Bajki i baśnie mają działanie i niezbędne to do tego narzędziem terapeutycznym .M . Molicka , autorka wielki napisanych książek o bajkoterapii pisze i naucza : „ bajki terapeutyczne redukują lęk poprzez wizualizację , dają wsparcie poznawcze i emocjonalne oraz ułatwiają kompensacyjną niezaspokojonych potrzeb .” zaszczepiając”przed trudnymi sytuacjami ,pomagając radzić sobie , wskazując na różne strategie myślenia i działania. Stosowane w terapii będą jedną z metod w rękach terapeuty , pomagając usunąć powstałe zaburzenia i na nowo wyzwolić radość życia , chęć pokonywania przeszkód .”Autorka Morlica tak opisuje rolę bajki terapeutycznej ”bajki terapeutyczne jest utworem adresowanym do dzieci , głównie od 4 do 9 lat , w którym świat widzianym z dziecięcej perspektywy , występują tam czarodziejskie postacie ale inaczej niż w baśni -magis rzadko pomaga rozwiązywać trudne sytuacje. Celem bajek terapeutycznych , które opierają się zawsze na założeniach określonego kierunku psychoterapeutycznego ,jest uspokojenie , zredukowanie problemów emocjonalnych i wspieranie we zrośnie osobistym .”
Bajki terapeutyczne możemy stosować jeśli :
- „rozwinięcia inteligencji emocjonalnej dzieci ,
kompensowania nie zaspokojonych potrzeb ,
zminimalizowania lęków i niepokojów,
wzmocnienie poczucia własnej wartości i wartości innych ,
uspokojenia , odpręzenia organizów i rozładowywanie napięć ,
kulturalnego zachowywania się ,
rozwinięcia dziecięcej twórczości literackiej ,
kształtowania umiejętności wyrażania własnych uczuć emocji Przekazywania informacji w sposób werbalny i pozawerbalny.”
Bajkoterapia może być stosowana przez wiele specjalistów – terapeutów ,czy ludzi którzy są blisko osoby a są to między innymi : rodziców , dziadkowie , rodzeństwo , nauczyciel , czy osoby które lubią czytać , jest to dowód na że terapia bajką ma charakter uniwersalny . J. Bot przedstawia najważniejszy sekret bajkoterapii „ jest ona sprzymierzeńcem w profilaktyce i terapii .Teksty terapeutyczne pozwalają bez lęku spojrzeć na dziecięce problemy ,a zarazem uczą zaradności i sposobu postępowania . Są środkiem pozwalającym na zrozumienie świata . Pomagają przezwyciężyć samotność dziecka ,obniżają poziom lęku i są łatwe do stosowania zarówno przez nauczyciela ,jak i rodziców.”
Bajki i baśnie wprowadzają w świat magii , które jest znane dziecku i często w tym świecie przebywa ,ponieważ przynosi dziecku wiele radości i pozytywnych emocji .Jednak w tym świecie pojawi się też lęk , przerażenie , i inne emocję negatywne. Dziecko musi zrozumieć że zarówno emocję pozytywne i negatywne , będą z nim przez całe życie i przynosi wiele niespodzianek. Biorąc pod uwagę to że dzieci nie liczą się z konsekwencjami , nie patrzą na to co może się złego wydarzyć ,nie jest w stanie poradzić sobie z tymi negatywnymi emocjami jakimi są lęk czy przerażenie , wtedy istotną rolę odgrywają bajki terapeutyczne i sam terapeuta .
Podczas czytania bajek przez terapeutę czy osobę bliską , dziecko nie zdaje sobie sprawy z efektu terapii , jaki ma na niego wpływ i jakie znaczenie . D Bertt piszę : „ Kiedy dzieci słuchają tych historii , na poziomie nieświadomym odbierają komunikaty ,które potem jak echo powracają do nich w życiu .Potrafią wykorzystywać te opowiadania do pokonywania własnych lęków i uczuć z którymi muszą sobie poradzić w podobnych sytuacjach .Otrzymują przekaz pełen nadziej . Jest to bardzo ważny przekaz .Dziecko ,które nie ma w sobie nadziej , rezygnuje z walki i nigdy nie będzie szczęśliwe .” Każdy rodzic który podejmuje terapię książką robi to z pewnością dla dobra swojego dziecka ,dlatego musi sobie uświadomić że terapie nie wolno przerywać a czytanie musi odbywać się co dziennie ,gdyż jak pisze Brett : „ Podczas opowiadania historii zdarza się jeszcze coś ważnego – dziecko uświadamia sobie ,że nie tylko ono przezywa lęk , że inne dzieci czują podobnie .Jest to niezwykle pocieszające .Dziecko znów może poczuć , że jest normalne ; może przestać się czuć głupim , złośliwym czy tchórzliwym wyjątkiem w swoim środowisku . To przywrócenie zaufania do sobie samego podnosi jego samoocenę i zwiększa pewność siebie oraz pomaga mu pokonać trudności .”
