru i nastroju śpiewanych piosenek wzbogaca się świat uczuć dziecka, kształtuje jego postawa estetyczna.
Praca nad głosem dziecka obejmuje:
• systematyczne dostarczanie przez nauczycielkę różnorodnych piosenek dziecięcych, związanych z realizowanymi zagadnieniami;
• stwarzanie warunków umożliwiających dzieciom nabywanie oraz doskonalenie umiejętności śpiewu;
• prowadzenie ćwiczeń słuchowych;
• prowadzenie ćwiczeń oddechowych w połączeniu z prawidłową postawą ciała;
• prowadzenie ćwiczeń emisyjnych (uświadamianie szkodliwości krzyku
i głośnego mówienia);
• prowadzenie ćwiczeń dykcyjnych, artykulacyjnych;
• śpiewanie piosenek z całą grupą, w zespołach, indywidualnie, z podziałem
na role (ćwiczenie umiejętności współpracy);
• rozpoznawanie piosenek na podstawie fragmentu melodii lub rytmu;
• wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w oparciu o piosenki
• zachęcanie dzieci do uczestnictwa w występach publicznych na terenie przedszkola i poza nim (występy dla rodziców, konkursy, festiwale piosenki), rozwijanie ekspresji wokalnej.

Ruch przy muzyce

Ruch należy do naturalnych potrzeb dziecka, warunkujących jego prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Jest on także bardzo ważnym środkiem kształcenia dyspozycji muzycznych i wpływa również w zasadniczy sposób na ogólny rozwój dzieci. Stanowi podstawową formę reagowania na otaczający świat dźwięków:
ich rytm, tempo, dynamikę, barwę, nastrój.
Różnorodne formy ruchu obejmują:
• sukcesywne opanowywanie umiejętności tańca poprzez zabawy ze śpiewem, zabawy ilustracyjne, inscenizowane oraz rytmiczne przy akompaniamencie instrumentu;
• rozwijanie zdolności rytmicznych;
• kształcenie koordynacji słuchowo - wzrokowo - ruchowej, orientacji
w przestrzeni;
• udział w zabawach ruchowych ze śpiewem, ilustrowanie piosenek ruchem
• rozbudzanie wrażliwości i szybkiej reakcji na zmiany charakteru muzyki
- wysokość, barwę i dynamikę dźwięku, tempo;
• nabywanie swobody w poruszaniu się przy muzyce, kształtowanie płynności
i estetyki ruchów;
• estetyczne poruszanie się przy różnego rodzaju marszach, biegach, skokach, cwałach itp.
• szybkie i prawidłowe reagowanie na różne sygnały hamowaniem
i pobudzaniem ruchu oraz ustawianiem się w sali z zachowaniem równych odległości
• sprawne posługiwanie się rekwizytami w zabawach
• improwizacje ruchowe - tworzenie własnych układów tanecznych do muzyki instrumentalnej i piosenek, rozwijanie ekspresji muzyczno - ruchowej;
• poznawanie kroków niektórych tańców i zabaw ludowych oraz elementów tańca współczesnego;
• zachęcanie do udziału w festiwalach muzycznych, prezentacji układów choreograficznych w przedszkolu i w szerszym środowisku.
Gra na instrumentach

Gra na instrumentach muzycznych jest bardzo atrakcyjną formą zabawy dla dzieci. Poprzez grę dziecko kształci poczucie rytmu, wrażliwość na barwę, uczy się różnicowania wysokości dźwięku oraz prowadzenia linii melodycznej. Samodzielne muzykowanie wyzwala aktywność, rozwija wyobraźnię muzyczną i inwencję twórczą. Gra na instrumentach wpływa na koncentrację uwagi i zdyscyplinowanie, jest też doskonałym środkiem rozwijania sprawności manualnych dziecka.
Praca z instrumentami obejmuje:
• poznawanie instrumentów muzycznych - słuchanie ich brzmienia, poznawanie budowy, sposobu wydobywania dźwięku;
• rozpoznawanie instrumentów muzycznych po ich brzmieniu;
• poznawanie sposobu gry na instrumentach perkusyjnych;
• kształcenie słuchu muzycznego poprzez zabawy akustyczne - wykorzystanie oryginalnych instrumentów perkusyjnych oraz wykonanych przez siebie pomocy akustycznych;
• tworzenie akompaniamentu do piosenek - wykorzystanie instrumentów perkusyjnych oraz pomocy akustycznych;
• wykorzystanie gry na instrumentach do ćwiczeń słuchowych i rytmicznych
• wykorzystanie naturalnych efektów perkusyjnych: tupanie, klaskanie, itp. jako akompaniamentu podczas słuchania i śpiewania piosenek.

