Oligofrenopedagogika - edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną i wspomaganie rozwoju

Spis Treści.

Wstęp........................................
Zespół Dandy- Walkera-wariant........................................6
1.1 Pojęcie, przyczyny, diagnoza, kryteria...........................8
1.2 Funkcja robaka móżdżku u dziecka........................................10
1.3 Hipoplazja robaka móżdżku: rokowania..............................12
2. Geneza i dynamika zjawiska............ 12
3. Indywidualny program edukacyjno- terapeutyczny...16
3.1 Cele programu edukacyjno-terapeutycznego oraz obszarów oddziaływania...................16
3.2 Treści edukacyjne i sposoby ich realizacji...............19
3.3 Zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczennicą, a także wychowawców, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania w tym zależności od potrzeb na komunikowanie się z otoczeniem oraz wzmacnianie.jej uczestnictwa w życiu szkolnym .......................25
3.4 Procedury osiągnięcia celów oraz przewidywane osiągnięcia .......................26
Zakończenie ........................................ .........28
Biografia ........................................33

Wstęp

Jestem nauczycielem od 15 lat. Uczę w dwóch szkołach podstawowych w gminie Sieroszewice. Zdobyłam wykształcenie z zakresu geografii, przyrody, biologii, historii i wos-u.
W ubiegłym roku postanowiłam podjąć naukę na studiach podyplomowych z zakresu oligofrenopedagogiki i autyzmu. Pragnę uzyskać kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej i przygotować się do pracy opiekuńczo-wychowawczej, dydaktycznej i terapeutycznej z osobami z niepełnosprawnością intelektualną oraz z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz nabyć wiedzę teoretyczną i praktyczną dotyczącą specyfiki problemów, z jakimi niewątpliwie borykają się osoby z niepełnosprawnością intelektualną i ze spektrum autyzmu.
Studia podyplomowe dostarczyły wiedzy i umiejętności związane z diagnozą i prowadzeniem zajęć terapeutycznych i edukacyjnych z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, szczególny nacisk położono ma metodykę nauczania i usprawniania dzieci.
Podczas studiowania zapoznałam się z nowymi dla mnie zagadnieniami z dziedziny medycyny, biologii, neuropsychologii, prawa, pedagogiki i psychologii niezbędnej w procesie poznawania przyczyn, przejawów i konsekwencji specjalnych potrzeb - z zakresu metodyki pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną i innych typach specjalnych potrzeb.
Warto podkreślić, że na przestrzeni lat szkoła polska zmieniła się w stosunku do osób niepełnosprawnych. Celem polityki oświatowej państwa jest wprowadzenie włączającego modelu kształcenia Zmiany, które zachodzą w szkołach ogólnodostępnych, zmierzają w tym kierunku, aby każdy uczeń znalazł tam właściwe miejsce dla siebie, zgodnie z jego możliwościami i potrzebami. Edukacja włączająca jest wyzwaniem, zaproszeniem do ciągłego rozwoju, do budowania szkolnej społeczności, dla której wartością jest każda niepowtarzalna osoba, a nie wyniki testów, rankingi i rywalizacja. Szkoła powinna uwzględniać indywidualne możliwości i potrzeby każdego dziecka, koncentrując się na tym, jak efektywnie uczyć oraz wspierać samodzielność i indywidualny potencjał ucznia. Zmiany, które obserwujemy w polskiej szkole w ostatnich latach, idą w tym kierunku. Codzienność pokazuje, że w tym obszarze mamy jeszcze dużo do zrobienia. Wszyscy musimy się włączyć, byśmy mogli mówić o rzeczywistej realizacji tej idei.
Zmiany zachodzą również w nazewnictwie. Zgodnie z aktualnymi tendencjami w pedagogice specjalnej odchodzi się od terminów wartościujących, stygmatyzujących osoby z niepełnosprawnością takich jak: upośledzenie umysłowe- zastępowane terminem „niepełnosprawność intelektualna”, niewidomy, słabowidzący – zastępowane przez „osoba z niepełnosprawnością sensoryczną, zaburzeniami wzroku”.
Włączanie uczniów z niepełnosprawnością do szkolnej społeczności jest procesem, nie odbywa się przez sam fakt przebywania takiego dziecka w szkole czy przedszkolu.W ten proces zaangażowani są: organ prowadzący, dyrektor, nauczyciele poradnie psychologiczno- pedagogiczne, rodzice i lokalne instytucje aby zapewnić dzieciom z niepełnosprawnością odpowiednich warunków szalenia i form wsparcia.
W szkołach, w których pracuję spotykam się na co dzień z dziećmi mającymi różnego rodzaju niepełnosprawności i doskonale wiem, że kłopoty to ich drugie imię począwszy od kłopotów systemowych, społecznych, również edukacyjnych.
Każde z tych dzieci ma swoje marzenia. Swoje marzenia mają też rodzice. Chcieliby widzieć swoje dzieci spełnionymi zawodowo, szczęśliwymi, a przede wszystkim akceptowanymi przez społeczeństwo. Pragną, żeby miały kolegów i koleżanki tam, gdzie mieszkają, w swoim najbliższym otoczeniu. Chcą, żeby włączyły się w życie swoich lokalnych społeczności na stałe, funkcjonowały w swoim środowisku, uczyły się w tej samej szkole co jego brat, siostra czy kolega z sąsiedztwa.
O wyborze szkoły dla dziecka decydują rodzice. Nie zawsze placówka ogólnodostępna jest w stanie zapewnić odpowiednie dla każdego dziecka warunki rozwoju, szczególnie dla dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną. Jednak zdecydowana większość dzieci z niepełnosprawnością i deficytami rozwoju może i powinna realizować obowiązek szkolny w szkole najbliższej miejsca zamieszkania. Dla szkół ogólnodostępnych to zadanie nie jest łatwe, ponieważ każde niepełnosprawne dziecko jest wyzwaniem dla szkoły. Dziecko z niepełnosprawnością wymaga wsparcia i przemyślanego planu działania, który przygotuje je do życia w społeczeństwie a nie na jego marginesie. Planu, który nie będzie koncentrował się tylko na jego ograniczeniach, ale dostrzeże przede wszystkim mocne strony dziecka i na nich będzie budował jego przyszłość. By to było możliwe, dziecko z niepełnosprawnością nie może być postrzegane jak problem, jak kłopot. Musi spotkać w szkole odpowiednich nauczycieli – nie tylko kompetentnych specjalistów, ale przede wszystkim życzliwych, przychylnych sobie ludzi, empatycznych, bez uprzedzeń, którzy widzą dziecko – człowieka i którzy zechcą pomóc mu pokonać jego trudności. Powie ktoś, że to takie oczywiste. Wszyscy wiemy, że to nie jest takie proste...
Wiele dziś mówi się o prawach osób niepełnosprawnych, o przepisach oświatowych, które umożliwiają dzieciom niepełnosprawnym naukę w różnych typach szkół, również w szkole ogólnodostępnej. Ważne, aby te przepisy i rozporządzenia nie przesłoniły dziecka – jego realnych potrzeb, by dziecko było traktowane podmiotowo. Nie powinniśmy patrzeć na dziecko jak na opis przypadku w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, ale na człowieka, który ma prawo do rozwoju, a my, dorośli – nauczyciele powinniśmy starać się stworzyć mu do tego odpowiednie warunki.
Dzieci mają pragnienia, rodzice i ja również..... Chciałabym, aby X******* uczennica obecnie VI klasy, chodząca do zwykłej wiejskie szkoły powiedziała:, to dzięki otwartości i przychylności dyrekcji mojej szkoły i moim nauczycielom spełniły się moje marzenia. Życzyła bym sobie usłyszeć te słowa kiedyś o sobie.
Zdaje sobie sprawę, że w przypadku edukacji uczniów z niepełnosprawnością warto by, punktem wyjścia, podstawą każdej podejmowanej działalności była zawsze zasada konkretnej historii, konkretnego dziecka, a nie problemu w ogóle. Wtedy łatwiej będzie mi podejmować mądre decyzje i pokonywać trudności.

