Opis i analiza przypadku rozpoznawania i rozwiązania problemu wychowawczego

1. IDENTYFIKOWANIE PROBLEMU

W roku szkolnym 2007/2008 zaczęłam pełnić funkcję wychowawcy klasy I Technikum Handlowego. Już w czasie pierwszych miesięcy nauki nauczyciele, a także uczniowie w czasie trwania zajęć lekcyjnych, zaczęli zwracać uwagę na niepokojące zachowania ucznia Sebastiana – sprawiał on duże kłopoty natury edukacyjnej i wychowawczej.

2. GENEZA I DYNAMIKA PROBLEMU
W czasie rozmów z innymi nauczycielami uzyskałam informacje na temat pracy ucznia na lekcjach. Chłopiec często jest nieprzygotowany, nie odrabia prac domowych, nie nosi zeszytów przedmiotowych, nie wykazuje zainteresowania nauką, nie uczęszcza systematycznie na zajęcia. Ponadto lekceważy polecenia nauczycieli, stara się zwrócić uwagę złym zachowaniem, którym pragnie zaimponować kolegom z klasy. Zachowanie takie prowadzi do nagromadzenia braków i w konsekwencji do uzyskania ocen negatywnych. Chcąc zaimponować swoim kolegom, bardzo niegrzecznie zachowywał się na lekcjach i używał wulgarnych słów, obrażał swoje koleżanki i kolegów. Rozmowy z Sebastianem nie przynoszą rezultatów. Uczniowie zaczęli go unikać, bo jego zachowanie było coraz bardziej naganne i źle wpływało na ogólny wizerunek klasy.
Zebrałam informacje od byłego wychowawcy Sebastiana z gimnazjum a także pedagoga szkolnego. Przeprowadziłam również wywiad z matką chłopca, która obwinia zachowanie syna faktem iż wychowuje się on bez ojca, uważa że brak mu autorytetów, wzorców, które mógłby naśladować. Jak sama mówi dorastając w otoczeniu pełnej rodziny, dziecko naśladuje swoich rodziców, przejmuje od nich pewne postawy i zachowania a w przypadku Sebastian jedynym wzorcem jest matka, która pracuje na utrzymanie czwórki dzieci z czego Sebastian jest najstarszym dzieckiem i jemu poświęca ona najmniej czasu.
Problem z zachowaniem chłopca nasilał się stopniowo, ale zaangażowanie matki, pedagoga szkolnego i nauczycieli umożliwiło podjęcie działań zapobiegawczych, gdyż takie zachowanie nie może mieć miejsca zwłaszcza w szkole.

3. ZNACZENIE I PROGNOZA PROBLEMU EDUKACYJNEGO I WYCHOWAWCZEGO
Postępowanie i zachowanie ucznia Sebastiana miało znaczenie dla funkcjonowania klasy. Podczas trwania zajęć lekcyjnych panowała niemiła atmosfera, a agresja w stosunku do koleżanek i kolegów oraz aroganckie zachowanie wobec nauczycieli i rówieśników dezorganizowało lekcje.
Moje przewidywania co do skuteczności oddziaływań są następujące:

- prognoza negatywna - brak interwencji szkoły, pozostawienie dziecka samemu sobie, mogłoby doprowadzić do eskalacji zachowań agresywnych, co oczywiście miałoby zły wpływ na pozostałe dzieci oraz mogłoby doprowadzić do odrzucenia Sebastiana przez zespół klasowy. To z kolei pociągnie za sobą nową falę agresji i niewłaściwych zachowań. W przypadku zaniechania działań wystąpiła by całkowita dezorganizacja zajęć i nieuzyskanie przez ucznia pozytywnych ocen .
- prognoza pozytywna - wskazane są tu działania, które zmienią relacje między członkami rodziny, poprawią komunikację w rodzinie, utwierdzą chłopca w przekonaniu, że jest akceptowany, kochany i potrzebny. Mam nadzieję, że odpowiednie działania wychowawcze - moja współpraca z nauczycielami i z matką - przyniosą oczekiwane efekty: stopniowe wyeliminowanie zaburzeń zachowania i agresywnych poczynań chłopca. Przede wszystkim Sebastian musi odzyskać poczucie własnej wartości, a to pozwoli mu pozytywnie zaistnieć w szkole. Zostanie zaspokojona jego potrzeba bezpieczeństwa, miłości, akceptacji i zrozumienia. To z kolei wpłynie na poprawę zachowania chłopca w szkole.