Słuchanie muzyki

Słuchając muzyki dzieci uczą się rozróżniać i klasyfikować dźwięki i odgłosy oraz cechy dźwięku, takie jak barwa, czas trwania i natężenie, rodzaj i odległość źródła pochodzenia itd., a także potrafią dostrzegać ich piękno.

Zakres percepcji słuchowej dzieci w przedszkolu obejmuje takie aktywności:
• słuchanie piosenek śpiewanych przez nauczycielkę oraz muzyki z nagrań płyt CD, unikanie muzyki zbyt głośnej - nabywanie przeświadczenia
o szkodliwości hałasu;
• słuchanie odgłosów z otoczenia przyrodniczego, dźwięków dochodzących
z ulicy (pojazdy, klaksony, głosy ludzi itd.);
• poznawanie różnych form kontaktu z muzyką;
• słuchanie muzyki instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej w bezpośrednim wykonaniu;
• kształtowanie umiejętności słuchania, rozumienia i przeżywania muzyki;
• rozpoznawanie melodii znanej piosenki;
• prawidłowe reagowanie na kilka prostych sygnałów dźwiękowych
• określenie budowy wysłuchanej piosenki (ilość zwrotek, refren, powtórzenie);
• rozpoznawanie akompaniamentu do biegu, marszu, podskoków, krakowiaka, walca;
• rozpoznawanie odgłosów wydobywanych z różnych przedmiotów;
• odróżnianie dźwięku kilku instrumentów;
• rozpoznawanie głosu kolegów z grupy;
• rozróżnia głosy męskie i żeńskie w śpiewie solo i chóralnym;
• powtarzanie się wartości dźwięków:
o tempo - szybko, wolno, coraz szybciej, coraz wolniej;
o dynamika - cicho, głośno, coraz ciszej, coraz głośniej;
o nastrój utworu - muzyka wesoła, smutna;
o rejestr muzyczny - wysokość dźwięków (dźwięki wysokie, niskie, średnie)
i próby ich kreślenia w słuchanym utworze;
• pobudzanie wyobraźni muzycznej;
• ilustrowanie muzyki ruchem, działalnością plastyczną;
• uczestniczenie w organizowanych w przedszkolu spotkaniach muzycznych zgodnie z Rocznym Planem Pracy, przestrzeganie odpowiedniego zachowania się podczas odbioru muzyki.
Tworzenie muzyki

Twórczość małego dziecka jest zaspokojeniem istotnych potrzeb, takich jak działania, ekspresji i realizacji. Angażuje wszystkie funkcje motoryczne i zmysłowe,
a także życie uczuciowe, wyobraźnię i potrzebę naśladowania.
Kształcenie i rozwijanie inwencji twórczej dzieci realizuje się poprzez:
• układanie rytmów do wyrazów ( imion, nazw przedmiotów, zjawisk itp.)
-nieocenione przy korygowaniu zaburzeń mowy lub jej opóźnień, wyklaskiwanie ich, wystukiwanie, wytupywanie itp.;
• rozwijanie wrażliwości na rytmy i rymy;
• tworzenie rytmicznego akompaniamentu do piosenek - wykorzystanie instrumentów perkusyjnych oryginalnych oraz wykonanych samodzielnie;
• dobieranie innego niż podane słowa lub tekstu do podanego rytmu,
• zabawy przy improwizowanym akompaniamencie wprowadzającym zmiany
w melodii, tempie, dynamice, rytmie, nastroju itp.
• swobodna interpretacja ruchowa muzyki;
• tworzenie różnorodnych efektów akustycznych - wykorzystanie gotowych instrumentów perkusyjnych, instrumentów wykonanych przez dzieci z różnych materiałów, źródeł pozamuzycznych (szeleszczący papier, torebka foliowa, opakowania po jogurtach, przelewanie wody z jednego naczynia do drugiego, powolne spuszczanie powietrza z balonika itp.) oraz innych nietypowych przedmiotów;
• wykorzystanie swojego ciała do tworzenia dźwięków i rytmów:
o ręce: klaskanie, pstrykanie lub stukanie palcami, uderzanie rękami o uda itp.
o nogi: tupanie stopami, klaskanie kolanami;
o buzia: dźwięki tworzone narządami artykulacyjnymi np. parskanie, kląskanie; mlaskanie i inne według pomysłów dzieci.