1.Zespół Dandy- Walkera- wariant
1.1 Pojęcie, przyczyny, diagnoza, kryteria

Zespół Dandy-Walkera swoją nazwę zawdzięcza dwóm lekarzom zajmującym się tym zagadnieniem: Walterowi Dandy’emu i Arthurowi Walkerowi. Pierwszy przypadek tej wady opisali lekarze W. Dandy i K. Blackfan w 1914 r., a po raz pierwszy tę nazwę użył C.E. Benda w artykule „Dandy-Walker syndrom albo tak zwana atrezja otworu Magendiego” w 1952 r.
Zespół Dandy-Walkera jest zaburzeniem rozwojowym w obrębie tylnej jamy czaszkowej, cechujące się zamknięciem lub brakiem otwarcia otworów odpływowych komory czwartej i następczym wodogłowiem.
Według badaczy do zachorowania na zespół Dandy-Walkera dochodzi już w życiu płodowym, najprawdopodobniej około 4-6 tygodnia życia zarodka.
Pierwsze objawy można zaobserwować już we wczesnym dzieciństwie (w pierwszym roku), choć bywają też stwierdzane dużo później. Jednymi z pierwszych oznak są objawy wskazujące na wodogłowie i wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Początek choroby może być nagły, a jej przebieg nie jest schematyczny. Objawy są zależne m.in. od anomalii móżdżku i wielkości wodogłowia oraz wieku, ujawniają się przeważnie w związku z urazem lub stanem zapalnym, często w sposób nagły. Rozpoznanie przeważnie opiera się na wyniku badania przy pomocy tomografii komputerowej lub magnetycznego rezonansu jądrowego.
Cechy charakterystyczne Zespołu Dandy- Walkera to:
– dysplazja robaka móżdżku,
– wyższe umiejscowienie namiotu móżdżku,
– półkule móżdżku przemieszczone do boków i zwykle hipoplastyczne,
– zamknięcie częściowe lub pełne otworów IV komory,
– torbiel pajęczynówkowa w stropie IV komory.
Skutkiem takiej zaburzonej architektoniki tylnego dołu czaszki jest rozwijające się
wodogłowie w 53–82% przypadków.
Do objawów wzrostu ciśnienia czaszkowego spowodowanego wodogłowiem zalicza się:
•u niemowląt:
- nadmierne powiększenie obwodu głowy,
- twarde i uwypuklone ciemiączko,
- napiętą i błyszczącą z wyraźnie widocznymi naczyniami
żylnymi skórę głowy,
- wymioty,
- niepokój psychoruchowy,
- tendencję do patrzenia w dół (tzw. „objaw zachodzącego
słońca”),
- czasami drgawki;
• u dzieci starszych i dorosłych
- bardzo silny i uporczywy ból głowy,
- nudności,
- wymioty,
- zaburzenia widzenia i koncentracji uwagi,
- zmiany zachowania,
-senność i apatię.
•u dzieci w pierwszym roku życia mogą wystąpić:
- rozejście się szwów czaszkowych,
- powiększenie obwodu głowy (makrocefalia) z powodu
wodogłowia,
- „prześwitywanie” naczyń krwionośnych na powiększonej
głowie,
- trudności z utrzymaniem głowy,
- opóźniony rozwój psychoruchowy (opóźnienie raczkowania,
chodzenia, zaburzenia koordynacji)
Około 50% chorych z zespołem Dandy-Walkera będzie miało niepełnosprawność intelektualną różnego stopnia – od łagodnego, po ciężki. Dzieci z normalnym poziomem inteligencji mogą doświadczać trudności w nauce. Stwierdzana też bywa sztywność mięśniowa oraz spastyczny paraliż kończyn dolnych.Niekiedy występują jeszcze zaburzenia wzroku i słuchu .
Czynniki, które mogą mieć wpływ na wystąpienie tego zespołu chorobowego z genetyką oraz środowiskiem zewnętrznym dziecka. Przyjmuje się, że odpowiedzialne za to schorzenie są nieprawidłowości dotyczące układu krążenia oraz zakażenia, które uszkadzają struktury mózgowe. Znane są przypadki rodzinnego występowania tej choroby, zatem istnieje ryzyko dziedziczenia jej przez bliskich krewnych.
Zasadniczą cechą omawianego zespołu jest poszerzenie tylnej jamy czaszkowej i wyższe umiejscowienie namiotu móżdżku. Zarówno robak jak półkule móżdżku przesunięte są do przodu. Natomiast sam robak jest słabo rozwinięty lub brakuje jego dolnej części. Otwory komory czwartej są zamknięte przez przegrody błoniaste. Często też tworzy się dodatkowa torbiel pajęczynówkowa w stropie komory czwartej. Przez to struktury móżdżku ulegają przesunięciu lub są uciskane co zaburza jego funkcje.
Móżdżek wraz z robakiem odpowiadają za:
•pionową postawę oraz koordynację ruchów,
•równowagę,
•napięcie mięśni,
•uczenie się zachowań motorycznych (np. jazda na rowerze),
•decydują o płynności i precyzji ruchów dowolnych.
Jednym z podstawowych objawów zespołu Dandy-Walkera jest wodogłowie (czyli powiększenie potylicy na skutek gromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego) oraz wzrost ciśnienia śródczaszkowego, co w konsekwencji może prowadzić do:
•zaburzeń równowagi,
•koordynacji ruchowej,
•mowy, a także do:
•obniżonej sprawności intelektualnej,
•drżenia mięśni,
•wymiotów,
•nudności,
•silnych bóli głowy,
•senności,
•apatii.
•zaburzenia widzenia, zwłaszcza „podwójnego widzenia”
Nierzadko do powyższych objawów dołączają się także m.in. problemy kardiologiczne,a także dolegliwości związane z układem moczowym i kostnym oraz oczopląs,zez, rozszczep podniebienia, znamiona skórne, czy zaburzenia psychiczne. U dzieci uczęszczających do szkoły pojawiać się mogą trudności w nauce. Leczenie w przypadku zespołu Dandy-Walkera skupia się na redukowaniu utrudnień życiowych wynikających z objawów tej choroby, a także na bieżącym reagowaniu na występujące zaburzenia.
W przypadku występowania wodogłowia, postępowanie lecznicze polega na wstawieniu zastawki dokomorowej, której zadaniem jest regulacja przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego. Po wykonaniu tego zabiegu chorego trzeba monitorować, ponieważ może wystąpić zakażenie, czy niedrożność układów zastawkowych.
Pacjenci z zespołem Dandy-Walkera powinni być pod opieką lekarską w szerokim znaczeniu, tzn. powinni mieć oni stały dostęp do:
•neurologa,
•neurochirurga,
•fizjoterapeutów,
•rehabilitantów z rożnych specjalizacji ruchowych,
•logopedy,
którzy będą kontrolować postępy chorego oraz przebieg choroby.
Dodatkowo jeśli chory cierpi na inne zaburzenia neurologiczne, choroby,leczy się oczywiście także te schorzenia u odpowiednich specjalistów. U każdego pacjenta jednak schorzenie może przebiegać inaczej i każdy przypadek należy traktować indywidualnie. Rokowania w leczeniu zespołu Dandy-Walkera nie są pomyślne. Nie mówi się w tym przypadku o pełnym wyzdrowieniu. Kuracja koncentruje się na leczeniu poszczególnych symptomów chorobowych, jak choćby reagowanie na ilość przepływającego w mózgu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Jeśli zaburzeń ze strony centralnego układu nerwowego jest dużo, śmiertelność u noworodków sięga nawet 50 procent przypadków. Wielu ciąż z chorymi płodami nie udaje się nawet donosić do porodu.
U każdej osoby borykającej się z zespołem Dandy-Walkera zarówno leczenie, jest i rokowanie będą inne.

