Analiza przypadku - mutyzm w przedszkolu

1. Identyfikacja problemu

Do oddziału przedszkolnego trafiła dziewczynka, która nie porozumiewała się werbalnie. Miała trudności z rozstaniem się z rodzicem, płakała. Nawiązywała kontakt wzrokowy z nauczycielem i dziećmi, ale nie odpowiadała. Wskazywała na przedmioty, preferowała komunikowanie się w sposób niewerbalny. W trakcie swobodnych zajęć, wybierała samodzielną pracę przy stoliku lub patrzyła przez okno. Rzadko się uśmiechała, nie bawiła się z innymi dziećmi.

2. Geneza i dynamika zjawiska
Dostrzeżenie przeze mnie problemu spowodowało szczególną, wnikliwą obserwację zachowania dziecka podczas pobytu w sali, łazience, ogrodzie przedszkolnym i podczas spożywania posiłków oraz analizę karty przyjęcia dziecka do przedszkola oraz wywiad z matką dziecka.

Dane z wywiadu

Dziewczynka pochodziła z pełnej rodziny, nie posiadała rodzeństwa. Tato dużo pracował, nie brał pełnego udziału w wychowaniu dziewczynki. Mieszkali blisko siostry mamy i dziewczynka często widywała się ze swoim kuzynem. Byli ze sobą bardzo zżyci. W opiekę nad dzieckiem zaangażowana była także babcia. W domu dziewczynka zachowywała się normalnie, w stosunku do pozostałych osób z rodziny także. Matka zachowanie córki tłumaczyła nieśmiałością.

Dane z obserwacji

Dziewczynka potrafiła się długo koncentrować na zabawie. Była bardzo samodzielna i spokojna, ale nie wybierała zabaw z rówieśnikami. Tworzyła bardzo staranne prace plastyczne na wysokim poziomie. Potrafiła napisać swoje imię (3- latek), prawidłowo przeliczała i rozumiała polecenia. W trakcie zajęć nie wypowiadała się spontanicznie, ani na zachętę ze strony nauczyciela. Prawidłowo przeliczała przedmioty, rozpoznawała kolory, układała rytmy. Znała teksty piosenek, ale tylko poruszała ustami. Lubiła zabawy ruchowe i naśladowcze. W sferze ruchowej, poznawczej była na wysokim poziomie rozwoju. W sferze emocjonalnej i społecznej na niskim poziomie.

3. Znaczenie problemu
Dzieci z grupy przestały próbować nawiązywać kontakt z dziewczynką. Nauczyciele z dodatkowych zajęć nie byli w stanie nawiązać z nią kontaktu, bo była wycofana i nie odpowiadała na pytania.

4. Prognoza
Negatywna
Bez wsparcia, indywidualnej pracy wychowawczej oraz odpowiedniej terapii psychologicznej może dojść do nawarstwienia się problemów psychologicznych, ponieważ dziecko izoluje się i nie może rozwinąć zdolności społecznych. Sytuacja taka może prowadzić u dziecka do niskiej samooceny, a nawet stanów depresyjnych i tendencji do wycofywania się ze środowiska rówieśniczego.

Pozytywna
Przy nawiązaniu współpracy z rodzicami, indywidualnej pracy w różnych formach oraz przy zastosowaniu terapii psychologicznej spodziewam się że dziecko:
Pokona lęk przed nowym otoczeniem;
Zacznie nawiązywać kontakt z rówieśnikami i personelem przedszkola;
Będzie aktywniej brało udział w zabawach zorganizowanych i dowolnych;
Będzie wykazywało się swoimi umiejętnościami i wiedzą;

5. Propozycje rozwiązania
Objęcie dziecka zajęciami prowadzonymi przez logopedę;
Aktywizacja rodziców do nawiązywania relacji rówieśniczych poza rodziną;
Prowadzenie zajęć indywidualnych z dzieckiem uwzględniając różne sposoby komunikacji, przezwyciężania lęku, nieśmiałości i stopniowe wdrażanie jej do działań edukacyjnych, przebiegających w atmosferze wzbudzającej zaufanie dziewczynki;
Przekazywanie rodzicom wskazówek do pracy z dzieckiem w domu. Zasugerowanie wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej

6. Wdrażanie oddziaływań
Podczas pracy z dzieckiem starałam się wzbudzić jego zaufanie. Zajęcia odbywały się w miłej, serdecznej atmosferze. Aby przezwyciężyć lęk, nie okazywałam zniecierpliwienia, na wykonanie określonego zadania - dostawała tyle czasu, ile potrzebowała. Każdy, nawet najmniejszy postęp był przeze mnie zauważony i chwalony, co sprzyjało powolnemu przezwyciężaniu nieśmiałości. Praca z dzieckiem polegała na metodzie małych kroków. Starałam się być jej pomocna w każdej chwili. Ciągle dążyłam do budowania w dziewczynce poczucia własnej wartości, wiary we własne siły i możliwości. Opierałam się na umiejętnościach posiadanych przez dziecko, zachęcając tym samym do zdobywania nowych. Wspólnie z koleżanką starałyśmy się włączyć pozostałe dzieci do terapii, chciałyśmy, aby rozumiały jej problemy i w naturalny, spontaniczny sposób pomagały jej w ich przezwyciężaniu.

7. Efekty oddziaływań
Podjęte działania przyniosły zamierzony efekt, ponieważ dziewczynka poczuła się akceptowana przez grupę. Po kilku miesiącach potrafiła porozumieć się z nauczycielami mówiąc im na ucho. Przy bardzo dużym wsparciu i zachęcie, potrafiła powiedzieć coś na forum grupy. Udział w zajęciach dodatkowych, tj. gimnastyka korekcyjna, rytmika, zajęcia plastyczne, nie stanowiły już żadnego problemu. Dziecko jest wesołe, pogodne, bawi się z innymi porozumiewając się szeptem. Otworzyła się też na dzieci i dorosłych. Jest lubiana, ma ulubione koleżanki w grupie. Praca z dzieckiem nie była łatwa. Wymagała systematyczności i cierpliwości, ale wiem, że osiągnięte umiejętności społeczne są niebywale ważne w dalszym życiu dziecka. Mam nadzieję, że ułatwią jej start w szkole i pomogą pokonywać trudności w nawiązywaniu nowych znajomości.