Relaksacja

Warunki codziennego życia wywołują u dzieci atmosferę napięcia, stają się przyczyną zaburzeń emocjonalnych, obniżają sprawność psychiczną. Niwelowanie tych zaburzeń i stymulowanie rozwoju dzieci odbywać się będzie poprzez:
• organizowanie zabaw integracyjnych przy muzyce - zapewnianie poczucia wspólnoty w grupie;
• wdrażanie dzieci do posługiwania się głosem umiarkowanym;
• prowadzenie różnorodnych zajęć z muzyką w tle np. słuchanie czytanych przez nauczycielkę bajek, zajęcia plastyczne;
• umiejętny dobór repertuaru muzycznego w zależności od aktualnego nastroju dzieci, ich temperamentu (wyciszanie lub pobudzanie grupy);
• odczuwanie radości i satysfakcji z kontaktu z muzyką oraz z jej tworzenia (rytmizowanie tekstów, układanie rytmów i melodii, improwizacje ruchowe, śpiewne, próby gry na instrumentach);
• wsłuchiwanie się w odgłosy płynące z otoczenia np. śpiew ptaków, szum wody, szelest gałęzi drzew, szum wiatru, wsłuchiwanie się w ciszę;
• różnorodne improwizacje dziecięce do słuchanej muzyki zapewniające dzieciom wyrażanie emocji, nastroju, tworzenie skojarzeń, umożliwiające odprężenie i rozluźnienie poszczególnych grup mięśni;
• malowanie lub rysowanie inspirowane słuchaną muzyką (dowolny dobór barw, tematyki);
• ruchowo-taneczne interpretacje utworów instrumentalnych.

7. METODY, FORMY I ŚRODKI REALIZACJI PROGRAMU

Metody:
• aktywizujące (dziecko przeżywa to, co robi, dzięki czemu lepiej rozumie
i zapamiętuje nowe treści),
• praktyczne (dziecko działając sprawdza wiadomości w praktyce, dzięki czemu zmienia rzeczywistość i samego siebie),
• problemowe (dziecko samodzielnie rozwiązuje problemy, poszukuje rozwiązań, odkrywa nowe wiadomości),
• podające (dziecko przyswaja sobie gotową, przedstawioną przez nauczyciela wiedzę ).

Wykorzystywane metody aktywizujące:
Podczas słuchania muzyki dzieci doskonale improwizują, ilustrują ją całym ciałem, całym sobą. Kontakt z muzyką prowokuje do twórczych poszukiwań. Podczas realizacji działań muzycznych proponuje się wykorzystywanie metod aktywizujących, które pozwalają wszystkim dzieciom odnosić sukcesy.

Metoda C. Orffa
• rytmizowanie prostych słów, zdań;
• poszukiwania źródeł dźwięków;
• naśladowanie odgłosów;
• wykonywanie ruchów naśladujących;
• spontaniczna muzyka improwizowana wokalnie lub instrumentalnie;
• improwizacja ruchowa, gestem, tańcem, słowem, śpiewem, grą
na instrumentach;
• ruch bez ustalonych kanonów, gestów, czy figur;
• aktywność ruchowa rodzi się podczas zabawy i zawsze jest swobodna;
• wykorzystywanie: gry na instrumentach, ruchu przy muzyce, tworzenie muzyki, integracja form wychowania muzycznego.
Relaksacja wg Jacobsona.
• jest najstarszą techniką relaksacyjną i polega na rozluźnianiu poszczególnych grup mięśniowych poprzez naprzemienne skurcze i rozkurcze mięśni;
• wdrażanie dzieci do posługiwania się głosem umiarkowanym;
• prowadzenie różnorodnych zajęć z muzyką w tle np. słuchanie czytanych przez nauczycielkę bajek, zajęcia plastyczne;
• umiejętny dobór repertuaru muzycznego w zależności od aktualnego nastroju dzieci, ich temperamentu (wyciszanie lub pobudzanie grupy);
• odczuwanie radości i satysfakcji z kontaktu z muzyką oraz z jej tworzenia (rytmizowanie tekstów, układanie rytmów i melodii, improwizacje ruchowe, śpiewne, próby gry na instrumentach);
• wsłuchiwanie się w odgłosy płynące z otoczenia np. śpiew ptaków, szum wody, szelest gałęzi drzew, szum wiatru, wsłuchiwanie się w ciszę;
• różnorodne improwizacje dziecięce do słuchanej muzyki zapewniające dzieciom wyrażanie emocji, nastroju, tworzenie skojarzeń, umożliwiające odprężenie i rozluźnienie poszczególnych grup mięśni.