1.2 Funkcja robaka móżdżku u dziecka

Zadaniem móżdżku jest przede wszystkim precyzyjna kontrola naszych ruchów. To właśnie dzięki niemu i jego elementom – m.in. dzięki robakowi móżdżku – kiedy sięgamy po jakiś przedmiot czy gdy idziemy, nasze ruchy są płynne i precyzyjne. Narząd ten może pełnić swoje zadanie dzięki temu, że jest on połączony z wieloma innymi częściami układu nerwowego – robak móżdżku otrzymuje informacje chociażby z narządów zmysłów.
Kontrola motoryki stanowi podstawową funkcję móżdżku, oprócz tego ta część mózgowia związana jest z różnymi funkcjami poznawczymi (m.in. z uwagą czy mową). Móżdżek wpływa także na odczuwanie przez ludzi różnych emocji.
Móżdżek prawidłowo pełni swoją funkcję wtedy, kiedy jest całkowicie wykształcony. Jednymi ze schorzeń, które mogą go dotyczyć, są różne wady rozwojowe móżdżku – możliwe jest wystąpienie zarówno całkowitej aplazji móżdżku (wtedy chory w ogóle nie posiada tej struktury), jak i zaburzenia rozwoju mogą dotyczyć tylko pewnych jego części. Do drugiej grupy problemów zaliczana jest hipoplazja robaka móżdżku.
Zdarza się, że przyczyną hipoplazji robaka móżdżku są dziedziczone mutacje genetyczne, zdecydowanie jednak częściej choroba pojawia się samoistnie (czyli nie jest związana z obciążeniami genetycznymi). Opisywano dotychczas wiele różnych czynników, które mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju robaka móżdżku – wśród nich najczęściej wymieniane są:
-mające miejsce w czasie życia wewnątrzmacicznego zakażenia wirusowe (zwłaszcza wirusem cytomegalii, czyli CMV),
-ekspozycja na teratogeny,
-choroby metaboliczne.
Szczególnie groźne jest narażenie na wymienione czynniki w pierwszych trzech miesiącach ciąży – to wtedy zachodzą najistotniejsze w rozwoju układu nerwowego procesy i ekspozycja na szkodliwe czynniki prowadzi do największego ryzyka wystąpienia u płodu zaburzeń rozwoju układu nerwowego.
Hipoplazja robaka móżdżku u dziecka może być wadą izolowaną, jak i może stanowić jeden z elementów zespołu wad wrodzonych. Przykładem drugiego z wymienionych problemów jest zespół Dandy’ego-Walkera, w którym poza hipoplazją robaka móżdżku dochodzi również i do poszerzenia komory czwartej, pojawienia się różnych torbieli oraz rozwoju wodogłowia.
Ze względu na to, że móżdżek zajmują się kontrolowaniem procesów ruchowych, objawy hipoplazji robaka móżdżku u dziecka dotyczą właśnie ich. W przebiegu problemu pojawiać się mogą:
•obniżenie napięcia mięśniowego (hipotonia),
•kordynacją ruchów),
•trudności z utrzymaniem dowolnej postawy ciała.
Pierwsze problemy u dziecka, które ma hipoplazję robaka móżdżku, pojawiać się mogą w krótkim czasie po urodzeniu. Wraz jednak z upływającym od przyjścia na świat czasem, dochodzi do występowania coraz to kolejnych trudności. Mogą nimi być m.in. zdecydowanie wolniejsze osiąganie „kroków milowych” w rozwoju (takich jak np. siadanie czy chodzenie). Dość często spotykane są trudności z mówieniem – dziecko z hipoplazją robaka móżdżku może zaczynać mówić później, oprócz tego jego mowa może być ostatecznie powolna czy niewyraźna.
Nierzadkie jest pojawianie się w przebiegu hipoplazji robaka móżdżku dodatkowych jeszcze zaburzeń, takich jak np. niepełnosprawność intelektualna, oczopląs czy zawroty głowy. Wysunięcie przypuszczenia hipoplazji robaka móżdżku możliwe jest jeszcze w okresie prenatalnym – do tego jednak celu nie wystarczy zwykłe badanie USG, a konieczne jest przeprowadzenie dokładniejszego badania obrazowego, którym jest rezonans magnetyczny. Zdecydowanie jednak częściej diagnoza stawiana jest już po przyjściu dziecka na świat. Wtedy również postawienie rozpoznania hipoplazji robaka móżdżku u dziecka możliwe jest na podstawie wyniku rezonansu magnetycznego głowy.
Wymaga tutaj podkreślenia, że przy podejrzeniu hipoplazji robaka móżdżku konieczna jest bardzo dokładna ocena całego móżdżku, ale i innych struktur układu nerwowego u pacjenta – możliwe jest, że niedorozwinięty będzie u niego rzeczywiście tylko robak móżdżku, ale i to, że obecne będą inne nieprawidłowości, takie jak np. hipoplazja półkuli lub obu półkul móżdżku czy poszerzenie komory czwartej.
Nie istnieje obecnie żadna terapia, która doprowadziłaby do cofnięcia hipoplazji robaka móżdżku – chorym proponowane jest leczenie objawowe, skupiające się na korygowaniu pojawiających się u nich dysfunkcji. Wskazana jest rehabilitacja, dzięki niej możliwe jest poprawienie koordynacji ruchowej pacjenta. Korzystna bywa terapia mowy u logopedy, jak i różnego rodzaju terapie zajęciowe. Przy współistnieniu niepełnosprawności intelektualnej konieczne jest objęcie pacjenta odpowiednią opieką w środowisku szkolnym.

1.3 Hipoplazja robaka móżdżku: rokowania

Trudno jest jednoznacznie określić, jakie są rokowania dziecka, które ma hipoplazję robaka móżdżku. Po pierwsze zależne są one od stopnia wady – trudniej funkcjonuje się pacjentom, którzy mają znaczny niedorozwój robaka móżdżku, inaczej zaś bywa u tych dzieci, które mają niewielką hipoplazję, która może skutkować nawet dyskretnymi objawami. Rokowania chorych z hipoplazją robaka móżdżku uzależnione są również i od tego, czy wada postępuje, czy też jednak nie – gorsze są one w sytuacji, gdy dziecko ma postępującą hipoplazję struktur móżdżku, zdecydowanie zaś lepsze wtedy, gdy istniejące wady nie pogłębiają się wraz z upływem czasu.