4. PROPOZYCJA ROZWIĄZAŃ
Aby mój plan pomocy powiódł się, założyłem sobie następujące cele i zadania do wykonania:
Cele:
- zmiana postawy chłopca;
- eliminowanie zachowań agresywnych;
- uświadamianie mu mechanizmów konfliktów, ukazywanie i wdrażanie alternatywnych
sposobów ich rozwiązywania;
- uaktywnianie pozytywnego myślenia o bliskich;
- uwrażliwianie chłopca na uczucia innych osób;
- uświadomienie dziecku celowości własnej zmiany i korzyści z tego płynących;
- zachęcenie matki do współpracy ze szkołą w zakresie pomocy Sebastianowi.

Zadania:
- przeprowadzenie rozmowy z uczniem – wyrażenie zrozumienia dla jego trudnej sytuacji, wyjaśnienie konieczności zmiany jego zachowania;
- podjęcie współpracy z rodzicami – rozmowa z matką, omówienie z nią problemu, zachęcenie do regularnych spotkań z psychologiem szkolnym;
- stwarzanie sytuacji wychowawczych umożliwiających osiąganie sukcesów, wyzwalanie pozytywnych emocji;
- zaangażowanie chłopca w życie klasy, powierzenie mu odpowiedzialnej funkcji.

5. ANALIZA I WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ
Rozpoczęłam wdrażanie oddziaływań od poproszenia Sebastiana na rozmowę do mojego gabinetu w obecności mamy. Sprawiała ona wrażenie osoby zrezygnowanej, bezradnej wobec swoich kłopotów z synem. Była jednak otwarta na moje propozycje i sugestie. W czasie rozmowy Sebastian przyznał, że przedstawione fakty rzeczywiście miały miejsce lecz osobiście nie uważa tego zachowania za coś nagannego – według niego było to zachowanie normalne. Podawane przeze mnie i matkę właściwych, pozytywnych zachowań zbywał ironicznym uśmiechem.
Działania te nie przyniosły pozytywnego skutku, więc postanowiłam odwołać się do pedagoga szkolnego. Na spotkaniu w obecności ucznia, mamy i pedagoga spytałam, czy chciałby spróbować zmienić sposób swego postępowania i wyjaśniłam jednocześnie, że jego dotychczasowe zachowanie kwalifikuje się do ukarania w myśl Statutu Szkoły, a dalsza kontynuacja agresji, wyzwisk i arogancji z jego strony może skończyć się w ostateczności skreśleniem go z listy uczniów szkoły.
Chcąc jednak spróbować innego rozwiązania dając mu szansę na zmianę sposobu postępowania. Sebastian przystał na złożoną mu ofertę pomocy.

6. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ
W efekcie wdrożonych przeze mnie działań oraz wielkiego zaangażowania i rozumnego postępowania mamy chłopca, zaczęliśmy zauważać pierwsze efekty naszego „postępowania naprawczego”. Wprawdzie zdarzają się jeszcze wybuchy złości u Sebastiana, ale nie są już one tak silne i częste. Chłopiec zdaje sobie sprawę ze swego postępowania. Wprawdzie nadal był indywidualistą, miał własne zdanie na wiele tematów, lecz to nie było już powodem konfliktów.
Sebastian przy dobrej woli i wytrwałości został sklasyfikowany i ukończył pomyślnie klasę pierwszą , co jest również moim osobistym sukcesem.