Muzyczna pedagogika zabawy KLANZY
• współpraca oparta na poszanowaniu wzajemnych relacji oraz różnic indywidualnych;
• przyjazna atmosfera poprzez stosowanie zabaw integracyjnych;
• tworzenie warunków do: działania, odkrywania, przeżywania;
• dbałość o relaks, dobre samopoczucie dzieci, a także radosną atmosferę;
• wykorzystywanie: tańca, ruchu, odpoczynku, relaksu;
• stopniowanie emocji podczas każdego działania (wyraźne rozpoczęcie
i zakończenie);
• stosowane środki wyrazu są proste i łatwe, ale zawsze umożliwiają twórcze działanie;
• docenianie włożonego trudu.

Metoda Dobrego Startu.
• zawiera trzy rodzaje ćwiczeń następujących w stałej kolejności: ćwiczenia ruchowe (usprawniają analizator kinestetyczno - ruchowy), ćwiczenia ruchowo - słuchowe (angażują dwa analizatory: kinestetyczno - ruchowy
i słuchowy), ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe (angażują trzy analizatory: kinestetyczno - ruchowy, słuchowy i wzrokowy).

Metoda gimnastyki twórczej (ekspresyjnej) R. Labana.
• zakłada improwizację ruchową bez pokazania wzorca przez nauczyciela;
• główną rolę odgrywa inwencja twórcza ćwiczących dzieci, ich pomysłowość, fantazja, doświadczenie ruchowe;
• formami ruchu, są tu: odkrywanie, naśladowanie, inscenizacja, ruch naturalny, pantomima, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, taniec, opowieść ruchowa, itp.
• nauczyciel współuczestniczy oraz jest współpartnerem zabaw podczas gimnastyki;
• realizacji metody towarzyszy zawsze muzyka.

Metoda aktywnego słuchania muzyki B. Strauss.
• dopasowanie żywej dziecięcej aktywności ruchowej, tanecznej
i instrumentalnej do dzieł muzyki klasycznej np. Beethovena, Mozarta, itp.
• zabawy rytmiczne są pierwszym etapem przygotowującym do wprowadzenia instrumentów perkusyjnych, z którymi dziecko ma możliwość aktywnego uczestniczenia w utworze muzycznym jako współwykonawca lub dyrygent;
• jako instrumenty stosowane są np. różne patyczki, pudełka akustyczne, butelki po napojach wypełnione materiałem naturalnym, nakrętki z gumkami oraz tradycyjne instrumenty perkusyjne.

Formy:
• indywidualna,
• zespołowa
• z całą grupą.
Sposoby kierowania rozwojem muzycznym dziecka:
• stwarzanie warunków i okazji do rozwoju twórczej inwencji dziecka
i respektowania wszystkich jej przejawów.
• pobudzanie twórczości podejmowanej przez dziecko z jego własnej inicjatywy
i potrzeby, inspirowanie jej przez zachętę, podsunięcie propozycji itp.
• stawianie dzieciom konkretnych zadań dotyczących różnorodnych form działalności muzycznej.
• słuchanie muzyki jako wydzielony typ zajęć poświęcony głównie percepcji muzycznej.
• słuchanie muzyki przy wszystkich pozostałych formach wychowania muzycznego oraz jako inspiracja do innych rodzajów zajęć (plastyka, literatura)
• stwarzanie okazji do skojarzeń pozamuzycznych wyrażonych np.
w plastyce (postacie, zdarzenia, zestawienia barw, kształty abstrakcyjne)
• układanie przez dzieci krótkich opowiadań – wyobrażeń powstałych
po wysłuchaniu utworu muzycznego.
• aktywne słuchanie muzyki (ruch, instrumentalizacja, układy taneczne).
• organizowanie okazji do słuchania minikoncertów muzyki żywej.

8. ZAŁOŻENIA EWALUACYJNE

Nadrzędnym celem ewaluacji programu jest zbadanie stopnia wpływu różnego rodzaju zajęć muzycznych (wokalne, instrumentalne, taneczne itp.) na wszechstronny rozwój dziecka.
Przeprowadzona ewaluacja programu powinna dostarczyć odpowiedzi
na następujące pytania:
- Czy dzieci chętnie uczestniczą w różnego rodzaju zajęciach muzycznych?
- Które z form wychowania muzycznego dzieci lubią najbardziej?
- W jakim stopniu zajęcia muzyczne wpływają na rozwój dziecka?
Aby zbadać opinię rodziców na temat roli zabaw i zajęć muzycznych dla wszechstronnego rozwoju dziecka po okresie wdrażania programu, został sporządzony kwestionariusz wywiadu z rodzicami.
9. PRZYKŁADOWE KONSPEKTY ZAJĘĆ MUZYCZNYCH
I ĆWICZEŃ RELAKSACYJNYCH