2.Geneza i dynamika zjawiska

Uczennica lat 11. W wieku 5 lat zdiagnozowano u niej :,,Zaburzenia zachowania i emocji padaczkę z napadami nieświadomości atypowymi, wadę rozwojową mózgu (zespół Dandy-Walkera- wariant.”
W 2014 r. wydano orzeczenie przez Poradnię Psychologoiczno – Pedagogiczną w Ostrowie Wlkp. o potrzebie kształcenia specjalnego (niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim).
W 2017 roku na podstawie zebranej i sporządzonej dokumentacji Zespól Orzekający przy Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Ostrowie zakwalifikował uczennicę do kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym. Z uwagi na przeprowadzoną diagnozę psychologiczno- pedagogiczną stwierdzającą regres w rozwoju intelektualnym dziecka oraz nasilone trudności w nabywaniu umiejętności szkolnych Zespół Orzekający uchylił poprzednie orzeczenie.
X******* jest drugim dzieckiem. Utrzymanie rodzinie zapewniają pracujący rodzicie. Charakterystyczne dla dziewczynki cechy funkcjonowania, w szczególności dotyczące współpracy zadaniowej, to przerzutowość uwagi, w tym powtarzające się sytuacje niemożności skupienia jej na czymkolwiek, labilność emocjonalna czyli chwiejność emocjonalna, która przejawia się łatwym przechodzeniem do stanów skrajnych emocjonalnie, szybkie i częste zmiany emocji, występują stany lękowe, drażliwość, a także nagłe wybuchy gniewu lub płaczu.
Uczennica dąży do unikania wysiłku i niechęcią podchodzi do konkretnych zadań. Często stara się wywierać presję na nauczycielach i rodzicach w celu uniknięcia pracy, narzucać swoją wolę. Wynikiem tych skłonności jest bardzo silna indywidualizacja dotycząca wypełniania zadań. Zdarza się zerwanie kontaktu zadaniowego, werbalnego, pojawiają się nieuzasadnione reakcje mimiczno-głosowe. W przypadku odmowy, zakazu pojawiają się zachowania niepożądane- agresja nadpobudliwość , impulsywność i upór.
Uczennica nie jest zdolna do stałego respektowania zasad współpracy z osoba dorosłą. X**** potrafi nawiązać dobry, na miarę swoich możliwości kontakt werbalny i emocjonalny , jednak i to zależne jest od chwilowego nastroju. Rozumie proste polecenia, ale nie zawsze na nie reaguje, Często zdarza się, że mówi o sobie w 3 osobie liczy pojedynczej.
Jest zdolna do samodzielnych działań w zakresie podstawowej obsługi. Zależnie od chwilowej dyspozycji w danym dniu orientuje się w najbliższym otoczeniu, środowisku, a w znanych sobie sytuacjach bywa samodzielna i dość zaradna, jednak nie można na to z pewnością liczyć.
Uczennica ma pewien wyuczony zasób podstawowych wiadomości ogólnych i słownictwa. Posługuje się głównymi zwrotami 2-3 wyrazowymi lub krótkimi zdaniami. Potrafi zapytać i odpowiedzieć, ale sprawia jej to trudność. Zdarzają się wypowiedzi nieadekwatne , niestosowne, nieakceptowalne. Jest niezdolna by opanować pojęcia czasowo- przestrzenne. Ma problem w nabywaniu podstawowych kompetencji szkolnych ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym. Nie opanowała umiejętności czytania, pisania i podstawowego liczenia. Nie nazywa cyfr, nie przelicza elementów zbioru, nie ujmuje liczb na palcach Rozpoznaje zaledwie kilka liter, ale nie potrafi ich odtworzyć z pamięci. Dużą trudność sprawia jej pisanie dużych liter drukowanych po śladzie. Kreśli proste szlaczki literopodobne i odwzorowuje niektóre kształty. Rozpoznaje podstawowe kolory. Rozumie pojęcia: więcej, mniej. Radzi sobie z klasyfikowaniem przedmiotów wg wielkości. Rozpoznaje podstawowe figury geometryczne.
Uczennica niechętnie wykonuje zadania dydaktyczne, wymaga stałego motywowania i zachęcania do podejmowania wysiłku umysłowego. Często nie chce współpracować , z tego też powodu nie ujawnia swoich możliwości. Dziewczynka zainteresowana jest głównie zabawą. Chętnie układa puzzle, przegląda wybrane książki z obrazkami, głównie albumy ze zwierzętami i roślinami. W czasie pogodnych dni dużo czasu spędza na świeżym powietrzu. Lubi jeździć rowerem, bujać się na huśtawce. Przy wspólnych zabawach, często niszczy prace koleżanek i kolegów. Jest pogodna. Jej emocje cechuje znaczna labilność. Nie zawsze są adekwatne do sytuacji. Zdarza się , że są niewspółmierne do bodźca, który je wywołał. Zwykle jednak tzw. negatywne emocje nie są zbyt trwałe, więc złość ,strach agresja szybko mija. Ekspresja tego co X******** czuje jest zróżnicowana zarówno co do siły i czasu trwania jak i rodzaju. Nie sposób znaleźć jakąś prawidłowość. Wydaje się że zależy to od jednostkowej kombinacji czynników zarówno zewnętrznych i wewnętrznych i jest trudne do przewidzenia. Zdarzają się zachowania bardzo gwałtowne czy hałaśliwe, trudne do zniesienia dla otoczenia. Pojawiają się zachowania agresywne. Zwykle w sytuacjach, gdy ktoś coś robi, co jej się nie podoba, co nie jest po jej myśli. Wtedy gryzie, pluje, rzuca wszystkim co jest w zasięgu ręki, używa wulgaryzmów.
Uczennica nie ma żadnych problemów z wykonywaniem podstawowych czynności samoobsługowych. Siada na krześle przy swoim stoliku, potrafi wyjąć śniadanie z chlebaka, rozpakować je i ładnie zjeść. Soki z kartonika wypija bez problemu, natomiast płyny podawana w szklance są najczęściej rozlewane. Śniadania są urozmaicane, zawsze ma owoce , sporadycznie słodycze - wafle. Przed i po śniadaniu pamięta o higienie – myciu rąk i twarzy. Pamięta o toalecie. Nie potrzebuje pomocy w toalecie. Samodzielnie potrafi rozebrać się i ubrać, założyć papcie, włożyć buty.
Sprząta zabawki i gry, puzzle przy odpowiedniej motywacji słownej. Odpowiednio zachęcona i zmotywowana odkłada przedmioty w sali oraz układa rzeczy. Chętnie maluje i śpiewa. Potrafi nauczyć się krótkiego wierszyka na pamięć, ale ma zahamowania przy wystąpieniach na akademiach. Sama zgłasza się do pomocy przy dekorowania klasy czy sali. Często podchodzi bardzo blisko nauczyciela i patrzy mu prosto w oczy, wtedy najlepiej pogłaskać ją pogłowie, przytulić lub pochwalić za wygląd, ubiór, fryzurę.

3. Indywidualny program edukacyjno- terapeutyczny

Program powstał w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych. Program przeznaczony jest do realizacji dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym. Obszary oddziaływań obejmują:
1.Funkcjonowanie w środowisku
2. Plastyka
3.Technika
4.Muzyka z rytmiką
5.Wychowanie fizyczne

3.1 Cele programu edukacyjno- terapeutycznego oraz obszarów oddziaływania

Głównym celem edukacji jest rozwijanie autonomii uczennicy niepełnosprawnej, jej personalizacja oraz socjalizacja, a także – w ramach posiadanych przez niego realnych możliwości – wyposażenie w takie umiejętności i wiadomości aby :
•mogła porozumiewać się z otoczeniem w sposób werbalny,
•zdobyła maksymalną niezależność życiową w zakresie
zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,
•była zaradna w życiu codziennym adekwatnie do własnego,
indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności oraz miała
poczucie sprawczości,
•mogła uczestniczyć w różnych formach życia społecznego na
równi z innymi członkami danej zbiorowości, znając i
przestrzegając ogólnie przyjętych norm współżycia
społecznego
•zachowując przy tym prawo do swojej inności kształtowanie prawidłowej postawy ciała, rozwijanie motorycznych możliwości ucznia i doskonalenie naturalnych czynności ruchowych.
Cele edukacyjne
W ramach realizacji Programu oraz na podstawie obowiązującej podstawy programowej sformułowano następujące cele ogólne.
* Zapewnienie komfortu psychicznego, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji, nawiązania pozytywnego kontaktu emocjonalnego nauczyciela z dzieckiem.
*Tworzenie sytuacji edukacyjnych i wykorzystywanie sytuacji życiowych do rozwijania umiejętności komunikacyjnych, w tym także umiejętności czytania globalnego oraz rozwijania zdolności grafomotorycznych, jak również elementarnych umiejętności matematycznych.
*Tworzenie sytuacji wychowawczych umożliwiających doświadczenie relacji społecznych, przygotowanie do pełnienia ról społecznych, wzmacnianie pozytywnych przeżyć związanych z pełnionymi rolami.
*Rozwijanie aktywności ruchowej i zdrowotnej dziecka.