Nie tylko osoby bliskie mają wpływ na udaną terapie książką , ogromną role w tym procesie odgrywają biblioterapeuta bądź bajko terapeuta . Czytając książkę pod tytułem „ Literatura piękna a zdrowie psychiczne „ :” Ilustrowana książeczka dla najmłodszych , z przyjemnym łatwym tekstem ,traci połowę swojej wartości ( jeśli nie całą ...) ,gdy dorosły wprowadza dziecko w świat słowa pisanego zupełnie mechanicznie ,nie tylko pod naciskiem wielokrotnie powtarzanej próbie : „ poczytaj mi Terapeuta w momencie podjęcia terapii musi posiadać odpowiednie predyspozycję wobec dziecka,to jest „ Wobec „ zabawy w baśnie ”dorośli powinni się zachowywać taktownie .Wszelkie żartobliwe komentarze nie mówiąc już o jawnych złośliwościach , dowodzą brakiem szacunku dla dziecka.”Tekst literacki jest przekaźnikiem między terapeutą a odbiorcą jakim jest dziecko , tylko dlatego że dziecko nie jest jeszcze w stanie przeczytać samodzielnie .Terapeuta ,rodzic czy inna osoba musi wiedzieć że prowadząc etap terapii ukazując dziecku świat kultury .Wprowadzenie w akcję „ Cała Polska czyta dzieciom ”było rewelacyjnym pomysłem ,gdyż coraz częściej rodzice ,zaczęli czytać swoim dzieciom .Sama w swojej placówce przy tej akcji doświadczyłam jakie znaczenie czytanie książek ma dla rozwoju dziecka ,ile sprawia radości dziecku kiedy słyszy jak tata bądź mama czyta mu bajkę. Także rodzice chętnie uczestniczyli w tej akcji , i z ochotą czytali dzieciom wybrane dzieła literackie .
Jak pisze I . Borecka :” biblioterapeuta musi stale uczyć , podnosić swoje klasyfikację , poznawać nowe techniki terapeutyczne i wymieniać doświadczenia z innymi biblioterapeutami . Musi poszukać nowym form pracy , gromadzić doświadczenia zawodowe ,wzbogacać swój warsztat pracy .”
Cechy jakie powinien posiadać każdy biblioterapeuta ,opisuje I Borecka , taka osoba „ powinna być osobą :
posiadającą zdolności syntonii i empatii charakteryzuje się łatwością nawiązywania kontaktów ,umiejętnością wczuwania się w sytuację osoby potrzebującej pomocy ,umiejętnością prowadzenia taktownych rozmów , umiejętnością aktywnego słuchania ,potrafiąca być dyskretnym animatorem sytuacji terapeutycznej ,
umiejąca dobrze zdiagnozować problemy i potrzeby uczestnika biblioterapii – w oparciu o swoją wiedzę psychologiczno-pedagogiczną , własne doświadczenie i intuicję .
Znająca bardzo dobrze literaturę i możliwości oddziaływania na uczestnika
biblioterapii w danych sytuacjach terapeutycznych
posługująca się bogatym efektywnym warsztatem terapeutycznym ( techniki wizualizacje , dramy , techniki plastyczne )
umiejąca zachować się , w zależności od nadrzędnych celów terapii dyrektywni i niedyrektywni
umiejąca przeprowadzić komunikację wewnątrzgrupową (...)
wyrozumiała dla członków grupy i samej siebie , czyli taką ,która rozumie że żadna z metod nie może być traktowana jak panaceum na wszystkie problemy ,i że nie wszyscy pacjenci chcą ( lub mogą ) współpracować z prowadzącym grupę lub innymi członkami grupy ."
Autorka również chcę ukazać jak ważnym oraz nie łatwym zadaniem jest być terapia książką a to dowód : „ Wszystkie działania biblioterapeuty powinny być nacechowane zrozumieniem potrzeb podopiecznych i bezinteresowna do nich miłością , autentyczną serdecznością . A w codziennej pracy biblioterapeuty powinno charakteryzować się ogromne zaangażowanie i autentyczność .”
Nie jest to łatwe być biblioterapeutą dziecięcym , potwierdzają to słowa Boreckiej która pisze : „ Nie łatwa to rola , bo wymaga nie tylko zrozumienia potrzeb małego człowieka , gotowości przyjścia mu z pomocą ale także ogromnego zaangażowania w to co robi , Wszystkie działania muszą być (...) przemyślane (...) Musi o być człowiek z natury cierpliwy , dobry , i taktowny , kochający swoich pacjentów- czytelników .Stara się im stworzyć odpowiednie warunki do samorealizacji , pomaga wierzyć we własne siły . Nie można stawiać im zadań ponad miarę , ale i nie można wyręczać ich w realizacji zadań dostosowanych do ich możliwości .”
Biblioterapia :
M . Morlicka " Bajkoterapia jako metoda wspierająca i terapii dziecka ze spektrum autyzmu " Kraków 2004 r.
M . Morlicka " Bajkoterapia " Medium Rodziny Poznań 2002 r.
M. Morlicka " Baśniowa terapia "Psychologia w szkole, nr4 , 2004r
J. Bot " Terapia Bajką " Wychowanie w Przedszkolu,nr 5
J. Bot " Bajki które leczą cz 2 " Gdańsk 2005 r.
W. Krzemiński " Literatura piękna a zdrowie psychiczne "
Warszawa 1973
J . Borecka " Biblioterapia w szkole " Poradnik dla bibliotekarzy Legnica 1998 r.