Okres przedszkolny to doskonały czas na kształtowanie uzdolnień muzycznych dzieci i ich zainteresowania muzyką. To czas, kiedy kształtuje się u dziecka wrażliwość muzyczną. Dziecko od narodzin ma kontakt z muzyką i łatwo zaobserwować, jak potrafi ona pobudzić je lub uspokoić. Muzyka pozwala
na osiąganie wielu pożądanych efektów, zarówno dydaktycznych
jak i wychowawczych. W programie skupiono się na ruchu przy muzyce, jako źródle radości, odprężenia, rozładowania emocji. Założeniem programu jest stymulowanie zachowań emocjonalnych dziecka za pomocą doskonałego środka, jakim jest muzyka.

10. BIBLIOGRAFIA

1. Białkowski A., Sacher W. A., (red) Standardy edukacji muzycznej, Fundacja Muzyka jest dla wszystkich, Warszawa 2010;
2. Bissinger – Ćwierz U., Muzyczna pedagogika zabawy w pracy z grupą, Wydawnictwo KLANZA, Lublin 2007;
3. Bogdanowicz M.W co się bawić z dziećmi? : piosenki i zabawy wspomagające rozwój dziecka, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2004
4. Domoń R., Biśto I., Kaszyc J., Tańce, pląsy i zabawy przy muzyce dla dzieci
w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo PRZEDSZKOLAK, Lublin 2003;
5. Ławrowska R., Muzyka i ruch, WSiP, Warszawa 1991;
6. Maćkowiak A., Bawię się, uczę i śpiewam : piosenki dla przedszkolaków
i uczniów klas najmłodszych Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2013
7. Malko D., Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1990;
8. Niewola D., Zabawy inscenizacyjne o tematyce przyrodniczej na cztery pory roku : propozycje dla przedszkolaków i dzieci w młodszym wieku szkolnym, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2012
9. Podolska B., Muzyka w przedszkolu : metodyka, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008
10. Prasowska-Zeidler B.,Bajkowa podróż w krainę muzyki : scenariusze zajęć rytmicznych dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2012
11. Sacher W. A., Słuchanie muzyki i aktywności artystyczne dzieci, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 1999;

11. ZAŁĄCZNIKI

Załącznik nr 1

KWESTIONARIUSZ WYWIADU Z RODZICAMI

1. Czy Państwa dziecko interesuje się muzyką?
a) tak
b) czasem
c) nie

2. Którą z form umuzykalnienia dziecko lubi najbardziej?
a) śpiew
b) grę na instrumentach
c) zabawy ruchowe przy muzyce
d) słuchanie muzyki
e) tworzenie muzyki
f) relaksację

3. Czy zdaniem Państwa zajęcia muzyczne są potrzebne dla rozwoju dziecka?
a) tak, bardzo ważne
b) należy je traktować na równi z innymi działami wychowania
c) nie mają większego znaczenia dla rozwoju dziecka

4. W jakim stopniu zajęcia muzyczne wpływają na rozwój emocjonalny dziecka?
a) w małym stopniu
b) w umiarkowanym stopniu
c) w dużym stopniu

5. Na które z elementów rozwoju intelektualnego zajęcia muzyczne mają największy wpływ?
a) zdobywanie wiedzy o świecie
b) rozwój procesów poznawczych: wrażeń, spostrzeżeń, wyobrażeń, pamięci, mowy, myślenia i uwagi

6. W jakim stopniu zajęcia muzyczne wpływają na rozwój emocjonalny dziecka?
a) w małym stopniu
b) w umiarkowanym stopniu
c) w dużym stopniu

7. Na które z elementów rozwoju emocjonalnego zajęcia
a) muzyczne mają największy wpływ?
b) przeżywanie różnych stanów emocjonalnych,
c) rozwijanie wrażliwości uczuć,
d) wyładowanie napięć nerwowych i konfliktów uczuciowych,
e) odreagowanie negatywnych przeżyć,
f) zmniejszenie poczucia zagrożenia, lęku, trudności w porozumiewaniu,
g) uodpornienie na trudności i niepowodzenia,
h) odczuwanie wartości i piękna muzyki.