Cele terapeutyczne
-Utrwalanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i zdrowotnych.
-Wdrażanie do utrzymania ładu i porządku oraz samodzielności w życiu codziennym.
-Utrwalanie umiejętności kulturalnego zachowania się.
Kształtowanie umiejętności społecznych i nauka zachowań społecznie akceptowanych.
-Budowanie pozytywnej samooceny i wiary we własne możliwości.
-Inicjowanie i podtrzymywanie kontaktów z rówieśnikami, wspomaganie umiejętności wspólnej zabawy i pracy.
-Stymulacja mowy i usprawnianie komunikowania się z rówieśnikami.
- Wzbudzanie zainteresowania otoczeniem.
- Utrwalanie orientacji w schemacie ciała oraz w przestrzeni.
- Stymulacja sprawności motorycznych i manualnych.
- Usprawnianie, korygowanie i kompensowanie zaburzonych
funkcji dziecka oraz wspomaganie jego zdolności i
zainteresowań.
- Kształtowanie umiejętności aktywnego spędzania wolnego
czasu.
- Stymulacja funkcji poznawczych.
- Odkrycie i rozwijanie indywidualnych możliwości i uzdolnień.
- Wypracowanie gotowości do nauki szkolnej.

Cele poszczególnych obszarów oddziaływania:
Funkcjonowanie w środowisku
•kształtowanie umiejętności samoobsługi,
• zdobywanie przez uczennicę umiejętności i nawyków związanych z higieną i kulturą osobistą i estetyką otoczenia,
•wyrabianie umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach z zachowaniem i przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa,
•kształtowanie umiejętności współżycia w grupie i nawiązywania innych kontaktów społecznych,
•kształtowanie umiejętności i nawyków poprawnego zachowania się w miejscach publicznych,
•przyswajanie przez uczennicę wiedzy o tym , co sprzyja, a co zagraża zdrowiu,
•poznawanie środowiska społecznego i przyrodniczego,
•kształtowanie umiejętności nadawania i odbioru informacji drogą werbalną,
•kształtowanie umiejętności dokonywania – w toku działania – prostych operacji umysłowych, takich jak: porównywanie,
•poznanie elementarnych pojęć matematycznych, niezbędnych do funkcjonowania w środowisku (liczenie na konkretach w zakresie 10)
Plastyka
•wyróżnianie i obserwowanie cech przedmiotu (kształt, wielkość, faktura),
•porównywanie przedmiotów np. mały-duży,
•wyróżnianie część i postaci ludzkiej, zwierzęcej i roślin,
•przedstawianie przedmiotów, budowli, zjawisk atmosferycznych realnych i fantastycznych,
•poznanie właściwości materiałów i narzędzi używanych w pracach plastycznych,
•wyrażanie w pracach plastycznych przeżyć, obserwacji, nastrojów,
•rozróżnianie podstawowych barw.

Technika
•rozwijanie sprawności manualnych,
•praktyczne zdobycie umiejętności wykonywania prostych czynności technicznych,
•zdobywanie umiejętności posługiwania się narzędziami.

Wychowanie fizyczne
•nabywanie umiejętności uczestnictwa w grach i zabawach ruchowych,
•niwelowanie i korygowanie wad postawy i przykurczów,
•wykształcenie nawyków współpracy w grupie podczas wyjść i spacerów,
•wykonywanie poleceń nauczyciela i zadań sprawnościowych,
•przygotowanie do inicjowania i podejmowania gier i zabaw ruchowych.

3.2 Treści edukacyjne i sposoby ich realizacji:

Funkcjonowanie w środowisku.
Samoobsługa
•estetyczne nakrywanie do stołu i spożywanie posiłków,
•samodzielne przygotowanie prostych posiłków,
•systematyczne korzystanie z przyborów toaletowych,
•utrwalanie nawyków higienicznych,
•przestrzeganie zasady niekorzystania z przedmiotów osobistego użytku należących do innych osób,
•właściwy dobór odzieży do aktualnej pogody,
•zapinanie i rozpinanie różnych zapięć podczas ubierania i rozbierania się,
•używanie chusteczek do nosa.

Uspołecznienie
•nazywanie części ciała w naturalnych sytuacjach,
•identyfikacja z własną płcią,
•role w najbliższej rodzinie – zajęcia i obowiązki domowe, wykonywane zawody, obchody świąt rodzinnych,
•znajomość własnego adresu,
•znajomość najbliższego otoczenia szkoły,
•normy współżycia w grupie,
•współuczestnictwo w zabawie i pracy zespołowej,
•pory roku i zjawiska im towarzyszące,
•najpopularniejsze zwierzęta domowe i dzikie,
•najpopularniejsze rośliny,
•budowa człowieka, higiena,
•racjonalne odżywianie,
•sklepy i punkty usługowe w najbliższej okolicy,
•wychowanie komunikacyjne (bezpieczne poruszanie się i
zachowanie w ruchu ulicznym)
•książka, radio, telewizja,
•organizacja czasu wolnego.

Komunikowanie się ( słuchanie, mówienie, komunikacja pozawerbalna)
Słuchanie
•rozumienie prostych komunikatów i słuchanych informacji,
•wyodrębnianie osób i zdarzeń w opowiadaniu nauczyciela,
•usprawnianie spostrzegania słuchowego.
Mówienie
•poprawne wypowiadania głosek, sylab i prostych zdań,
•stosowanie poprawnych form fleksyjnych,
•wypowiadanie się prostymi zdaniami celu porozumiewania się w
środowisku bliższym i dalszym,
•przedstawianie się imieniem i nazwiskiem,
•wyrażanie uczuć i emocji,
•opowiadanie wydarzeń,
•zadawanie pytań i udzielanie odpowiedzi na pytania.
Pisanie
•pisanie po śladzie,
•odwzorowywanie elementów literopodobnych.
Elementarne pojęcia matematyczne.
•rozumienie i praktyczne odróżnianie pojęć wielkości,
•rozumienie pojęć ilościowych,
•rozumienie pojęć przestrzennych,
•wyrabianie umiejętności nazywania i rozpoznawania podstawowych figur geometrycznych,
•segregowanie zbiorów wg wielkości, koloru, kształtu.
Poznawanie przyrody
•zapoznawanie z różnymi środowiskami naturalnymi,
•prowadzenie hodowli,
•kształtowanie postaw proekologicznych w kontaktach z przyrodą.

Sposoby realizacji :
Samoobsługa
•działania praktyczne, wspólny posiłek, a poprzez to prawidłowe trzymanie sztućców oraz wypracowywanie zasady sprzątania po zjedzonym posiłku,
•poprzez działania praktyczne wspólne mycie rąk i zębów, mycie rąk po wyjściu z toalety,
wspólne bogacenie słownictwa i określanie pogody,
•wspólne dobieranie na obrazkach (kartach pracy) ubioru do pogody,
•działania praktyczne podczas zakładania i zdejmowania różnych części ubrania.
•wycieranie chusteczką śliny.
Uspołecznienie
działania praktyczne, zabawy z wykorzystaniem lustra,
zabawy muzyczno-ruchowe z elementami dotykania poszczególnych części ciała,
uzupełnianie na obrazku brakujących części ciała,
rozpoznawanie członków rodziny,
reagowanie na własne imię i nazwisko,
współdziałanie w zabawach naśladowczych i tematycznych,
poznawanie swojej miejscowości, słuchowe utrwalenie jej nazwy,
obserwacja pór roku i zjawisk im towarzyszących, świata roślin i zwierząt, krajobrazów,
oglądanie książek z kolorowymi obrazkami,
zachowanie się na drodze, zwracanie uwagi na nadjeżdżające pojazdy, chodzenie po lewej stronie jezdni, zasady przechodzenia na drugą stronę ulicy.
Komunikowanie się
Słuchanie
•słuchanie i wykonywanie prostych poleceń,
•rozpoznawanie przedmiotów i ich otoczenia,
•rozwijanie umiejętności słuchania: rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków płynących ze świata zewnętrznego
Mówienie
stosowanie metod praktycznego działania poprzez rozmowy i zachęcanie do wypowiedzi,
poprawianie i korygowanie wypowiedzi ucznia,
stosowanie kart pracy,
zadawanie pytań i oczekiwanie na odpowiedź ucznia,
prowokowanie uczennicy do słownych wypowiedzi dotyczących tekstów bajek, czytanek, wierszy i jego przeżyć.
Pisanie
demonstrowanie uczniowi poprawnego trzymania długopisu, ołówka,
pisanie po śladzie kropkowym.

Elementarne pojęcia matematyczne
•metodą praktycznego działania (liczenie na konkretach),
•segregowanie przedmiotów tego samego rodzaju,
•wyszukiwanie przedmiotów według wskazanego kształtu, koloru, wielkości,
•wykorzystanie codziennych sytuacji i czynności np. spacer.

Poznawanie przyrody.
spacery, wycieczki po wsi, do lasu, do sadu, do ogrodu, na łąkę, nad staw, na pole,
oglądanie ilustracji tematycznych, prowadzenie hodowli rzeżuchy i szczypiorku,
zwrócenie uwagi na nie zrywanie określonych roślin, nie łamanie gałęzi drzew, nie hałasowanie w lesie, parku.

Plastyka
Obserwacja i interpretacja natury
•przedstawianie wydarzeń z życia rodziny, najbliższego otoczenia,
•przedstawianie scen związanych ze zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie na podstawie wrażeń z wycieczki,
•ilustrowanie scen z życia i pracy ludzi na wsi i w mieści,
•ilustrowanie treści związanych ze świętami i obrzędami ludowymi.

Kształcenie wyobraźni
•układy geometryczne ( linie, koła, kwadraty, prostokąty, trójkąty)

Poznawanie i rozwijanie ekspresji plastycznej
•barwy podstawowe
•nazywanie, rozróżnianie i mieszanie barw.

Techniki plastyczne
•malowanie farbami plakatowymi i akwarelą,
•malowanie i rysowanie kredkami ,
•wydzieranie z papieru,
•rysowanie ołówkiem, flamastrem, mazakiem, patykiem,
•lepienie z masy solnej, plasteliny kompozycji płaskich i przestrzennych.
Technika
Czynności manipulacyjne
-gniecenie,
- przesypywanie,
- przelewanie,
-nawlekanie.
Budowanie, konstruowanie :
•łączenie różnych materiałów poprzez : klejenie, wtykanie, spinanie.
Lepienie
- mieszanie, ugniatanie, uklepywanie mas,
- wypełnianie konturów masami,
-oblepianie przedmiotów masami,
-formowanie kulek, wałeczków.

Nawlekanie , przewlekanie
-nawlekanie przedmiotów na drut, sznurek.
-nawlekanie elementów z zachowaniem określonego rytmu kolorów, kształtów itp.

Wydzieranie
- darcie dowolne papieru,
- wydzieranie wzdłuż narysowanych linii.
Cięcie, wycinanie.
-cięcie dowolne,
-cięcie wzdłuż narysowanych linii.
Stemplowanie
-odbijanie śladów stempli,
-stemplowanie dowolne.

Przyrządzanie prostych posiłków
-smarowanie za pomocą noża,
-przygotowanie kanapek z różnych składników,
-gotowanie wody,
-przygotowanie surówek,
-nakrywanie do stołu.

Prace porządkowe
-wdrażanie do utrzymywania ładu i porządku w otoczeniu,
-układanie rzeczy, przedmiotów w miejscach przeznaczenia,
-zmywanie,
-zamiatanie.

Obsługa urządzeń technicznych i audiowizualnych
-korzystanie z różnych rodzajów oświetlenia,
-umiejętność zamykania i otwierania zamków,
-korzystanie z radia, magnetofonu.

Wychowanie fizyczne
Zabawy i gry ruchowe
- gry i zabawy z wykorzystaniem różnych przyrządów, z pełzaniem i ślizgami,
- orientacyjno – porządkowe z elementami równowagi z dźwiganiem i mocowaniem,
- bieżne, kopne, rzutne, z podbijaniem, skoczne w terenie.

Gimnastyka
•ćwiczenia porządkowe,
•ćwiczenia kształtujące ,
•ćwiczenia równoważne.

3.3 Zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczennicą, a także wychowawców, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania w tym zależności od potrzeb na komunikowanie się uczennicy z otoczeniem oraz wzmacnianie jej uczestnictwa w życiu szkolnym.

•Troska o rozwój emocjonalny, pozytywne wzmacnianie.
•Ćwiczenia komunikacji, słuchania oraz właściwego reagowania na wypowiedzi i polecenia.
•Stosowanie w szkole i w domu krótkich, prostych jednoznacznych komunikatów, w przypadku złożonych zdań wspomaganie gestykulacją, przedmiotami i symbolami.
•Wzbogacanie słownictwa uczennicy w celu ułatwienie komunikacji z otoczeniem.
•Budowanie relacji z rówieśnikami.
•Wspieranie samodzielności.
•Wygaszanie zachowań niepożądanych.
•Kształtowanie motywacji do uczenia się.
•Wzmacnianie wiary we własne siły oraz utrzymywanie motywacji do pracy.
•Zwiększanie możliwości ucznia w poznaniu samego siebie i otoczenia
•Usprawnianie zaburzonych funkcji.
•Wzmacnianie pozytywnego kontaktu emocjonalnego.
•Doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
Wybierając wspomagającą lub alternatywną metodę komunikacji pod uwagę należy brać:
•intelektualne możliwości dziecka – koncentrację uwagi, rozumienie znaków i słów; należy zastanowić się czy system komunikacji będzie opierać się na zdjęciach, na obrazkach, na symbolach, a może literach,
•percepcja wzrokowa – ostrość widzenia, wodzenie wzrokiem – są ważne przy wyborze wielkości znaków i ich rozmieszczaniu na tablicy,
•percepcja słuchowa – poziom ubytku słuchu, czy należy wspomóc się aparatem słuchowym,
•możliwości motoryczne dziecka – możliwość wskazywania znaków, wykonywania gestów, umiejętności potrzebne do obsługiwania pomocy komunikacyjnej,
•indywidualne preferencje dziecka,
•możliwości przystosowania środowiska dziecka, w którym miałoby używać AAC, do określonej metody,
•cel wprowadzenia AAC.
Musimy pamiętać o tym, że alternatywna/wspomagająca metoda komunikacji, którą wybierzemy na początku, nie będzie idealna na zawsze. Umiejętności, możliwości preferencje dziecka zmieniają się z czasem. Inne pomoce są potrzebne dziecku, które przebywa jedynie w domu, inne są potrzebne, kiedy dziecko chodzi do przedszkola, jeszcze inne, kiedy uczestniczy w dodatkowych zajęciach, np. rehabilitacji, czy edukacji. Niezwykle ważną rolę w doborze słownictwa do pierwszych pomocy rozwojowych i sytuacyjnych, odgrywają rodzice. To rodzice najlepiej wiedzą jak często ich dziecko komunikuje o jedzeniu/piciu, o zabawkach, o zabawie,o kolegach, o innych zajęciach, jak często prosi o pomoc. To rodzice pomagają nam w rozpoznawaniu obszarów emocjonalnego zaangażowania się dziecka.