8. W jakim stopniu zajęcia muzyczne wpływają na rozwój fizyczny dziecka?
a) w małym stopniu
b) w umiarkowanym stopniu
c) w dużym stopniu

9. Na które z elementów rozwoju fizycznego zajęcia muzyczne
a) mają największy wpływ?
b) kształtowanie świadomego ruchu,
c) rozwijanie koordynacji ruchowej,
d) zapobieganie wadom postawy, korygowanie ich,
e) doskonalenie orientacji przestrzennej,
f) pozytywne oddziaływanie na pracę serca, układu nerwowego,
g) kształtowanie prawidłowego oddechu,
h) rozwijanie szybkiej orientacji na określone polecenia.

10. W jakim stopniu zajęcia muzyczne wpływają na rozwój społeczno – moralny dziecka?
a) w małym stopniu
b) w umiarkowanym stopniu
c) w dużym stopniu

11. Na które z elementów rozwoju społeczno - moralnego zajęcia muzyczne mają największy wpływ?
a) poznawanie i przestrzeganie zwyczajów, reguł i zasad obowiązujących
w grupie,
b) nabywanie umiejętności kulturalnego i zgodnego współżycia w zespole,
c) ułatwienie nawiązywania właściwych kontaktów z rówieśnikami
i dorosłymi,
d) kształtowanie postaw moralnych,
e) zdolność do odpowiedzialnego podejmowania obowiązków i zadań,
f) niwelowanie negatywnych cech tj. brak wrażliwości na potrzeby innych, egoizm itp., budowanie systemu wartości.

Załącznik nr 2

Scenariusz zajęcia muzycznego

Rodzaj aktywności: poznawcza, społeczna, językowa
Rodzaj zajęcia: edukacja muzyczna
Temat: Marzenia

Podstawa programowa:
I. Fizyczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich (...).
II. Emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazu.
III. Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
2) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do (...) grupy przedszkolnej, (...)
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.
IV. Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji
i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;
2) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy (...).
7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały (...); śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe.

Cele ogólne:
• rozwijanie inwencji twórczej poprzez wyrażanie przeżyć inspirowanych muzyką i ruchem,
• wyrabianie umiejętności zgodnego współdziałania w grupie w sytuacji zadaniowej.

Cele operacyjne:
Dziecko
• uczy się, jak się uspokoić i zachować ciszę
• rozwija wyobraźnię
• skupia uwagę
• jest odprężone

Metody pracy:
• słowna: rozmowa, objaśnienia

Formy pracy:
• Praca z cała grupą

Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD, płyta z nagranymi utworami,

Przebieg:

RELAKSACJA PROGRESYWANA wg JACOBSONA DLA DZIECI
W tle odtwarzamy muzykę spokojną w wolnym tempie, bez akcentowania rytmu.
1. Siedzimy wygodnie. Będziemy poruszać rękami, nogami i głową. Za chwilę będzie się czuć dobrze. Zaczniecie lubić siebie inne dzieci. Wasze serduszko będzie bić mocno i równo. Brzuszek nie będzie was bolał, nie będziecie się złościć i krzyczeć na inne dzieci.
2. Oddychamy spokojnie i głęboko. Oddychamy tak jak oddycha lokomotywa. Nabieramy powietrze noskiem i wypuszczamy ustami. Powietrze wchodzi lekko przez nosek i wychodzi buzią. Każde dziecko ma nosek i każde dziecko ma buzie. Oddychamy równo, głęboko i spokojnie (kilka razy).
3. Unosimy wysoko rączki. Trzymamy tak. Oddychamy spokojnie. Powoli opuszczamy rączki.
4. Unosimy rączki tak wysoko, jak tylko możemy. Zaciskamy rączki, mocno je zaciskamy, a teraz zamykamy oczka, mocno je zamykamy. Otwieramy oczy, rozluźniamy palce i szybko opuszczamy ręce. Uśmiechamy się.
5. Unosimy wyprostowane rączki do góry. Trzymamy tak. Powoli opuszczamy je
i uśmiechamy się.
6. Unosimy ręce do góry. Napinamy je mocno tak, żeby drżały. Oddychamy normalnie. Otwieramy lekko usta. Opuszczamy ręce. Uśmiechamy się.
7. Skręcamy głowę w prawo. A teraz w lewo. Patrzymy prosto. Pochylamy głowę. Dobrze podnosimy głowę. Uśmiechamy się.
8. Otwieramy usta tak szeroko jak tylko można. Jeszcze szerzej. Dobrze. Zamykamy usta. Uśmiechamy się.
9. Zaciskamy wargi. Mocno. Jeszcze mocniej. Rozluźniamy wargi. Uśmiechamy się.
10. Wargi wysuwamy do przodu. Głośno mówimy "uuuuu...", a teraz mówimy "aaaaa..." Jeszcze raz "uuuu aaaa", "uuu-aaaa". Uśmiechamy się. Oddychamy normalnie.
11. Usta są zamknięte. Oblizujemy ząbki. Jeszcze raz. Dobrze. Uśmiechamy się.
12. Liczymy głośno do dziesięciu. Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć. Uśmiechamy się. Oddychamy normalnie.
13. Liczymy bardzo cicho do dziesięciu. Jeden, dwa, trzy, cztery pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć. Uśmiechamy się i oddychamy normalnie. Siedzimy wygodnie.
14. Otwieramy oczy tak szeroko jak tylko to jest możliwe. Otwieramy, jeszcze szerzej. Dobrze. Uśmiechamy się. Patrzymy normalnie.
15. Marszczymy czoło tak silnie jak tylko to możliwe. Marszczymy. Dobrze. Uśmiechamy się wesoło.
16. Oddychamy spokojnie. Czujemy się wspaniale. Oddychamy bardzo spokojnie, powoli. Jest nam dobrze. Nasze ręce stają się ciężkie jak duże domy, nogi są ciężkie jak wielkie góry. Głowa staje się ciężka jak duży worek. Bardzo ciężka.
17. Nabieramy dużo powietrza i mocno napinamy brzuszki. Mocno. Jeszcze mocniej. Brzuszek musi być twardy. Klepiemy się po brzuszku. Dobrze. Wypuszczamy szybko powietrze. Uśmiechamy się.
18. Kładziemy się. Jesteśmy na plaży. Zamieniamy się w leżący na piasku latawiec.
Jest piękna pogoda. Nie ma ani jednej chmurki. Jest ciepło. Nagle czujemy
od morza lekki podmuch. To wesoły wiaterek chce nas unieść do góry. Powoli, ciężko unosimy się, klękamy, unosimy się, rozchylamy szeroko ramiona. Unosimy się w powietrze, stajemy na obu nóżkach. Unosimy się jeszcze wyżej, stajemy
na jednej nóżce. Unosimy się w powietrze. Lekko szybujemy jak latawiec. Wysoko, Bardzo wysoko. Jeszcze wyżej. A teraz zaczynamy lekko opadać. Jesteśmy coraz niżej. Bardzo nisko. Już blisko jest ziemia. Lądujemy. Uśmiechamy się. Jest nam dobrze. Jest nam wesoło. Teraz możemy bawić się z innymi dziećmi.
Teraz możemy wesoło śpiewać i tańczyć. Jest nam lekko. Jest nam dobrze?
19. Nauczyciel proponuje wesołą zabawę, muzyka staje się bardziej dynamiczna
i rytmiczna, dzieci są szczęśliwe i rozluźnione.

Załącznik nr 3
SCENARIUSZ ZAJĘĆ MUZYCZNYCH

Rodzaj aktywności: poznawcza, społeczna, językowa
Rodzaj zajęcia: edukacja muzyczna
Temat: Zabawy z muzyką

Podstawa programowa:
I. Fizyczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich (...).
II. Emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazu.
III. Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
2) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do (...) grupy przedszkolnej, (...)
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.
IV. Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji
i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;
2) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy (...).
7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały (...); śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe.

Cele ogólne:
• rozwijanie wrażliwości i wyobraźni muzycznej,
• rozwijanie poczucia rytmu, inwencji twórczej,
• stwarzanie sytuacji wdrażających do rytmicznej gry na instrumentach perkusyjnych.

Cele operacyjne:
Dziecko
• reaguje ruchem na zmianę dynamiki, tempa muzyki,
• odtwarza podany rytm,
• ruchem interpretuje treść muzyki,
• potrafi wygrywać rytm na instrumentach perkusyjnych,
• potrafi improwizować instrumentalnie i werbalnie.

Metody pracy: czynna, słowna, oglądowa

Formy pracy:
• praca z cała grupą

Środki dydaktyczne: płyty CD z nagraniami , maskotka , emblematy buziek wesołych i smutnych, klocki drewniane, podkład muzyczny na CD do marszu i podskoków, muzyki wolnej – szybkiej, wysokiej- niskiej, instrumenty perkusyjne.