3.4 Procedury osiągnięcia celów oraz przewidywane osiągniecia.

Procedury osiągnięcia celów :
Metody pracy :
- nauka przez zabawę,
-obserwacja,
-naśladownictwo,
-praktycznego działania,
-swobodna ekspresja uczuć i gestów, plastyczna, techniczna, muzyczna i ruchowa,
- metoda projektów,
-gry, zabawy,
-wycieczki spacery,
-poglądowe ; pokaz przedmiotów i ćw. na obrazkach,
-słowne; rozmowa i formułowanie odpowiedzi na pytania.

Środki dydaktyczne:
- karty pracy, ilustracje i modele tematyczne, książeczki dla dzieci, etykiety, spacery , wycieczki, zajęcia w środowisku naturalnym, zabawki, dary natury, wiersze, piosenki, bajki, magnetofon, radio, płyty, kasety, instrumenty muzyczne, bloki, wycinanki, bibuła, farby, kredki, mazaki, pędzle, kleje, sznurki, wata, nożyczki, dziurkacz, młotek, owoce, warzywa, produkty potrzebne do zrobienia kanapek, piłki, materace, koce,
Formy pracy:, indywidualna, grupowa, zespołowa.

Weronka poprawi funkcjonowanie w zakresie komunikacji werbalne i pozawerbalnej, usprawni się w zakresie motoryki małej i dużej, dokładniej pozna najbliższe otoczenie w którym funkcjonują oraz zachodzące w nim zjawiska przyrodnicze. Poprawie ulegnie percepcja wzrokowa i słuchowa. Ponadto uczennica będzie potrafiła uczestniczyć w grach i zabawach ruchowych, zdobędzie umiejętność korygowania swojej postawy, będzie podejmowała współpracę w grupie, będzie wykonywała polecenia nauczyciela i zadania sprawnościowe, będzie inicjowała i podejmowała grę i zabawę ruchową. Wyrazi za pomocą środków plastycznych i technicznych swoje przeżycia, obserwacje, nastroje. Przedstawi na płaszczyźnie lub w bryle zjawiska przyrodnicze, człowieka, przedmioty. Określi cechy przedmiotu jego kształt, barwę, wielkość, fakturę przedmiotu.

Ewaluacja
Głównym źródłem określenia sposobu w jaki sprawdzę czy opracowany IPET był prawidłowo skonstruowany i przyniesie zamierzone efekty będzie specjalnie opracowana dla uczennicy ,, Karta obserwacji osiągnięć i postępów w nauce”.

Zakończenie
Weronika jest uczennicą VI klasy szkoły podstawowej. Wcześniej uczęszczała do oddziału przedszkolnego, ale jej obecność w szkole była raczej płynna. Częste nieobecności spowodowane zajęciami w innych placówkach powodowały utrudnienia w procesie kształcenia i terapii. Obecnie absencja uczennicy pozostaje na poziomie znikomym wynikającym ze stanu zdrowia. Pozwala to na wzmożone oddziaływania terapeutyczne, co przynosi wymierne efekty. Nawiązuje kontakt z nauczycielami i innymi uczniami w dostępny dla siebie sposób. Używa mowy czynnej do komunikacji z otoczeniem w sytuacjach kiedy czegoś potrzebuje. Na zajęciach terapeutycznych wykonuje proste polecenia i trudniejsze z pomocą nauczyciela. Na zajęciach w sali z rówieśnikami ma problem na skupieniu uwagi. Coraz dłużej potrafi skoncentrować się pracując przy stoliku, wcześniej zadania wykonywała pracując na dywanie.

Cele zawarte w IPET przynoszą rezultaty. Jako kolejny etap skupiłabym się na relacjach społecznych – dyskryminacje z uwagi na niepełnosprawność, uprzedzenia. Nieobecność uczennicy powodowała jej dodatkową izolację. Potrzeba też wzmożonej współpracy z całą rodziną uczennicy. Matka chętnie współpracuje z nauczycielami i terapeutami, natomiast ojciec przejawia postać bierną wobec potrzeb swojego dziecka. Dziadkowie nie pojawiają się na uroczystościach, festynach czy balikach szkolnych. Nie wynika to ze złej woli, ale raczej z niezrozumienia potrzeb tego dziecka. Gdyby miała większą akceptację, ukazaną miłość reszty rodziny pozwoliłoby to na większą integrację uczennicy i rodziny z innymi. Będzie to też ważny punkt dla uczenia uczennicy samodzielności i odnajdywanie się w nowych sytuacjach, do przełamywania schematów.
Uczennica jest bardzo wymagająca. Nie można jej na chwilę ,,spuścić z oka”, wszystkie jej działania muszą stale być kontrolowane. Nie wyróżnia się swoim wyglądem zewnętrznym od rówieśników i dopiero po wnikliwej obserwacji możne zobaczyć istotne odchylenia w funkcjonowaniu określonych czynników psychofizycznych. Dziecko ma zaburzony poziom funkcjonowania wszystkich funkcji organizmu : spostrzeganie , myślenie, mowę, motorykę, zachowanie się, pamięć, uwagę, sferę emocji i woli. Posługuje się prostymi zdaniami w których zawarte są liczne agramatyzmy. Jej ograniczony zasób słownictwa, niewyraźna mowa, bardzo wolne tempo i sztywność myślenia ,brak samodzielności i zdolności do samokontroli ujemnie wpływają na kontakty z otoczeniem.
Uczennica wykazuje również trudności w skupieniu uwagi dowolnej, natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na interesujących przedmiotach. Dominuje u niej uwaga mimowolna, która jest rozproszona, chwiejna, łatwo kieruje się ku nowym bodźcom. Pod wpływem zorganizowanych zajęć, wzbudzających zainteresowanie, wzrasta rola uwagi dowolnej, co jest przejawem rozwoju poznawczego dziecka. Ma dobrą pamięć mechaniczną, zapamiętuje treści w powiązaniu z ruchem, z konkretną ważną dla niej sytuacją, w wyniku wielozmysłowego kontaktu z bodźcami, którym towarzyszy treść emocjonalna. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze. Ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie przywiązanie do wybranych nauczycieli, terapeutów i wychowawcy. Słabo kontroluje swoje popędy i dążenia. Słabo reaguje na poważne zdarzenia, natomiast błahe, mało istotne wywołują u niej intensywne reakcje, które są mało współmierne do bodźca. Rozumie proste sytuacje społeczne, na ogół potrafi wyrazić swoje potrzeby, porozumiewać się i współpracować z innymi, okazuje przywiązanie do osób i rzeczy.
Wśród osób upośledzonych w stopniu umiarkowanym wyróżnia się dwa typy : typ apatyczny i typ pobudliwy . Typ apatyczny jest flegmatyczny, spokojny, obojętny, nie agresywny, nie sprawiający trudności, dość pracowity (w granicach swoich możliwości). Weronika należy do typu pobudliwego. Jest niespokojna, biegająca, przeszkadzająca, ze skłonnością do niszczenia wszystkiego co się wokół znajduje.
Na zajęciach z uczennicą stosowałam , bądź przyglądałam się różnym metodom nauczania, które dawały możliwości rozwoju na miarę jej potencjału i temperamentu , a oto niektóre z nich.
•Metoda Domana, która wyróżnia 4 bloki rozwojowe : blok rozwoju fizjologicznego, blok rozwoju intelektualnego , blok rozwoju społecznego, blok rozwoju fizycznego.
•Metoda Kepharta – stosowanie różnorodnych ćwiczeń praktycznych opracowanych przez niego w celu rozpoznania zaburzeń percepcyjno- motorycznych.
•Metoda Ruchu Rozwijającego /W. Sherborne/ Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu
•Kinezjologia edukacyjna P. Denisona – zespół prostych ćwiczeń ruchowych stosowanych w celu zwiększenia umiejętności wszelkiego rodzaju uczenia się całym mózgiem, umożliwiającym dzieciom rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zblokowanych w ciele; ćwiczenia stymulują pracę obu półkul mózgu, wpływają na współpracę między płatami potylicznymi i czołowym mózgu odpowiedzialnymi odpowiednio za odbiór informacji i ich ekspresję oraz ćwiczenia te stabilizują emocje.
•Metoda Dobrego Startu – opracowana przez M. Bogdanowicz w której istotną rolę pełnią trzy podstawowe elementy: element wzrokowy (znak graficzny), element słuchowy (piosenka) i motoryczny (realizacja znaku graficznego z rytmem piosenki). Ćwiczenia wprowadzane są kolejno, ze stopniowym zwiększeniem trudności.
•Metoda Christophera Knilla- Programy Aktywności ,w których rozwija się z dzieckiem kontakt społeczny, ruch i zabawę. Zaletą programów jest zabawowa forma muzyczno-ruchowa.
•Metoda Zabawowa- polega ona na ćwiczeniach ruchowych, tańcach przy muzyce oraz zabawach dydaktycznych. Dzięki tej terapii uczennica odreagowywała napięcia emocjonalne, miała możliwość przeżywania sukcesów, a tym samym wzmacniała poczucie własnej wartości, nawiązywała kontakty współdziałała z innymi uczestnikami zabawy.
•Ćwiczenia Grafomotoryczne - polegające na rysowaniu, usprawniają one czynności ruchowe rąk i rozwijają współdziałanie oka i ręki. Spełniają rolę usprawniającą oraz stymulującą.
•Muzykoterapia i choreoterapia
Muzyka jest jednym z najstarszych sposobów uzewnętrzniania ludzkich przeżyć i emocji. Stwarza możliwość oddziaływania na wybrane sfery funkcjonowania: procesy poznawcze i emocjonalne, oraz sferę społeczną i ruchową.
Zastosowanie choreoterapii miało na celu : rozładowanie napięć emocjonalnych, działanie pobudzające lub relaksujące, działanie przeciwstresowe, wyciszanie agresji, stymulowanie koncentracji uwagi i pamięci, pomaganie w akceptacji społecznej , działanie rekompensujące, dające możliwość uzyskania sukcesu.
•Psychoterapia- usprawnianie psychiczne, pozytywne rozwijanie cech osobowości, wspomaganie rozwoju inteligencji. Bardzo ważne podczas tej terapii jest niwelowanie lęku, niepokoju, agresji oraz opanowanie umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych.
•Papieroplastyka - rozwija zainteresowania plastyczne, przygotowuje do odbioru sztuki w dostępnym dla niej zakresie, rozwija wrażliwość estetyczną, usprawnia manualnie oraz doskonali umiejętność stosowania różnych technik plastycznych.
•Metoda Małych Form Scenicznych - to inscenizacja i teatrzyk kukiełkowy, który spełnia ogromną rolę terapeutyczną. Polega ona na zaspakajaniu „utajonych potrzeb„ przeżyć i twórczej aktywności. Istotą tej metody jest usprawnianie we wszystkich zaburzonych sferach - poznawczej emocjonalnej i społecznej. Należy pamiętać, że nie efekt końcowy - dobrze wykonane przedstawienie, - lecz samo przygotowanie i przebieg zabawy odgrywają największą rolę w kształtowaniu estetycznych przeżyć. Aranżując różne przedstawienia uczennica wspólnie z nauczycielem wykonywała kukiełki, dekoracje, uczyła się tekstu, jest zaangażowana w cały proces działania.
•Metoda treningu i uczenia się percepcyjno – motorycznego N. C. Kepharta
Metoda oparta jest na założeniu, że warunkiem rozwoju percepcyjnego jest stymulacja motoryczna, tzn. aktywność mięśniowa, wyrabianie poczucia równowagi, doskonalenie dużej i małej motoryki, przekraczanie linii środkowej ciała, znajomość kierunków i rzutowanie ich na zewnątrz, prawidłowa lateralizacja. Jest metodą stosunkowo prostą, pozwala na zdiagnozowanie wyjściowego stanu percepcyjno – motorycznego dziecka, bazuje na naturalnym ruchu stymulującym funkcje zmysłowe i daje możliwość rewalidacji poprzez zabawę.

Ważną metodą pracy z dzieckiem upośledzonym jest terapia zabawą. Zabawa pozwala na usprawnianie psychoruchowe, intelektualne i społeczne. Stosowanie różnych metod zwiększa szansę rozwoju.
Praca z uczennicą nie jest łatwa. Bywają sytuacje miłe i przyjemne, jak również straszne i bolesne, niespodziewane napady agresji, złości. Jestem przekonana, że tylko ciężka praca, ustawiczna obserwacja i wyciąganie wniosków daje dobre rezultaty, a sama literatura nie rozwiąże problemów uczennicy, Cieszę się z każdego sukcesu odniesionego przez Weronikę, bo jest to też mój sukces i nagroda za wkład jaki wnoszę w jej rozwój.

Bibliografia

Bidziński J. „Neurochirurgia”. PZWL, Warszawa 1988, 461–478
Bogdanowicz M., „ Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”, WSiP,
Warszawa 1990
Bogdanowicz M., Barańska M, Jakacka E., „Metoda Dobrego Startu”, Harmonia, Gdańsk
Bogdanowicz M., Kisiej B. , Przasnyska M. „Metoda Weroniki Sherborne w terapii wspomaganiu rozwoju dziecka”, WSiP Warszawa 1989
Borzyszkowska H.: „ Oligofrenopedagogika”, PWN, Warszawa 1985
Czajkowska I., Herda K.; „ Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne w szkole”; Warszawa 2007 Dykcik W. „ Pedagogika specjalna” , PWN, Poznań 1997
Kirejczyk K., „ Upośledzenie umysłowe - pedagogika”, PWN, Warszawa 1981
Knill Ch. „Komunikacja i dotyk”, CM PPP Warszawa 1997.
Kościelak R., „ Funkcjonowanie psychospołeczne osób niepełnosprawnych umysłowo” , WSiP, Warszawa 1996
Lipkowski O., „ Pedagogika specjalna” , PWN, Warszawa 1981
Lissauer T., Clayden G., red. wyd. pol. Milanowski A. ,,Pediatria” Elsevier Urban & Partner Wrocław 2009
Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., ,, Psychologia poznawcza”, ISBN, Warszawa 2013, str. 529, 530,
Nordof P.,, Robbins C., „Terapia muzyką w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi”, ISBN, Kraków 2008
Sękowska Z., „ Wprowadzenie do Pedagogiki Specjalnej”, WSPS, Warszawa 2001
Stachyra I., Grudziewska E., „Muzykoterapia i terapia przez sztuki plastyczne w piśmiennictwie polskojęzycznym” UMCS, Lublin 2007
Zabłocki K.J. „Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i terapii”, ŻAK, Warszawa 1998r.
Polkowska I. „Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole życia” WSiP, Warszawa 1998r.
Sękowska Z; „ Wprowadzenie do Pedagogiki Specjalnej”, WSPS Warszawa 1998
Waszkinel Ż., Publikacje edukacyjne
https://www.mjakmama24.pl/
http://www.ils.com. pl. Dostęp z dn. 24.02.2016 r-Malformacja Dandy-Walkera