Przebieg:

1. Powitanie - Zabawa ,,Dzień dobry – jak się masz”
Dzieci siedząc w kole przekazują sobie maskotkę wraz z pozdrowieniem i określeniem jak się mam.
2. Słuchanie pastorałki z płyty CD ,, Świeć gwiazdeczko świeć”- próby określenia jej nastroju, charakteru, tempa. Śpiew z lekkim wystukiwaniem jej rytmu o kolana.
3. Zabawa muzyczno- rytmiczna ,, Smutno-wesoło”
Dzieci losują buźki smutne lub wesołe, słuchają muzyki- określają jej nastrój
i poruszają się do niej wesoło lub smutno. Na przerwę wywołana grupa dzieci
( smutna lub wesoła) rytmicznie wypowiada zdanie:
Jes-tem jes-tem dzi-siaj we-so-ły
Nie chcę nie chcę być dzi-siaj smut-ny
4. Rozróżnianie brzmienia instrumentów- dzieci siedzą w kręgu, w środku ułożone leżą: bębenek, tamburyno, trójkąt, talerze, grzechotka, z nagrania słuchają brzmienia tych instrumentów, za każdym razem muszą rozpoznać prawidłowy.
5. Zabawa ,,Echo na instrumentach”- dzieci odwracają się tyłem do kręgu w środku którego leżą instrumenty, wyznaczone dziecko wystukuje prosty rytm na wybranym instrumencie, zadaniem innych jest odgadnięcie na czym grano i powtórzyć rytm.
6. Zabawa ,, Wirujące śnieżynki” z reakcją na zmianę wysokości dźwięków. Dzieci zamieniają się w śnieżynki, gdy muzyka grana jest w wyższych rejestrach śnieżynki wirują, gdy jest grana nisko śnieżynki opadają na ziemię i topnieją - kładą się.
7. Zabawa w orkiestrę z dyrygentem - dzieci siedząc w kole klaszczą do rytmu wg wskazówek dyrygenta- nauczyciela, następnie chętne dziecko może zostać dyrygentem, dzieci mogą również grać na instrumentach wykonanych przez siebie.
8. Śpiew pastorałki ,,Świeć gwiazdeczko świeć” z grą na instrumentach.
9. Improwizacja wokalna ,,Życzenia świąteczne.
Dzieci siedzą w kręgu , dziecko chętne do zaśpiewania życzeń i zagrania życzeń świątecznych wybiera instrument i improwizuje.
Propozycje życzeń : ,,Wesołych, wesołych, wesołych Świąt!”
,,Radosnych Świąt Bożego Narodzenia”
,, Wszystkiego dobrego w Nowym Roku”
10. Podziękowanie za wspólną zabawę.

Załącznik nr 4

Scenariusz zajęcia muzycznego

Rodzaj aktywności: poznawcza, społeczna, językowa, artystyczna
Rodzaj zajęcia: edukacja muzyczna
Temat: Jesień w muzyce

Podstawa programowa:
I. Fizyczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
5) uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich (...).
II. Emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
4) przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazu.
III. Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
2) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do (...) grupy przedszkolnej, (...) grupy teatralnej;
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.
IV. Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko:
1) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji
i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;
2) wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy (...).
5) odpowiada na pytania, (...) recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki;
7) eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały (...); śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy
w zbiorowym muzykowaniu; wyraża emocje i zjawiska pozamuzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej; aktywnie słucha muzyki; wykonuje lub rozpoznaje melodie, piosenki i pieśni, np. (...) potrzebne do organizacji uroczystości (...)
18) posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół;

Cele ogólne:
• rozwijanie inwencji twórczej poprzez wyrażanie przeżyć inspirowanych muzyką
i ruchem,
• trenowanie właściwych zachowań w trakcie inscenizacji,
• wyrabianie umiejętności zgodnego współdziałania w grupie w sytuacji zadaniowej.

Cele operacyjne:
Dziecko
• słucha tekstów literackich, wypowiada się na ich temat,
• wzbogaca słownictwo wiążące się z tematyką ekologiczną,
• potrafi współpracować w zespole,
• wciela się w różne role podczas wspólnych zabaw,
• zna słowa piosenek i wierszyków.

Metody pracy:
• aktywizujące: inscenizacja, tańce
• słowna: rozmowa, objaśnienia

Formy pracy:
• Praca z cała grupą

Środki dydaktyczne: sprzęt nagłaśniający, odtwarzacz CD, płyta z nagranymi utworami, rekwizyty do przedstawienia, tekst przyrzeczenia

Przebieg:
1. Powitanie przybyłych nauczycieli i dzieci.
2. Rozmowa dotycząca pory roku : jesieni
3. Występ dzieci z grupy VII „Pszczółki” w przedstawieniu pt. „Jesień w muzyce”.
4. Zabawa ruchowa do utworu „Kolorowe listki”.
5.Złożenie przyrzeczenia „Przyjaciela Przyrody”.
6. Rozdanie legitymacji członkowskich Przedszkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody.
7. Pożegnanie.